Cụ thể hóa 'bộ tứ trụ cột' ở khía cạnh giáo dục

Phó Thủ tướng Lê Thành Long đề nghị đánh giá những gì chưa làm được, từ đó mới chọn giải pháp đúng, xem yếu chỗ nào để bổ khuyết - Ảnh: VGP/Đức Tuân

Cùng dự có Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, lãnh đạo các bộ, ngành và các chuyên gia về giáo dục.

Tạo sự bứt phá phát triển mới về giáo dục

Phát biểu mở đầu cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết, dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về giáo dục lần này không phải là văn bản mới hoàn toàn, "không phải bây giờ chúng ta mới làm". Đã có các nghị quyết, các văn bản chỉ đạo khác nhau của Ban Chấp hành Trung ương, của Ban Bí thư trong lĩnh vực giáo dục đào tạo.

Vừa qua, có một số nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển trong các lĩnh vực, như khoa học công nghệ, kinh tế tư nhân, thể chế, hội nhập quốc tế mà ở khía cạnh này khía cạnh khác có những nội dung liên quan đến giáo dục.

Vấn đề đặt ra, như yêu cầu của Trung ương, của Tổng Bí thư, là làm sao trên cơ sở những cái đã có, chúng ta tiếp tục có những đề xuất để hiện đại hóa, có giải pháp để tạo sự bứt phá phát triển mới về giáo dục.

Với yêu cầu đó, chúng ta phải rà lại những nghị quyết chuyên sâu về giáo dục đào tạo hiện hành, cũng như các nghị quyết mà Bộ Chính trị mới ban hành để trên cơ sở đó, cụ thể hóa hơn, làm mới hơn trong điều kiện hiện nay.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long chủ trì cuộc họp góp ý dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về hiện đại hóa, đột phá phát triển giáo dục và đào tạo - Ảnh: VGP/Đức Tuân

Phó Thủ tướng nhắc lại yêu cầu của Tổng Bí thư trong buổi làm việc với Đảng ủy Chính phủ, là bảo đảm tính chiến lược, toàn diện và coi như đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị chứ không phải của một ngành nào. Thứ hai là dự thảo nghị quyết này phải bảo đảm được tính hành động và tính đột phá; thứ ba là phải bảo đảm tính khả thi, "tức là chúng ta không dự kiến các nội dung, mục đích ở trên trời mà với điều kiện, hoàn cảnh, yêu cầu như này thì phải tổ chức thực hiện được".

Phó Thủ tướng cũng đề nghị các đại biểu góp ý vào các đánh giá mà ban soạn thảo đưa ra, nhất là đánh giá những gì chưa làm được, từ đó mới chọn giải pháp đúng, xem yếu chỗ nào để bổ khuyết.

Phó Thủ tướng lấy ví dụ về đánh giá tiếp cận giáo dục mầm non và sau trung học cơ sở còn thấp và hạn chế; có sự chênh lệch giữa các vùng miền; thiếu giáo viên cũng như đánh giá trình độ giáo dục đại học, đầu tư cơ sở vật chất, chuyển đổi số, sử dụng AI, đào tạo nghề…

"Các đồng chí xem xem đánh giá như thế có đúng không, nếu đúng rồi thì các nhiệm vụ, giải pháp kèm theo có được không", Phó Thủ tướng nói và nhấn mạnh, đây là một lĩnh vực mà có thể nói rằng là đụng chạm đến mọi giai tầng xã hội, đến mọi nhà, mọi con người.

GS.TS. Nguyễn Xuân Yêm nêu ý kiến về quan điểm "tinh - gọn - mạnh" trong hệ thống giáo dục - Ảnh: VGP/Đức Tuân

"Một Nghị quyết đầy hy vọng, hướng tới tương lai"

Tại cuộc họp, các ý kiến đánh giá cao Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiếp thu các góp ý trong quá trình xây dựng Nghị quyết.

Về mục tiêu tới năm 2030 và tầm nhìn 2045, dự thảo Nghị quyết đưa ra các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể, bám sát các chỉ số đánh giá giáo dục thông dụng quốc tế, gắn với mục tiêu phát triển đất nước tới 2030 và 2045: Tiếp cận công bằng trong giáo dục, tiến tới phổ cập trung học phổ thông (và tương đương), nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, nâng cao kỹ năng của lực lượng lao động và đặc biệt là hiện đại hóa, phát triển hệ thống giáo dục đại học ngang tầm khu vực, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao và nhân tài khoa học - công nghệ cho phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Theo báo cáo, giáo dục đào tạo chưa thực sự được đầu tư tương xứng với vai trò là quốc sách hàng đầu, với kỳ vọng rất cao của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Vai trò, quan hệ của nhà nước và xã hội đối với giáo dục trong cơ chế thị trường chưa được xác lập đúng đắn; quan niệm về tự chủ tài chính và xã hội hóa gắn với cắt giảm ngân sách đã làm chệnh hướng phát triển giáo dục công lập, đặc biệt ở khối đại học.

Giáo sư Hoàng Văn Cường (Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước) nhấn mạnh chủ trương giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu; mục tiêu giúp hình thành một thế hệ công dân toàn cầu trên nền tảng văn hóa, truyền thống dân tộc.

"Coi giáo dục là quốc sách hàng đầu thì trong các công trình công cộng, trường học phải là công trình đẹp nhất, khang trang nhất", GS. Hoàng Văn Cường nói.

