Cua Cà Mau: 'Kẻ phá lưới' nay xây những ngôi nhà ước mơ nơi đất rừng

Tại vùng ven biển tỉnh Cà Mau – nơi sở hữu những cánh rừng ngập mặn bạt ngàn chính là “ngôi nhà tự nhiên” của cua Cà Mau có chất lượng tốt nhất. Ít người biết rằng, ở đây con cua từng không có giá trị kinh tế.

Bước tiến của con cua nơi miệt rừng

Với những hộ dân ở cặp sông Cửa Lớn của miệt rừng huyện Năm Căn, Ngọc Hiển (cũ), họ từng ăn cua chỉ bẻ lấy những càng lớn để dễ đập lấy thịt. Người dân làm nghề đóng đáy trên sông Cửa Lớn từng ám ảnh bởi lưới bị cua vào kẹp phá quá nhiều, họ phải đập bỏ cua để tránh thiệt hại.

Với người dân ở ven sông Cửa Lớn họ từng chỉ bẻ lấy càng cua lớn để ăn

Nghe dân xứ Lung Đước, xã Tam Giang kể lại những mẩu chuyện gắn với đời sống của họ giống như đùa, nhưng ông Lê Hữu Nhiệm - Phó Giám đốc HTX Tài Thịnh Phát Farm, cũng là hộ dân đã nhiều đời gắn bó với tán rừng nơi đây bảo rằng: “Đó là thực tế vào khoảng những năm 1990, khi con cua chưa có gia trị kinh tế”.

Cùng dòng chảy thời gian, giá trị con cua Cà Mau đã được khẳng định. Giờ đây, người dân miệt rừng trân quý con cua như một tài sản có giá trị, cùng với tôm là nguồn thu nhập chính của hàng chục ngàn hộ dân.

Ông Nhiệm bày tỏ tự hào về con cua bản địa: “Vùng ở đây nuôi cua là đạt chất lượng, không chỉ trong nước mà nhiều nước bạn cũng đánh giá cao sản phẩm cua Cà Mau. Tôi nghĩ cua ngon do thổ nhưỡng của vùng đất Năm Căn, Ngọc Hiển này gần biển có nguồn nước sạch, phù sa phong phú; kết hợp cùng những tán rừng sinh thái mang lại nguồn thức ăn dồi dào tạo nên con cua chất lượng”.

"Tôm - Cua - Rừng" làm nên thương hiệu chất lượng

Cà Mau là tỉnh duy nhất có ba mặt giáp biển, có diện tích rừng ngập mặn hơn 100.000ha lớn hàng đầu cả nước. Điều kiện tự nhiên lý tưởng đã tạo nên môi trường sống và sinh trưởng thuận lợi cho con cua. Đây là yếu tố then chốt tạo nên chất lượng thương hiệu cua Cà Mau: thịt chắc, ngọt, thơm và gạch béo.

Những tán rừng ngập mặn ven biển là ngôi nhà tự nhiên chất lượng của Cua Cà Mau.

Nay Cua Cà Mau đã rất nổi tiếng, trở thành đặc sản hút khách

Sản phẩm cua sinh thái chất lượng nhất được tạo ra từ mô hình nuôi tôm, cua kết hợp dưới tán rừng ngập mặn (tôm - cua - rừng). Từ cách nuôi truyền thống, người dân địa phương đã cải tiến kỹ thuật bằng cách vèo giống, sử dụng vi sinh cải tạo môi trường và cho ăn bổ sung.

Cách nuôi cải tiến giúp năng suất đạt 100 - 150kg/ha/năm. Giá thu mua cua tại vuông đang khoảng 200.000 - 500.000 đồng/kg, tùy kích cỡ. Con cua mang lại nguồn thu nhập đáng kể để góp phần xây lên những ngôi nhà tường khang trang nơi xứ rừng đước.

