Cục trưởng Xuân Bắc: Nghệ sĩ khi quảng cáo phải đặt trách nhiệm lên hàng đầu

Thời gian qua, không ít nghệ sĩ vướng vào những ồn ào liên quan đến việc quảng cáo quá mức, gây ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng. Mặc dù việc nghệ sĩ sử dụng danh tiếng để tăng thu nhập là một quyền lợi chính đáng, nhưng ranh giới giữa quảng bá hiệu quả và quảng cáo sai lệch, gây hiểu lầm đôi khi rất mong manh.

NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn đã chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử VTC News quan điểm về vấn đề này, đặc biệt nhấn mạnh ý thức, trách nhiệm của người nghệ sĩ trong hoạt động quảng cáo.

NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn.

- Ông có quan điểm thế nào về việc cân bằng quyền lợi cá nhân, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của người nghệ sĩ?

Nghệ sĩ hay bất kỳ cá nhân nào có sức ảnh hưởng trong cộng đồng, hoặc bất kì ai, trước hết phải tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ và trách nhiệm của một công dân. Bên cạnh đó, hoạt động của họ còn chịu sự điều chỉnh bởi luật pháp, quy định và đạo đức nghề nghiệp. Trách nhiệm thượng tôn pháp luật, góp phần xây dựng, kiến tạo và bảo vệ đất nước là rất quan trọng.

Cần lưu ý rằng, không chỉ nghệ sĩ mới là người nổi tiếng. Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta chứng kiến sự nổi tiếng của nhiều người đến từ các lĩnh vực khác nhau, thậm chí chỉ thông qua một hành động hay sự kiện thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng.

Việc nghệ sĩ hay bất kỳ người nổi tiếng nào sử dụng sự tin tưởng và chú ý của công chúng để lan tỏa những giá trị tích cực, những điều tốt đẹp trong xã hội là một điều đáng trân trọng và khuyến khích. Họ hoàn toàn có thể giới thiệu những sản phẩm mà qua quá trình sử dụng và trải nghiệm thực tế, họ nhận thấy chất lượng và muốn chia sẻ đến cộng đồng.

Tuy nhiên, đối với những trường hợp lợi dụng sự nổi tiếng để cố tình quảng cáo sai sự thật, thổi phồng quá mức công dụng của sản phẩm hoặc ‘đối tượng’ quảng bá, chúng ta cần làm rõ họ đã vi phạm những quy định nào, mức độ vi phạm ra sao, và những hành vi đó gây ra tác động tiêu cực thế nào đến cộng đồng và xã hội, để có những biện pháp xử lý phù hợp.

Giữa quyền lợi và trách nhiệm, tôi cho rằng trách nhiệm phải luôn được đặt lên hàng đầu. Đặc biệt đối với nghệ sĩ, danh xưng này không chỉ đơn thuần là người nổi tiếng mà còn hàm chứa những giá trị nhân văn và mỹ học sâu sắc. Nghệ sĩ phải là người tạo ra những tác phẩm nghệ thuật chân chính, hướng đến Chân - Thiện - Mỹ, góp phần định hướng con người đến một cuộc sống tốt đẹp hơn, văn minh và nhân văn hơn. Những người không có đóng góp nghệ thuật thì khó có thể gọi là nghệ sĩ đúng nghĩa.

Như đã nói ở trên, vấn đề không nằm ở việc cân bằng quyền lợi và trách nhiệm của nghệ sĩ, mà cốt lõi là nghệ sĩ phải có nghĩa vụ lan tỏa những giá trị tốt đẹp. Nếu nghệ sĩ chỉ vì một mục đích cá nhân nào đó mà họ nói phóng đại sự thật, đưa thông tin sai lệch lừa dối công chúng thì cần phải xem xét và xử lý một cách nghiêm khắc.

- Sau các vụ việc, đa phần các nghệ sĩ chỉ có phản ứng là lên tiếng xin lỗi nhưng không chịu một trách nhiệm nào, khiến khán giả bức xúc?

Tôi nghĩ bất kì ai mắc lỗi và họ nhận ra lỗi của mình, họ đều có thể thành khẩn đưa ra lời xin lỗi. Còn tha lỗi hay không hoàn toàn do quyết định của người được xin lỗi.

Với cá nhân tôi, đối với không chỉ các nghệ sĩ mà bất kì ai cố tình đưa ra thông tin sai sự thật nhằm vụ lợi, lừa đảo thì phải xử lý theo đúng pháp luật.

Bên cạnh những quy định pháp luật, chúng ta còn có sự đánh giá, hay có thể gọi là "phán quyết" từ phía khán giả, người tiêu dùng.

Dư luận xã hội có vai trò rất quan trọng, nhưng các nhà quản lý và những người quan tâm cần hết sức tỉnh táo để có một góc nhìn khách quan và công tâm đối với mỗi sự kiện, mỗi sự việc xảy ra. Điều này giúp chúng ta tránh bị những thông tin sai lệch, thổi phồng, những chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh từ đối thủ,… làm ảnh hưởng đến nhận định, từ đó vô tình, tiếp tay cho những hành vi tấn công mạng, những thế lực thù địch.

