'Của chồng công vợ': Chồng vay nợ, vợ vô can?

Gia đình tôi xưa nay tiền ai người đó xài, trừ việc gì lớn thì vợ chồng hùn chung để lo. Những bỗng một ngày có người đến tìm tôi đòi nợ số tiền gần 2 tỉ đồng nói do chồng tôi vay. Giờ tôi chỉ có khả năng lo cho con chứ không có sức kháng đáng khoản nợ này, xin hỏi tôi có nghĩa vụ phải trả hay không?

Bạn đọc Lê Hải (TP Nha Trang, Khánh Hòa) hỏi.

Ảnh minh họa.

Giải đáp câu hỏi của bạn đọc, ThS Ngô Khánh Tùng, Giảng viên Khoa Luật Dân sự, Trường Đại học Luật TP.HCM, trả lời:

Việc xác định nghĩa vụ trả nợ của vợ, chồng trong trường hợp này cần tuân theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình.

Theo Điều 27 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, vợ chồng chịu trách nhiệm liên đới đối với giao dịch do một bên vợ hoặc chồng thực hiện quy định tại khoản 1 Điều 30 hoặc giao dịch khác phù hợp với quy định về đại diện tại các Điều 24, 25 và 26 của Luật này. Cụ thể:

- Nếu người chồng vay nợ nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình thì nghĩa vụ trả nợ thuộc nghĩa vụ chung của vợ chồng theo quy định tại khoản 2 Điều 37 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.

Trong trường hợp này, người chồng cần chứng minh rằng khoản vay được sử dụng để phục vụ nhu cầu thiết yếu của gia đình, khi đó, mới có thể ràng buộc trách nhiệm trả nợ đối với vợ chồng.

Ngược lại, nếu nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do người chồng xác lập, thực hiện không đáp ứng nhu cầu của gia đình thì nghĩa vụ trả nợ là nghĩa vụ riêng của người chồng theo khoản 3 Điều 45 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.

Ở đây, vấn đề cốt lõi trong việc xác định nghĩa vụ trả nợ là xem xét mục đích của giao dịch có nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình hay không.

Theo khoản 20 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, nhu cầu thiết yếu là nhu cầu sinh hoạt thông thường về ăn, mặc, ở, học tập, khám bệnh, chữa bệnh và nhu cầu sinh hoạt thông thường khác không thể thiếu cho cuộc sống của mỗi người, mỗi gia đình.

- Nếu người chồng thực hiện giao dịch phù hợp với quy định về đại diện, nghĩa vụ trả nợ có thể thuộc trách nhiệm chung của cả hai vợ chồng.

Đại diện giữa vợ và chồng bao gồm đại diện theo pháp luật và đại diện theo ủy quyền. Theo Điều 24 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, vợ, chồng có thể ủy quyền cho nhau xác lập, thực hiện và chấm dứt giao dịch mà theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan phải có sự đồng ý của cả hai vợ chồng.

Bên cạnh đó, pháp luật cũng ghi nhận vợ, chồng đại diện cho nhau trong một số trường hợp đặc biệt.

Cụ thể, khi một bên mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có đủ điều kiện làm người giám hộ hoặc khi một bên bị hạn chế năng lực hành vi dân sự mà bên kia được Tòa án chỉ định làm người đại diện theo pháp luật cho người đó, trừ trường hợp theo quy định của pháp luật thì người đó phải tự mình thực hiện quyền, nghĩa vụ có liên quan.

Ngoài ra, trách nhiệm liên đới của vợ, chồng phát sinh đối với giao dịch do người chồng thực hiện phù hợp với quy định về đại diện giữa vợ và chồng trong quan hệ kinh doanh (Điều 25, Điều 36 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014), trường hợp giấy chứng nhận quyền sở hữu, giấy chứng nhận quyền sử dụng đối với tài sản chung nhưng chỉ ghi tên vợ hoặc chồng (Điều 26 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014).

Ngoài ra, theo khoản 4 Điều 37 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, nghĩa vụ phát sinh từ việc sử dụng tài sản riêng để duy trì, phát triển khối tài sản chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình là nghĩa vụ chung về tài sản của vợ chồng. Vì vậy, vợ, chồng phải chịu trách nhiệm liên đới đối với nghĩa vụ này theo quy định tại khoản 2 Điều 27 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.

Dựa trên các cơ sở pháp lý nêu trên, có thể kết luận rằng không phải mọi trường hợp người chồng vay nợ thì người vợ phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Việc xác định nghĩa vụ trả nợ cần xem xét các yếu tố quan trọng: Một là, mục đích của giao dịch do một bên xác lập, thực hiện, và hai là tính hợp pháp của giao dịch theo cơ chế đại diện theo Luật Hôn nhân và gia đình 2014.

QUỲNH LINH