Cửa khẩu thông minh - Giải pháp mở rộng phát triển thương mại biên giới Việt - Trung

Đây không chỉ là bước đi thiết thực nhằm thúc đẩy thương mại song phương mà còn thể hiện quyết tâm của hai nước trong việc hiện đại hóa quản lý biên giới, phù hợp với xu thế phát triển toàn diện và sâu rộng.

Phương tiện xuất nhập khẩu hàng hóa tại cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn. Ảnh: Nguyễn Quang Duy/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Trung Quốc, giai đoạn từ cuối năm 2021 đến đầu năm 2022, hàng loạt xe tải chở trái cây, rau quả của Việt Nam bị ùn ứ tại các cửa khẩu sang Trung Quốc đã gây thiệt hại lớn cho nông dân. Trước tình hình đó, lãnh đạo cấp cao hai nước đã có nhiều cuộc điện đàm và trao đổi trực tiếp để tìm cách tháo gỡ. Trong đó, việc xây dựng cửa khẩu thông minh là một trong những biện pháp quan trọng đã được đưa ra để giải quyết tình trạng trên.

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, tại cửa khẩu Hữu Nghị Quan, Quảng Tây (Trung Quốc), quy trình thông quan đã thay đổi căn bản. Nếu như trước đây, một chuyến xe phải mất 3-5 ngày để hoàn tất thủ tục thì nay chỉ mất khoảng 15 giây. Hệ thống quét mã, nhận diện khuôn mặt và lấy dấu vân tay đã được triển khai đồng bộ, cho phép tài xế nhanh chóng hoàn tất khâu nhập cảnh. Đặc biệt, các loại trái cây có thời gian bảo quản ngắn như sầu riêng, mặt hàng đang rất được ưa chuộng tại Trung Quốc, có thể vận chuyển xuyên biên giới mà không lo hư hỏng do chậm trễ.

Từ năm 2023, Hải quan Hữu Nghị Quan đã đưa vào vận hành hệ thống kiểm dịch thông minh, giúp Việt Nam và Trung Quốc số hóa toàn bộ quy trình phối hợp. Thời gian chờ đợi mỗi chuyến xe giảm bình quân 3,5 giờ đồng hồ, đồng thời hạn chế tối đa việc phải bốc dỡ trung chuyển. Trong năm 2024, lượng xe thông quan qua các cửa khẩu biên giới Việt - Trung đạt mức kỷ lục 3.300 chiếc/ngày, gấp đôi so với năm 2019.

Một điểm nhấn khác là việc ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến. Theo đó, xe tải không người lái, cần cẩu thông minh, công nghệ 5G và hệ thống định vị Bắc Đẩu được triển khai, giúp quá trình vận hành tại cửa khẩu cơ bản được tự động hóa, tiến tới vận hành 24/24h. Đây là mô hình cửa khẩu thông minh xuyên biên giới đầu tiên của Trung Quốc, mang lại hiệu quả thực tế và đang tiếp tục được mở rộng.

Việc hai nước cùng thúc đẩy hợp tác trong cải cách, nâng cao năng lực quản lý cửa khẩu không chỉ rút ngắn thời gian thông quan mà còn tạo nền tảng thúc đẩy hợp tác thương mại song phương ổn định, bền vững. Từ tháng 9/2022, khi sầu riêng tươi Việt Nam chính thức được phép xuất khẩu sang Trung Quốc, Việt Nam nhanh chóng vươn lên trở thành nguồn cung quan trọng. Năm 2024, trong tổng số 1,56 triệu tấn sầu riêng được Trung Quốc nhập khẩu có tới gần một nửa là đến từ Việt Nam. Đây là minh chứng sống động cho hiệu quả của mô hình cửa khẩu thông minh trong việc đưa nông sản Việt đến gần hơn với người tiêu dùng Trung Quốc.

Việc xây dựng và đưa vào vận hành cửa khẩu thông minh không chỉ giải quyết khó khăn trước mắt cho nông dân và doanh nghiệp xuất nhập khẩu, mà còn mang tầm vóc chiến lược, mở ra không gian phát triển rộng lớn cho thương mại biên giới Việt - Trung. Đây là thành quả trực tiếp từ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai Nhà nước, thể hiện tinh thần hợp tác láng giềng hữu nghị, cùng có lợi, cùng phát triển.

Trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN tại Trung Quốc, ông Chu Hậu Đông (Zhu Houdong) - Phó Chỉ huy trưởng Dự án xây dựng Cảng thông minh Hành lang vận tải hàng hóa Hữu nghị Trung-Việt - cho biết việc xây dựng cửa khẩu thông minh nhằm thực hiện mục tiêu thông quan hàng hóa nhanh chóng, đảm bảo hàng hóa vận chuyển từ Nam Ninh đến Hà Nội và chiều ngược lại được thực hiện chỉ trong 24 giờ để tối đa hóa sự ổn định của chuỗi cung ứng cũng như chuỗi sản xuất hàng hóa giữa hai nước. Thời gian tới, dựa trên cơ sở hạ tầng hiện có, cửa khẩu dự kiến sẽ nâng gấp đôi công suất thông quan so với hiện nay.

Cửa khẩu thông minh sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành logistics và thương mại quốc tế. Việc hai nước đồng hành trong hiện đại hóa cửa khẩu biên giới cho thấy tầm nhìn chiến lược chung, không chỉ thúc đẩy thương mại mà còn củng cố niềm tin chính trị, tạo dựng môi trường ổn định và hòa bình ở khu vực biên giới, góp phần đưa quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Trung Quốc phát triển ngày càng sâu rộng, thực chất và hiệu quả.

Quang Hưng - Công Tuyên (TTXVN)