Cốt lõi phải xây dựng cộng đồng an toàn

Mưa lũ làm nhà lồng trồng rau xanh của người dân xã Đơn Dương bị sập. Ảnh: Nguyễn Nghĩa

Thiên tai khốc liệt

Từ giữa tháng 11/2025, Lâm Đồng trải qua một trong những đợt lũ lớn nhất trong nhiều năm. Mưa lớn khiến một số nơi mực nước dâng cao từ 1 - 3 m, làm hư hại cơ sở hạ tầng, tài sản của người dân và gây ngập cục bộ nhiều khu vực. Những hình ảnh từ hiện trường, mới thấy sức tàn phá khốc liệt của thiên nhiên khi “gõ cửa”.

Theo ông Nguyễn Hà Lộc - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thì ngay sau khi mưa lũ diễn ra, công tác ứng phó được triển khai đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở. Tỉnh đã tăng cường lực lượng, phương tiện, bằng mọi biện pháp cơ động đến ngay khu vực ngập lụt, chia cắt, đặc biệt tại địa bàn các xã như: D’ran, Ka Đô, Quảng Lập, Đức Trọng, Hiệp Thạnh, Đơn Dương… để hỗ trợ di dời, sơ tán dân đến nơi an toàn, bảo vệ tài sản, bảo đảm an ninh trật tự.

“Hiện nay, tỉnh huy động tối đa lực lượng, phương tiện để giúp người dân khắc phục hậu quả thiên tai. Đồng thời, tiếp tục thống kê, đánh giá mức độ thiệt hại nhằm triển khai các biện pháp hỗ trợ kịp thời, bảo đảm ổn định đời sống và sản xuất của người dân trên địa bàn”, ông Nguyễn Hà Lộc cho biết.

Thiên tai “gõ cửa” và bài học kịp thời

Theo các chuyên gia, đợt mưa lũ lần này cho thấy nhiều bài học quan trọng cần được nhìn nhận và hành động quyết liệt hơn. Trong đó, việc chú trọng xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và cập nhật dữ liệu thời tiết theo thời gian thực là yếu tố then chốt để cung cấp dự báo chính xác và kịp thời.

Một thực tế trong đợt lũ lần này là khi lượng mưa tăng đột ngột trong vài giờ nhưng cũng đủ khiến nơi bị ngập chỉ sau một đêm. Điều này cho thấy, việc truyền tải thông tin mưa lũ, vận hành hồ chứa thủy điện, cảnh báo lũ hạ du cần đồng bộ và kịp thời hơn, bảo đảm người dân nắm được tình hình mưa, mức độ lũ về trong những tháng cao điểm của mưa bão.

Theo Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (IMHEN), dự báo và cảnh báo thiên tai kịp thời sẽ hỗ trợ hiệu quả cho công tác phòng tránh, giảm nhẹ rủi ro. Điều này góp phần nâng cao khả năng ứng phó, phục vụ công tác quản lý và ra quyết định; đồng thời cung cấp thông tin về ngập lụt, làm cơ sở cho quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị và bố trí dân cư tại các vùng có nguy cơ lũ cao.

Người dân xã Nam Đà tập trung hỗ trợ người già, bệnh tật đến nơi tránh trú lũ

Ngoài ra, việc nâng cao năng lực ứng phó thiên tai cho cộng đồng là hết sức quan trọng. Thực tế cho thấy, những nơi chủ động sơ tán người và tài sản như: Quảng Lập, Đơn Dương, Tà Năng… đã giảm đáng kể thiệt hại về người.

Tăng cường phối hợp để giảm thiểu lũ

Một điều quan trọng nữa là quá trình điều phối, vận hành hồ thủy điện cần minh bạch, thống nhất. Khi xuất hiện mưa, nhất là mưa lớn ở thượng nguồn, nhiều hồ chứa phải xả lũ. Dù các hồ vận hành đúng quy trình, nhưng ảnh hưởng ngập ở hạ du là thực tế. Việc phối hợp giữa thủy điện, chính quyền, người dân cần được thực hiện theo cơ chế cảnh báo đa tầng, đến từng thôn, từng hộ dân.

Ông Nguyễn Văn Thành ở xã Nam Đà cho biết: “Lượng mưa trên địa bàn không đến nỗi lụt lớn như vậy. Thủy điện xả lũ đã gây áp lực nước cho vùng hạ du. Đây không phải lần đầu, tháng 12/2020, thời tiết đang mùa khô, do mưa thượng nguồn và thủy điện xả lũ khiến cho hàng trăm ha hoa màu, lồng bè nuôi cá bị nhấn chìm, thiệt hại nặng nề”.

Lũ lụt tràn qua vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của xã Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng Ảnh Nguyễn Nghĩa

Hàng năm, thiên tai xảy ra không còn là điều bất ngờ. Nó diễn ra với cường độ nhỏ hay lớn hơn mà thôi. Tuy nhiên, dù thế nào thì thiên tai vẫn tác động đến mọi mặt đời sống của con người. Đợt mưa lũ tháng 11 vừa qua tại Lâm Đồng là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung từ cơ quan quản lý, ngành chuyên môn đến người dân.

Khi thiên tai “gõ cửa”, không phải là câu chuyện ứng phó trong vài ngày, mà là bài toán xây dựng cộng đồng an toàn, bền vững cho nhiều năm tới. Chỉ khi biết rút ra bài học từ mất mát hôm nay, chúng ta mới có thể giảm thiểu những tổn thất của ngày mai.

Văn Tâm .