Cột mốc lịch sử trong kiến tạo thể chế

Sáng 27-6, sau 35 ngày làm việc, kỳ họp thứ 9 Quốc hội (QH) khóa XV đã hoàn thành toàn bộ nội dung, chương trình đề ra và bế mạc.

Tầm nhìn chiến lược

Phát biểu tại phiên bế mạc, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh tại kỳ họp này, QH đã xem xét, cho ý kiến và quyết định khối lượng công việc rất lớn, có ý nghĩa lịch sử, với nhiều nội dung hệ trọng, gắn liền với yêu cầu đổi mới, hoàn thiện thể chế, tinh gọn tổ chức bộ máy, được cử tri và nhân dân theo dõi, phấn khởi, kỳ vọng và đồng tình, thống nhất cao.

Theo Chủ tịch QH, đây là kỳ họp có khối lượng nội dung về công tác lập pháp nhiều nhất từ trước đến nay; tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng" nhưng vẫn bảo đảm nền nếp, cẩn trọng, kỷ cương, đúng quy định của pháp luật và hiệu quả. QH đã thông qua 34 luật, chiếm 52,3% tổng số luật được ban hành tại 17 kỳ họp của nhiệm kỳ khóa XV; thông qua 14 nghị quyết quy phạm pháp luật và cho ý kiến 6 dự án luật; hầu hết các luật, nghị quyết thông qua đều đạt được sự đồng thuận rất cao của các đại biểu (ĐB) QH.

Toàn cảnh phiên bế mạc kỳ họp thứ 9. Ảnh: HỒ LONG

Đặc biệt, QH đã thảo luận và thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, với tỉ lệ đồng thuận tuyệt đối của các ĐB, cùng với nhiều luật, nghị quyết đồng bộ, tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp; quyết định rút ngắn nhiệm kỳ QH khóa XV và nhiệm kỳ HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026; thông qua Nghị quyết thành lập Hội đồng Bầu cử quốc gia, bầu chủ tịch, phê chuẩn phó chủ tịch và các ủy viên hội đồng. Đây là những quyết sách quan trọng, thể hiện sự chủ động, chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc bầu cử trong tháng 3-2026.

QH đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương sau kỳ họp khẩn trương triển khai thực hiện nghiêm túc, đồng bộ và hiệu quả các luật, nghị quyết đã được QH thông qua; đặc biệt là thực hiện các nghị quyết, quyết định của Trung ương và địa phương về sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã… vận hành chính thức chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1-7-2025.

QH kêu gọi toàn thể đồng bào, cử tri, nhân dân cả nước tiếp tục đồng hành, giám sát, đóng góp ý kiến để các quyết sách của QH sớm đi vào cuộc sống một cách thiết thực, hiệu quả và bền vững.

Ý nghĩa lịch sử sâu sắc

Trong ngày làm việc cuối cùng của kỳ họp, QH đã thông qua nhiều luật, nghị quyết quan trọng.

Trong đó có: Luật Khoa học - Công nghệ và đổi mới sáng tạo; Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); Luật Đường sắt (sửa đổi); Nghị quyết của QH về: Chủ trương đầu tư dự án Đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TP HCM; chủ trương đầu tư dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku; điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1; Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng; hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 9…

100% ĐBQH có mặt (433/433) đã tán thành thông qua Nghị quyết về kỳ họp thứ 9. Nghị quyết nêu rõ QH thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tinh gọn, giảm cấp trung gian, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia và địa phương, tái cấu trúc toàn diện không gian phát triển đất nước.

Đồng thời, QH, Ủy ban Thường vụ QH đã ban hành theo thẩm quyền các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1-7-2025.

Đây là những quyết định trọng đại, có ý nghĩa lịch sử sâu sắc, tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến toàn hệ thống chính trị, đến từng người dân và toàn xã hội, đặc biệt đối với 696 đơn vị hành chính cấp huyện và các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã thực hiện sắp xếp trên cả nước sẽ kết thúc hoạt động từ ngày 1-7-2025.

"Quyết định này đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân, ĐBQH, các cấp ủy, chính quyền, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong hệ thống chính trị ở các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp" - Nghị quyết nêu.

Về chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được QH cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước, Nghị quyết nêu rõ cho phép các địa phương (bao gồm các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Khánh Hòa, TP HCM và Cần Thơ) sau sáp nhập đơn vị hành chính được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù theo các Nghị quyết số 136/2024/QH15, số 55/2022/QH15, số 98/2023/QH15 và số 45/2022/QH15, trừ các điều khoản đã bị bãi bỏ theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15, tương ứng với các địa phương (bao gồm các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Khánh Hòa, TP HCM và Cần Thơ) trước khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Về bổ sung hình thức đầu tư dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Nghị quyết quyết nghị, đồng ý với đề xuất của Chính phủ tại Tờ trình số 573/TTr-CP ngày 23-6-2025. Chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công. Giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định.

Trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền của Chính phủ thì báo cáo QH xem xét, quyết định…

Văn Duẩn - Minh Chiến