Cứ 10 người chết thì gần tám người do bệnh không lây nhiễm

PGS, TS Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế, phát biểu tại hội nghị.

Bệnh không lây nhiễm (BKLN) là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, đang là một trong những thách thức chủ yếu trong thế kỷ 21. Thống kê trong năm 2016, BKLN gây ra 71% (41 triệu) trong tổng số 57 triệu tử vong trên toàn cầu.

Các BKLN chính gây ra các tử vong này là bệnh tim mạch (chiếm 44% trong tổng số tử vong do BKLN và 31% tử vong toàn cầu); ung thư (chiếm 22% tổng số tử vong do BKLN, 16% tử vong toàn cầu); bệnh phổi mạn tính (chiếm 9% tổng số tử vong do BKLN, 7% tử vong toàn cầu); đái tháo đường (chiếm 4% tử vong do BKLN và 3% tử vong toàn cầu).

Tổ chức Y tế thế giới cho rằng, 80% số ca bệnh tim mạch giai đoạn đầu, đột quỵ, đái tháo đường tuýp 2 và trên 40% ung thư có thể được phòng ngừa thông qua ăn uống hợp lý, hoạt động thể lực đều đặn, không hút thuốc lá.

Tại Việt Nam, cứ 10 người tử vong, có gần tám người chết do BKLN. Ước tính 2016, Việt Nam có 548.800 ca tử vong, trong đó tử vong do BKLN chiếm 77%. 44% số ca tử vong do bệnh không lây nhiễm là trước 70 tuổi.

Trung bình mỗi năm nước ta có khoảng 12,5 triệu người bị tăng huyết áp; 3,5 triệu người bị bệnh đái tháo đường; hai triệu người mắc bệnh tim, phổi mạn tính và gần 165.000 ca mắc mới ung thư… Ngoài ra, các bệnh rối loạn tâm thần, trầm cảm - sa sút trí tuệ, tự kỷ ở trẻ em vẫn tiếp tục tăng.

Để ứng phó với gánh nặng của BKLN, Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ các Nghị Quyết, Chương trình hành động, Đề án về tăng cường y tế cơ sở để đáp ứng với BKLN. Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về phòng, chống BKLN giai đoạn 2013-2020; trong Chương trình Sức khỏe Việt Nam được công bố vào tháng 2-2019 thì phòng, chống BKLN là một ưu tiên chính. Đến nay, Việt Nam đạt được 9/19 chỉ số đánh giá tiến độ và năng lực đáp ứng quốc gia về phòng chống BKLN.

Theo PGS, TS Nguyễn Thị Xuyên, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, nguyên nhân của tình trạng này là do nhiều người dân chưa có ý thức phòng ngừa bệnh. Vẫn còn 45% dân số nam giới hút thuốc lá, 77% dân số uống rượu, chế độ dinh dưỡng không phù hợp, số người thừa cân, béo phì không ngừng tăng. Bên cạnh đó, người dân Việt Nam sử dụng muối cao gấp đôi so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (9,4 gram/ngày).

Mặt khác, tỷ lệ người mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, nguy cơ tim mạch, ung thư, tâm thần được phát hiện sớm và quản lý điều trị còn thấp, chỉ dưới 50%...

Hội nghị khoa học toàn quốc lần thứ VIII năm 2019 có chủ đề “Quản lý các bệnh không lây nhiễm tại y tế cơ sở ở các nước Đông - Nam Á”. 18 báo cáo khoa học của sáu chuyên ngành: tim mạch, nội tiết đái tháo đường, hô hấp, ung thư, tâm thần và nhi khoa được các báo cáo viên là các chuyên gia hàng đầu trình bày để các đại biểu cùng tham gia thảo luận.

Ngoài ra, có bốn báo cáo của bốn hội y học của các nước Đông - Nam Á: Thá-lan, Singapore, Myanmar và Indonesia chia sẻ kinh nghiệm quản lý các BKLN.

Tại hội nghị, các đại biểu tập trung vào thảo luận các giải pháp phòng nguy cơ của các bệnh không lây nhiễm. Các thông điệp chính từ hội nghị khoa học quan trọng này sẽ được tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe trong cộng đồng trong thời gian tới bao gồm các khuyến nghị về lối sống và quản lý các BKLN ngay từ y tế cơ sở.

MINH HOÀNG