Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Lê Quang Tự Do: Tự do sáng tạo không thể tách rời trách nhiệm xã hội

* PHÓNG VIÊN: Nhiều KOL/KOC hiện nay dễ rơi vào tình trạng đưa ra quan điểm cá nhân chưa kiểm chứng, thậm chí sai sự thật. Quan điểm của cơ quan quản lý về vấn đề này thế nào?

* Cục trưởng LÊ QUANG TỰ DO: Tất cả hoạt động sáng tạo nội dung số, kể cả của KOL hay KOC, đều phải tuân thủ pháp luật. Bất kỳ thông tin nào sai lệch, quảng cáo thổi phồng hay gây hiểu lầm đều có quy định xử lý. Thực tế, trong năm qua, nhiều cá nhân đã bị xử phạt, thậm chí xử lý hình sự. Đó là lời cảnh tỉnh: tự do sáng tạo không thể tách rời trách nhiệm xã hội. Khung pháp lý hiện đã khá đầy đủ, vấn đề quan trọng là đưa nó vào thực tiễn để cộng đồng KOL/KOC hiểu và tuân thủ.

* Để các quy định về quản lý nội dung số đi vào đời sống một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp như thế nào giữa các cơ quan, doanh nghiệp và người dân?

* Đặc thù của không gian mạng là hậu kiểm, vì vậy điều quan trọng nhất là nâng cao ý thức của người sáng tạo và người dùng. Chúng tôi đang triển khai các chiến dịch truyền thông để nâng cao nhận thức này. Bên cạnh đó, cần có những chế tài mang tính răn đe, cảnh báo. Trong năm qua, nhiều KOL/KOC đã bị xử phạt, thậm chí xử lý hình sự. Đó là thông điệp gửi đến cộng đồng về việc phải tuân thủ pháp luật và có trách nhiệm với nghề nghiệp của mình. Một giải pháp nữa là hợp tác chặt chẽ với các nền tảng để phát hiện và xử lý kịp thời những nội dung sai lệch, tin giả. Chúng tôi cũng ứng dụng các công nghệ mới, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), để rà quét và phát hiện sớm các vi phạm.

* Theo ông, vai trò của KOL/KOC đã thay đổi thế nào trong những năm gần đây?

* Nếu như trước đây KOL/KOC dẫn dắt toàn bộ dư luận, thì nay tôi thấy rõ một sự thay đổi là chính người dân mới là “người sáng tạo dòng chính”, còn KOL/KOC đóng vai trò gợi mở, truyền cảm hứng. Những video lan truyền mạnh mẽ nhất lại do chính người dân, được truyền cảm hứng từ các KOL, tạo ra và đạt được lượng tương tác rất lớn. Các kênh truyền thông của các cơ quan báo chí cũng đang lớn mạnh và trở thành những KOL mới. Ví dụ, chiến dịch #RạngRỡViệtNam trong dịp A80 (Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9 - PV) vừa qua đã đạt hơn 1,4 tỷ lượt xem, mà nòng cốt là do các cơ quan báo chí triển khai.

* Với chủ đề “Rạng rỡ Việt Nam”, Ngày hội sáng tạo nội dung số Việt Nam 2025 - Vietnam iContent 2025 đặt ra mục tiêu gì đối với cộng đồng sáng tạo?

* Tất cả hoạt động đều hướng đến một mục tiêu chung là tạo ra không gian mạng lành mạnh, an toàn và hữu ích cho người dân. Tuy nhiên, mỗi năm lại có một mục tiêu cụ thể khác nhau. Nếu như năm 2024 là bước khởi đầu để tập hợp, kết nối các nhà sáng tạo nội dung, các nền tảng và cơ quan quản lý, thì mục tiêu năm nay được nâng lên một tầm cao hơn: tạo ra nhiều nội dung và chiến dịch truyền thông có ích cho đất nước. Chính vì thế, chúng tôi chọn chủ đề là “Rạng rỡ Việt Nam”.

Chúng tôi muốn những làn sóng tích cực như “Concert Quốc gia”, “Khối đại đoàn kết toàn dân” không dừng lại ở sự kiện nhất thời, mà trở thành trào lưu chủ đạo.

* Sự đồng hành của các nền tảng và doanh nghiệp có vai trò ra sao trong tiến trình này?

* Năm ngoái chúng tôi phải đi thuyết phục, thì năm nay các nền tảng lớn như Meta, Google, TikTok... đã chủ động đề xuất tham gia. Đó là sự thay đổi lớn. Ngoài ra, các tổ chức phi lợi nhuận như Beta... vẫn tiếp tục đồng hành. Sau thành công mùa trước, Techcombank và Netflix cũng góp mặt. Sự đa dạng của các đối tác cho thấy Vietnam iContent không chỉ là sự kiện của riêng giới sáng tạo, mà đã trở thành điểm kết nối giữa nền tảng, doanh nghiệp và xã hội.

* Nhiều ý kiến lo ngại việc gắn thương mại với hoạt động truyền thông sẽ làm loãng ý nghĩa văn hóa. Ông nghĩ sao?

* Chúng tôi đặt tiêu chí rõ ràng: chỉ quảng bá hàng chính hãng, sản phẩm Việt chất lượng. Lợi nhuận sẽ dùng cho mục đích thiện nguyện. Như vậy, thương mại không phá vỡ ý nghĩa văn hóa, mà bổ sung cho nó bằng giá trị cộng đồng. Tôi tin đây là hướng đi bền vững, biến KOL/KOC thành cầu nối giữa sản phẩm Việt và công chúng, giữa kinh tế và văn hóa.

* Xung quanh việc trao giải thưởng cho các KOL/KOC, nếu một cá nhân đoạt giải nhưng sau đó vi phạm thì ban tổ chức sẽ xử lý thế nào?

* Cần xác định rõ, ban tổ chức vinh danh sản phẩm sáng tạo mà họ làm ra chứ không vinh danh con người. Việc tách biệt này đảm bảo uy tín và công bằng cho giải thưởng. Giải thưởng hướng đến nội dung tích cực phù hợp tiêu chí. Nếu sau này cá nhân đó vi phạm, tùy từng trường hợp ban tổ chức có thể dừng hợp tác, thu hồi giải thưởng, hoặc gỡ tên khỏi mạng lưới truyền thông...

* Kỳ vọng lớn nhất của ông đối với cộng đồng KOL/KOC là gì?

* KOL/KOC sẽ thực sự trở thành “chất xúc tác cộng đồng”. Không còn dừng lại ở xu hướng cá nhân, họ phải biết cách truyền cảm hứng để chính người dân tạo nên những làn sóng tích cực. Khi đó, truyền thông nhân dân mới thật sự mạnh mẽ. Tôi tin rằng với sự đồng hành của Nhà nước, nền tảng và doanh nghiệp, cộng đồng KOL/KOC sẽ là lực lượng chủ lực góp phần xây dựng một không gian mạng rạng rỡ, an toàn và hữu ích cho đất nước.

MAI AN thực hiện