Cục Thuế phản hồi về kiến nghị không truy thu khi hộ kinh doanh chuyển đổi thuế
Trước những lo ngại từ cộng đồng hộ kinh doanh về chính sách thuế mới, Cục Thuế đã lên tiếng làm rõ một số nội dung liên quan đến quá trình chuyển đổi từ hình thức khoán thuế sang kê khai thuế theo doanh thu thực tế.
Hiệp hội kiến nghị
Theo phản ánh từ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam dựa trên kết quả khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) với gần 1.400 hộ kinh doanh trên cả nước, phần lớn các hộ đã biết đến Nghị định số 70/2025/NĐ-CP – văn bản sửa đổi, bổ sung Nghị định số 123/2020/NĐ-CP liên quan đến hóa đơn, chứng từ – nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong việc tiếp cận, hiểu và triển khai do thiếu hướng dẫn chi tiết từ cơ quan thuế địa phương.
Thời gian qua, ngành thuế đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm hỗ trợ người nộp thuế
Vấn đề nổi bật mà khảo sát chỉ ra là chi phí chuyển đổi. Nhiều hộ kinh doanh có biên lợi nhuận thấp đã gặp áp lực lớn khi phải đầu tư vào phần mềm và thiết bị hóa đơn điện tử. Hệ quả là 63% hộ được khảo sát phải thu hẹp quy mô, 21% tạm ngừng kinh doanh – đặc biệt ở các lĩnh vực nhạy cảm như dịch vụ ăn uống và tạp hóa, 11% phải chuyển đổi loại hình hoạt động, và 3% buộc phải đóng cửa.
Trước thực trạng đó, Hiệp hội Ngân hàng đã kiến nghị Chính phủ cần có hướng dẫn rõ ràng khẳng định sẽ không truy thu thuế đối với giai đoạn các hộ kinh doanh còn áp dụng phương thức thuế khoán. Đồng thời, đề xuất một giai đoạn chuyển tiếp tối thiểu kéo dài một năm, trong đó không áp dụng xử phạt các lỗi liên quan đến việc kê khai hóa đơn điện tử. Ngoài ra, cần thiết có các chính sách miễn, giảm thuế trong 1–2 năm đầu tiên sau khi chuyển đổi, cùng với việc xây dựng hệ thống hóa đơn, sổ sách đơn giản, phù hợp với quy mô nhỏ lẻ của hộ kinh doanh. Việc triển khai nên có lộ trình cụ thể, ưu tiên áp dụng tại các khu vực đô thị, sau đó mới mở rộng đến vùng nông thôn.
Cục Thuế phản hồi
Trả lời kiến nghị, Cục Thuế khẳng định, kể từ ngày 1.6, theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, các hộ kinh doanh theo hình thức khoán có doanh thu hằng năm trên 1 tỷ đồng khi bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng, bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền và có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Dữ liệu hóa đơn điện tử này đã được tích hợp vào hệ thống của cơ quan thuế, cho phép cả người bán lẫn người mua tra cứu dễ dàng, không cần in hóa đơn ra giấy.
Cục Thuế cũng lưu ý rằng theo Thông tư số 40/2021/TT-BTC, hộ khoán không bắt buộc phải lưu giữ hóa đơn, chứng từ đầu vào. Tuy nhiên, nếu hộ kinh doanh có thay đổi về quy mô – như diện tích, số lượng lao động hoặc doanh thu – thì cần điều chỉnh lại tờ khai thuế theo mẫu 01/CNKD. Nếu cơ quan thuế xác định mức doanh thu khoán thay đổi trên 50% so với mức đã kê khai trước đó, thì sẽ có thông báo điều chỉnh thuế khoán theo quy định của Nghị định số 126/2020/NĐ-CP.
Đáng chú ý, từ năm sau, phương thức khoán thuế sẽ chính thức bị xóa bỏ. Các hộ kinh doanh buộc phải chuyển sang phương thức kê khai thuế theo doanh thu thực tế.
Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, Nhà nước đã có quy định cụ thể tại Khoản 3 Điều 12 Nghị quyết 198/2025/QH13, trong đó nêu rõ: sẽ bố trí kinh phí để cung cấp miễn phí các nền tảng số và phần mềm kế toán dùng chung cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Theo đó, Bộ Tài chính hiện đang dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành Nghị quyết này, bao gồm cả các giải pháp hỗ trợ cụ thể liên quan đến việc cung cấp miễn phí nền tảng và phần mềm cần thiết.
Không nên hồi tố khi chuyển đổi thuế cho hộ kinh doanh
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, khi chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai, cần sớm có cơ chế rõ ràng về việc không hồi tố bất lợi đối với hộ kinh doanh. Quốc hội hoặc Chính phủ nên ban hành hướng dẫn chính thức để tránh gây tâm lý lo ngại, tạo điều kiện cho hộ kinh doanh yên tâm thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định mới.
Về xử lý vi phạm, quan điểm chuyên gia là vẫn nên truy thu thuế và tính tiền chậm nộp đối với các vi phạm trước ngày 1.1.2026, nhưng không xử phạt hành chính, nhằm khuyến khích tự giác và giảm áp lực cho người nộp thuế. Từ sau thời điểm này, cần duy trì tính răn đe của pháp luật, nhưng có thể xem xét giảm nhẹ trách nhiệm pháp lý trong một số trường hợp cụ thể do Chính phủ quy định.
