CPI bị đánh giá không sát thực tế, cơ quan thống kê giải thích thế nào?

Đại biểu Quốc hộ cho rằng CPI trong 6 tháng đầu năm tăng bình quân 2,44% là không tương xứng mức giá tăng rất nhiều của các mặt hàng thiết yếu thời gian qua. Ảnh minh họa: Lệ Hằng.

Báo cáo của Tổng cục Thống kê ghi nhận: Giá thuê nhà tăng trở lại do nhu cầu của người dân tăng cao, một số địa phương tăng học phí năm học mới 2022-2023 đã làm cho chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 10-2022 tăng 0,15% so với tháng trước. Trong 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng chính, có 9 nhóm hàng tăng giá so với tháng trước; 2 nhóm hàng giảm giá.

Tính chung 10 tháng, chỉ số giá tiêu dùng bình quân tăng 2,89% so với cùng kỳ năm 2021. Lý giải nguyên nhân tăng, Tổng cục Thống kê cho biết, trong 10 tháng năm nay, giá xăng dầu được điều chỉnh 28 đợt, trong đó có 12 đợt giảm giá, tính bình quân 10 tháng năm nay so với cùng kỳ năm trước, giá xăng dầu trong nước tăng 36,01%, tác động làm CPI chung tăng 1,3 điểm phần trăm.

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê), nhiều ý kiến đánh giá về việc tăng giá một số mặt hàng và cho rằng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 10-20% là chưa chính xác.

Trong 6 tháng đầu năm, giá xăng dầu tăng 51,83%, tác động vào CPI là 1,87 điểm phần trăm. Các mặt hàng khác cũng tăng giá nhưng tác động không nhiều bằng xăng dầu. Trong khi đó, để chủ động ứng phó áp lực lạm phát, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá. Từ đó, chỉ số CPI đã được kéo giảm, kiểm soát được lạm phát 6 tháng đầu năm ở mức 2,44%. Chỉ số CPI này đã phản ánh đúng thị trường giá cả 6 tháng đầu năm. Đại diện Vụ Thống kê giá khẳng định.

Bên lề kỳ họp Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng chỉ rõ loạt giải pháp mà Nhà nước đã thực hiện để kiềm chế lạm phát. Đó là đảm bảo lương thực, thực phẩm đầy đủ, đáp ứng nhu cầu của người dân; ổn định lãi suất cho vay ở mức thấp, giảm thuế giá trị gia tăng với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ; công tác điều hành giá xăng dầu cũng theo sát diễn biến giá thế giới…

Lý giải vì sao giá cả các mặt hàng thiết yếu tăng mạnh, song chỉ số CPI lại thấp? Ông Dũng cho rằng, phương pháp biên soạn CPI của Tổng cục Thống kê được thực hiện theo đúng hướng dẫn của quốc tế. Để tính CPI, hằng tháng, 63 địa phương tổ chức thu thập giá 752 mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa và dịch vụ đại diện theo 3 kỳ/tháng tại 40.000 điểm điều tra.

Do đó, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số CPI đã phản ánh sát diễn biến giá tiêu dùng trên thị trường và bảo đảm tính so sánh với số liệu của các nước trên thế giới cũng như trong khu vực. Giá các mặt hàng thực phẩm 6 tháng đầu năm giảm 0,4% so với cùng kỳ năm trước, làm CPI giảm 0,08 điểm phần trăm. Bên cạnh đó, giá dịch vụ giáo dục giảm 3,56% do một số tỉnh, thành miễn giảm học phí từ học kỳ I năm học 2021-2022, làm CPI chung giảm 0,19 điểm phần trăm… Đại diện Vụ Thống kê giá giải thích thêm.

Dự đoán về chỉ số CPI trong những tháng tới, Tổng cục Thống kê cho biết, từ nay đến cuối năm, nhiều yếu tố chính có thể khiến CPI tăng cao là giá nguyên, nhiên vật liệu trên thế giới. Việt Nam lại là nước phải nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên sẽ ảnh hưởng chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên, tạo áp lực cho lạm phát toàn nền kinh tế.

Đặc biệt, giá xăng dầu có nhiều biến động sẽ tác động đến mặt bằng giá. Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, giá xăng dầu cứ tăng 10%, sẽ tác động làm CPI tăng 0,36 điểm phần trăm.

Giá lương thực, thực phẩm cũng có khả năng tăng trong các tháng cuối năm, nhất là khi nhu cầu tiêu dùng của người dân đang tăng trở lại. Việt Nam có lợi thế chủ động được nguồn lương thực, thực phẩm ở trong nước, tuy nhiên vẫn khó tránh khỏi ảnh hưởng khi thế giới đang nguy cơ đối mặt khủng hoảng lương thực toàn cầu. Nhóm hàng lương thực, thực phẩm có quyền số khá cao, gần 28% trong rổ hàng hóa tính CPI, do đó biến động giá của nhóm hàng này sẽ có tác động mạnh tới lạm phát của nền kinh tế. Đặc biệt trong đó, nhóm hàng thịt lợn đang có xu hướng tăng giá trở lại.

Một yếu tố nữa tác động đến chỉ số CPI là kinh tế trong nước đang trong giai đoạn phục hồi rõ nét và cùng các gói hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế có khả năng sẽ còn phục hồi mạnh mẽ hơn trong 6 tháng cuối năm. Khi đó, cầu tiêu dùng trong dân sẽ tăng mạnh, có thể đẩy giá cả hàng hóa và dịch vụ lên cao, tạo áp lực lên lạm phát. Vì vậy, công tác điều hành kìm giữ lạm phát ở mức 4% theo mục tiêu Quốc hội đề ra là một thách thức rất lớn…

Tổng hợp từ Cổng thông tin Chính phủ và VOV

Thái Huy