Ông Lê Chí Linh, người dân xã Đất Mới cho biết: “Ở đây ai nuôi tôm cũng nuôi cua. Con tôm và con cua được kết hợp nuôi trên cùng diện tích mang lại giá trị kinh tế cao hơn. Con cua hiện nay giá cả thị trường rất cao so với trước. Hồi xưa cua dễ nuôi, đạt tỷ lệ cao nhưng giá bán chẳng được là bao nhiêu. Con cua hiện nay giá khá ổn định, cuộc sống người dân cũng ngày càng căn cơ hơn”.

Gia đình ông Lê Chí Linh phát triển kinh tế nhờ nuôi tôm cua kết hợp.

Sau khi tỉnh Bạc Liêu sáp nhập vào, vùng nuôi cua kết hợp dưới rừng ngập mặn ở Cà Mau tăng quy mô đáng kể. Tổng diện tích nuôi cua của tỉnh đã lên khoảng 380.000 ha, với sản lượng bình quân ước đạt 40.000 tấn/năm, giữ vị trí lớn nhất cả nước.

Phát triển bền vững và thách thức thương hiệu

Để nghề nuôi cua dưới tán rừng phát triển bền vững, tỉnh Cà Mau xác định cần thực hiện tăng cường liên kết chuỗi giá trị và phát triển các Hợp tác xã (HTX) quy mô lớn. HTX Tài Thịnh Phát Farm là đơn vị tiêu biểu, đang bao tiêu sản phẩm của 280 hộ dân, với hơn 1.000ha. HTX không chỉ đảm bảo đầu ra mà còn là cầu nối kỹ thuật và cung cấp giống.

Anh Võ Văn Trường (ấp Lung Đước, xã Tam Giang) hộ dân liên kết với HTX cho biết: “Tôi thấy nuôi cua dễ hơn nuôi tôm, đầu tư ít hơn nuôi tôm. Giá cua gạch hiện nay ở ngoài mua 450 ngàn/kg, HTX mua được giá 470 ngàn/kg. HTX mua luôn chênh lệch hơn bên ngoài được vài chục ngàn đồng/kg. Cua thì cứ tới nước là tôi đặt lợp bắt đều đều, tháng được 5-6 triệu, có tháng được 7 - 8 triệu mà chi phí thấp hơn nuôi tôm”.

Tỉnh Cà Mau cũng chú trọng phát triển thêm các mô hình khác để tăng năng suất, giá trị cua, như: nuôi bán thâm canh đạt hơn 500 kg/ha/vụ; nuôi 3 giai đoạn thí điểm đạt gần 400 kg/ha/vụ; nuôi cua trong hộp nhựa; vỗ béo cua trong bể...

Tỉnh Cà Mau đưa ra nhiều giải pháp để tiếp tục phát triển nghề nuôi cua thế mạnh của tỉnh.

Ông Phạm Văn Mười, Phó Giám đốc Sở NN-MT Cà Mau, cho biết tỉnh cũng đang quan tâm nâng cao chất lượng cua giống và phát triển các sản phẩm chế biến để tăng giá trị. “Chúng tôi sẽ liên kết đồng bộ giữa người nuôi, cơ sở, HTX, cộng đồng,… thành chuỗi giá trị chung. Chúng tôi cũng phát triển thêm các sản phẩm chế biến sâu để nâng cao giá trị: chả cua, cua chín đóng hộp, thịt cua sinh thái,… giúp có đa dạng các sản phẩm”, ông Mười nêu giải pháp.

Cà Mau có thể nói là “vùng đất của con cua”, với điều kiện tự nhiên thuận lợi để nghề nuôi cua phát triển, tạo ra sản phẩm chất lượng cao và được biết đến rộng rãi cả trong và ngoài nước. Nhưng cũng vì nổi tiếng nên thương hiệu “Cua Cà Mau” đang bị lợi dụng tràn lan trên thị trường. Không ít nơi bán cua từ vùng khác nhưng lại gắn mác “Cua Cà Mau”, đây cũng là một thách thức với tỉnh Cà Mau.

Trần Hiếu-VOV/ĐBSCL