Công ước Hà Nội: Tuyên ngôn toàn cầu về hợp tác chống tội phạm mạng

Chính trong bối cảnh đó, sự ra đời của Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), được chính thức mở ký tại Hà Nội vào ngày 25–26/10/2025, đã trở thành một dấu mốc mang tính lịch sử, mở ra kỷ nguyên mới của hợp tác toàn cầu trong không gian mạng.

Bước ngoặt lịch sử trong hợp tác quốc tế về an ninh mạng

Hiện nay, quá trình chuyển đổi số đang diễn ra nhanh chóng. Internet và công nghệ thông tin đã trở thành phần không thể thiếu của đời sống kinh tế – xã hội, nhưng đồng thời cũng tạo ra những “khoảng trống” pháp lý, kỹ thuật và hợp tác quốc tế để tội phạm mạng lợi dụng. Tại Việt Nam, số liệu của Bộ Công an cho thấy, trong 8 tháng đầu năm 2025, đã ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2024; phát hiện 4.532 tên miền độc hại, tăng gần 90%.

Đồng thời, những tác động tiêu cực của không gian mạng đối với thanh, thiếu niên cũng được nhấn mạnh. Theo khảo sát của UNICEF năm 2022, 82% trẻ em từ 12–13 tuổi và 93% trẻ từ 14–15 tuổi sử dụng Internet trung bình 5–7 giờ mỗi ngày. Chính vì vậy, bảo đảm an ninh mạng không còn là vấn đề kỹ thuật thuần túy, mà là vấn đề an ninh quốc gia, trật tự xã hội, quyền con người và phát triển bền vững.

Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), được chính thức mở ký tại Hà Nội vào ngày 25–26/10/2025

Trước thực tế đó, Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) ra đời như một “tấm khiên thép” toàn cầu trong cuộc chiến chống tội phạm mạng. Với 9 chương và 71 điều khoản, Công ước không chỉ đề cập đến việc hình sự hóa các hành vi phạm tội mạng, mà còn quy định cơ chế hợp tác quốc tế, hỗ trợ pháp lý, chia sẻ thông tin và dẫn độ tội phạm. Quan trọng hơn, Công ước nhấn mạnh nguyên tắc chủ quyền số, tôn trọng quyền con người và bảo đảm cân bằng giữa an ninh mạng với quyền riêng tư cá nhân.

Với chủ đề “Chống tội phạm mạng, chia sẻ trách nhiệm, hướng tới tương lai”, Lễ mở ký Công ước Hà Nội được xem là sự kiện lớn nhất của Liên Hợp Quốc về an ninh mạng từ trước đến nay, quy tụ hơn 2.500 đại biểu đến từ 119 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres, Chủ tịch nước Việt Nam Lương Cường, cùng đại diện của hơn 100 tổ chức quốc tế và doanh nghiệp công nghệ hàng đầu.

Ngay trong lễ mở ký, 72 quốc gia đã đặt bút ký, con số vượt xa yêu cầu tối thiểu để Công ước có hiệu lực, thể hiện mức độ đồng thuận hiếm có trong ngoại giao đa phương đương đại. Đây không chỉ là sự ủng hộ về mặt pháp lý mà còn là cam kết chính trị mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế đối với mục tiêu xây dựng một không gian mạng an toàn, tin cậy và nhân văn.

Công ước Hà Nội không chỉ là một văn kiện quốc tế về luật pháp, mà còn là thông điệp nhân văn sâu sắc về hòa bình, hợp tác và lòng tin giữa con người với con người trong thời đại số. Nếu thế kỷ XX chứng kiến những nỗ lực xây dựng trật tự thế giới dựa trên các công ước chống chiến tranh và tội phạm có tổ chức, thì thế kỷ XXI bắt đầu bằng một nỗ lực nhằm bảo vệ con người trong không gian mạng – nơi các giá trị nhân văn bị thử thách trước tốc độ phát triển của công nghệ.

Bên cạnh đó, Công ước Hà Nội thể hiện tầm nhìn chiến lược của cộng đồng quốc tế: không gian mạng phải là môi trường của sự tin cậy, minh bạch và nhân văn, nơi công nghệ phục vụ con người chứ không chi phối con người. Chính vì vậy, nhiều chuyên gia gọi Công ước này là “Tuyên ngôn toàn cầu về an ninh và nhân quyền số.”

Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong kiến tạo trật tự pháp lý số

Đối với Việt Nam, việc đăng cai và tham gia ký kết Công ước Hà Nội mang nhiều ý nghĩa quan trọng. Trước hết, đây là dịp để khẳng định vai trò, vị thế và trách nhiệm của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế. Việc Hà Nội được chọn làm nơi mở ký Công ước cho thấy sự tín nhiệm của Liên Hợp Quốc đối với năng lực, uy tín và cam kết của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác đa phương, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh mạng – một lĩnh vực còn tương đối mới mẻ nhưng có ý nghĩa sống còn đối với tương lai số của mỗi quốc gia.