GS. Hoàng Văn Cường cho rằng, dự thảo Nghị quyết cần nhấn mạnh đầu tư của Nhà nước là trung tâm, vai trò dẫn dắt; đồng thời đa dạng hóa các nguồn lực từ xã hội, để phát triển bao trùm, bảo đảm công bằng tiếp cận giáo dục, đồng thời tạo ra các lĩnh vực mũi nhọn để dẫn dắt. Còn đầu tư từ xã hội hóa thì đáp ứng nhu cầu đa dạng, các ngành nghề của xã hội.

PGS.TS. Đặng Quốc Thống, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Trường THCS & THPT Đoàn Thị Điểm phát biểu tại cuộc họp - Ảnh: VGP/Đức Tuân

Bên cạnh đó, các trường đại học phải trở thành trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; giáo dục nghề nghiệp phải đáp ứng được yêu cầu của các ngành nghề, các lĩnh vực mới.

Đánh giá "đây là một Nghị quyết đầy hy vọng, hướng tới tương lai", GS. Trần Diệp Tuấn (Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh) mong muốn các chính sách đặc thù, vượt trội trong Nghị quyết phải cụ thể hơn. Trong đó đầu tư cho giáo dục đại học cần tập trung vào những lĩnh vực để đáp ứng yêu cầu phát triển sắp tới, như: Khoa học máy tính, khoa học sức khỏe, y sinh,...; tập trung "cởi trói" về cơ chế, chính sách, tập trung nguồn lực cho phát triển một số trường trọng điểm, ngành đào tạo trọng điểm; dành nguồn lực cho các trường đại học nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo.

GS.TS. Nguyễn Xuân Yêm (Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống, Đại học Quốc gia Hà Nội, nguyên Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân) nêu ý kiến về quan điểm "tinh - gọn - mạnh" trong hệ thống giáo dục. Theo đó, các trường phổ thông tiếp tục được đầu tư, xây dựng, cần gần dân hơn, gần học sinh hơn, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa; bảo đảm tinh gọn hệ thống các trường đại học; đồng thời tập trung nguồn lực để có những trường mạnh, tăng vai trò, quyền hạn của hiệu trưởng...

GS.TS. Hồ Xuân Năng, Chủ tịch Hội đồng Đại học Phenikaa phát biểu tại cuộc họp - Ảnh: VGP/Đức Tuân

Về chi ngân sách cho giáo dục, ông Nguyễn Xuân Yêm cho rằng cần huy động nguồn lực của toàn xã hội, huy động sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị thì mới đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục.

Một số đại biểu đề nghị cần có quan điểm và quy định rõ về tự chủ đại học; đánh giá tổng thể, cải cách hệ thống thi cử, gắn với ứng dụng công nghệ thông tin.

Một số đại biểu cũng cho rằng, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách, trong đó có Nghị quyết 29 rất toàn diện, chọn những điểm đột phá, tuy nhiên trong triển khai, thực thi lại còn nhiều hạn chế, chưa đạt được mục tiêu. Do đó mong muốn Nghị quyết của Bộ Chính trị có những quan điểm đột phá, cụ thể, khả thi và được triển khai hiệu quả.

Cụ thể hóa "bộ tứ trụ cột" ở khía cạnh giáo dục

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Thành Long ghi nhận, đánh giá cao các ý kiến góp ý với "mỗi người một khía cạnh, góc nhìn khác nhau".

Phó Thủ tướng cho rằng, cần nhấn mạnh vào khâu tổ chức thực hiện, quán triệt chỉ đạo để thực hiện.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long đề nghị nghiên cứu kỹ thêm nội dung về đa dạng hóa các nguồn đầu tư cho giáo dục, bên cạnh đầu tư của Nhà nước - Ảnh: VGP/Đức Tuân

Trong "bộ tứ trụ cột" (4 nghị quyết đột phá của Bộ Chính trị), có nhiều khía cạnh liên quan đến giáo dục, Phó Thủ tướng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục bóc tách, nhấn sâu hơn, đậm nét hơn khía cạnh về giáo dục, như là cụ thể hóa 4 nghị quyết này nhưng là ở khía cạnh giáo dục.

Đa số ý kiến phát biểu về giáo dục đại học đều muốn giảm yếu tố quản lý mang tính cứng nhắc và mạnh dạn hơn nữa trong tự chủ, Phó Thủ tướng nhận xét, như việc "quy định thế nào, trao quyền cho hiệu trưởng ra sao, đặc biệt có ý kiến cho rằng cần mang tinh thần doanh nhân vào đổi mới, phát triển giáo dục đại học". Không nên hiểu một cách máy móc tự chủ giáo dục đại học là Nhà nước không làm gì nữa.

Phó Thủ tướng đề nghị nghiên cứu kỹ thêm nội dung về đa dạng hóa các nguồn đầu tư cho giáo dục, bên cạnh đầu tư của Nhà nước.

Về hợp tác quốc tế, cần viết sâu thêm, nhấn mạnh về hội nhập quốc tế trong giáo dục đào tạo một cách thực chất hơn, "học người ta, hội nhập với người ta về cách làm, về tiêu chí, điều kiện và cái đích cần vươn tới, thay vì hình thức bên ngoài".

Ghi nhận nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc lượng hóa, có các con số cụ thể, Phó Thủ tướng cho rằng, vẫn cần giảm phần định tính; có thêm các dẫn chiếu chặt chẽ. Đánh giá kỹ hơn nữa, mạnh dạn hơn nữa về các tồn tại của ngành giáo dục.

Phó Thủ tướng đề nghị cơ quan chủ trì tiếp thu các ý kiến, hoàn thiện dự thảo và sớm trình Đảng ủy Chính phủ xem xét.

Đức Tuân