Công ước Hà Nội cũng mở ra cơ hội lớn để Việt Nam nâng cao năng lực ứng phó với tội phạm mạng, tăng cường phối hợp quốc tế trong điều tra, truy tố và hỗ trợ pháp lý. Việc thiết lập cơ chế đầu mối quốc gia hoạt động 24/7, hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật và đào tạo nguồn nhân lực chuyên trách sẽ giúp Việt Nam không chỉ bắt kịp mà còn chủ động trong cuộc chiến chống tội phạm mạng xuyên biên giới.

Việc nội luật hóa các quy định của Công ước sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý trong nước, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số quốc gia. Đây cũng là bước đi cần thiết nhằm bảo đảm Việt Nam hội nhập sâu rộng nhưng vẫn giữ vững chủ quyền số, bảo vệ quyền lợi của người dân, doanh nghiệp và Nhà nước trên không gian mạng.

Một điểm nhấn nhân văn đáng chú ý của Công ước Hà Nội là hướng tới bảo vệ người dùng mạng, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em – những đối tượng dễ bị tổn thương trong môi trường trực tuyến. Các quy định của Công ước đề cao trách nhiệm của các nền tảng công nghệ, yêu cầu minh bạch trong quản lý dữ liệu và bảo vệ thông tin cá nhân, đồng thời khuyến khích giáo dục và truyền thông để xây dựng thói quen sử dụng Internet an toàn, có trách nhiệm.

Công ước Hà Nội không chỉ giúp các quốc gia có công cụ pháp lý chung để đối phó với tội phạm mạng, mà còn lan tỏa thông điệp sâu sắc rằng an ninh mạng không thể tách rời quyền con người và trách nhiệm toàn cầu. Mỗi người sử dụng Internet, mỗi tổ chức, doanh nghiệp đều là một mắt xích trong chuỗi bảo đảm an ninh mạng. Chỉ khi tất cả cùng hành động có trách nhiệm, không gian số mới thực sự trở thành không gian của niềm tin và phát triển.

Sau buổi lễ tại Việt Nam, Công ước tiếp tục được mở ký tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York đến ngày 31/12/2026. Theo quy định, Công ước sẽ chính thức có hiệu lực 90 ngày sau khi ít nhất 40 quốc gia phê chuẩn hoặc gia nhập văn kiện này.

Tuân theo lộ trình, Việt Nam và nhiều quốc gia khác đang bước vào giai đoạn chuẩn bị triển khai nội luật hóa, đưa các nội dung và nghĩa vụ của Công ước vào hệ thống pháp luật trong nước. Việt Nam đã và đang nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng đầu mối 24/7, nâng cao năng lực kỹ thuật và tăng cường hợp tác quốc tế để thực thi Công ước.

Song song đó, Việt Nam đã đề xuất nhiều giải pháp để “đẩy nhanh thực thi Công ước Hà Nội”. Các tuyên bố của lãnh đạo cấp cao như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước và Thủ tướng cho thấy quyết tâm không để quốc gia nào bị “bỏ lại phía sau” trong an ninh mạng toàn cầu.

Dẫu vậy, hành trình đưa Công ước Hà Nội vào thực tiễn không hề dễ dàng. Tội phạm mạng liên tục biến hóa với tốc độ vượt xa khả năng cập nhật của hệ thống pháp luật. Bên cạnh đó, việc cân bằng giữa an ninh mạng và quyền con người cũng là một thách thức lớn, đòi hỏi các quốc gia phải cam kết minh bạch, tôn trọng chuẩn mực quốc tế và duy trì đối thoại thường xuyên.

Tinh thần hợp tác quốc tế mà Công ước Hà Nội đề cao đã góp phần định hình bộ tiêu chuẩn toàn cầu mới cho việc bảo vệ dữ liệu, bảo mật thông tin và chống tội phạm mạng xuyên quốc gia. Công ước khẳng định trách nhiệm chung của các quốc gia, tổ chức quốc tế, tập đoàn công nghệ và cả người sử dụng trong việc xây dựng một “không gian mạng an toàn, minh bạch, vì con người.”

Công ước Hà Nội không chỉ bảo vệ người dân trước tội phạm mạng mà còn khẳng định niềm tin của thế giới vào khả năng Việt Nam dẫn dắt, kết nối và lan tỏa các giá trị tích cực. Từ một quốc gia đang phát triển, Việt Nam đã vươn lên vị thế “người kiến tạo trật tự pháp lý toàn cầu trong kỷ nguyên số”, góp phần định hình một tương lai số an toàn, công bằng và nhân văn hơn cho tất cả.

Việc Việt Nam tổ chức thành công Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) đã khẳng định quyết tâm xây dựng một môi trường số an toàn, đáng tin cậy và nhân văn – trong đó con người là trung tâm của mọi chính sách. Sự đồng hành của các đối tác và nhà tài trợ như VietinBank, PVN, EVN, MB Bank, Agribank, SSI, FPT, VPBank, Gelex, Vietnam Airlines, VIX, BIDV, Viettel và OKX không chỉ góp phần bảo đảm thành công cho Lễ mở ký, mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội và cam kết đóng góp vì lợi ích toàn cầu.

CTV An An/VOV.VN