Hoa hậu Thùy Tiên lên tiếng xin lỗi vì quảng cáo lố kẹo Kera gây bức xúc trong dư luận.

- Theo ông, người nghệ sĩ nên ứng xử thế nào để khi nhận quảng cáo vừa mang lại hiệu quả cho nhãn hàng mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến công chúng?

Pháp luật hiện hành không cấm nghệ sĩ sử dụng hình ảnh trong hoạt động quảng bá thương mại. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là mọi hoạt động phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật, đảm bảo tính chính xác của thông tin, đồng thời vẫn duy trì hiệu quả thị trường cho nhãn hàng và mang lại những giá trị thù lao xứng đáng cho người nghệ sĩ.

Nghệ sĩ cần chủ động nâng cao nhận thức pháp luật, đặc biệt là những quy định liên quan trực tiếp đến hoạt động của mình. Điều này giúp họ hoàn toàn chủ động trong việc thực hiện những mong muốn cá nhân một cách hợp pháp và được pháp luật bảo vệ. Bên cạnh đó, họ phải ý thức rất rõ vai trò, trách nhiệm và ảnh hưởng của mình đối với cộng đồng và xã hội.

Tôi cho rằng, trước hết mỗi nghệ sĩ cần phải là một người tiêu dùng thông thái để lựa chọn, đánh giá những sản phẩm phù hợp và giới thiệu một cách trung thực. Điều này giúp họ tránh rơi vào tình huống trở thành nạn nhân của những sản phẩm kém chất lượng hoặc thông tin sai lệch. Bởi lẽ, từ việc trở thành nạn nhân, họ có thể vô tình khiến người khác trở thành nạn nhân theo mình.

Người nghệ sĩ hay người nổi tiếng khi sử dụng tên tuổi, hình ảnh của mình trong hoạt động thương mại, càng cẩn thận, kĩ càng và hiểu biết bao nhiêu, càng tốt bấy nhiêu.

Không phải ngẫu nhiên mà ngày càng có nhiều nghệ sĩ xây dựng cho mình đội ngũ quản lý và pháp lý chuyên nghiệp. Sự hỗ trợ này đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo cả nghĩa vụ lẫn quyền lợi hợp pháp của họ trong các hoạt động thương mại.

- Liệu cơ quan quản lý có nên thắt chặt và mạnh tay hơn nữa đối với những hành vi vi phạm quảng cáo của nghệ sĩ như tạm dừng hoặc cấm hoạt động biểu diễn, bên cạnh các hình thức xử phạt hành chính hiện hành?

Chúng ta có rất nhiều điều luật, bộ luật quy định hành vi của công dân nói chung. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và truyền thông (trước đây) cũng đã có những bộ quy tắc ứng xử với người hoạt động nghệ thuật, quy tắc ứng xử trên không gian mạng.

Sắp tới, Cục Nghệ thuật Biểu diễn sẽ tham mưu để có quy định ràng buộc, điều chỉnh hành vi, nâng cao nhận thức với những người hoạt động nghệ thuật nói chung và nghệ sĩ, để chúng ta tạo ra được một lực lượng nghệ sĩ biểu diễn hùng hậu, tài năng, có đầy đủ nhận thức về chính trị, xã hội, là những người có trách nhiệm công dân cao, trách nhiệm lan tỏa những giá trị tốt đẹp.

Còn đối với những người cố tình vi phạm, hay vi phạm mang tính có hệ thống, không rút kinh nghiệm, không có những thay đổi mang chiều hướng tích cực thì cần phải loại bỏ.

Tất nhiên, như tôi nói ở trên, chúng ta cũng cần đánh giá khách quan, công minh, công tâm, công bằng. Cơ quan điều tra, các cơ quan chức năng, có trách nhiệm cần xác định hành vi của nghệ sĩ là cố tình hay họ cũng chỉ là nạn nhân để chúng ta có cách xử lý hợp lý, đủ sức răn đe nhưng đảm bảo sự bao dung, tính khách quan, công tâm của pháp luật.

- Cục Nghệ thuật Biểu diễn có những định hướng cụ thể nào dành cho các nghệ sĩ về việc sử dụng hình ảnh cá nhân, đặc biệt là trong các hoạt động mang tính thương mại?

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch luôn có chỉ đạo Cục Nghệ thuật Biểu diễn tham mưu về cơ chế, chính sách để tạo điều kiện văn nghệ sĩ hoạt động trong một môi trường lành mạnh nhất, an toàn nhất, môi trường phù hợp nhất, để cho việc sáng tạo thăng hoa, đáp ứng yêu cầu sự phát triển xã hội, theo đúng định hướng của Đảng và Nhà nước.

Đồng thời cũng kịp thời phát hiện những lỗ hổng trong quản lý, làm sao để từ đó ban hành quy định, hạn chế tối đa những điều có nguy cơ làm ảnh hưởng đến khán giả, công chúng và sự phát triển chung.

Trong thời gian tới, Cục tiếp tục tham mưu cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến nghệ thuật biểu diễn và sử dụng hình ảnh của nghệ sĩ, dựa trên sự đánh giá toàn diện các khía cạnh liên quan.

Đồng thời, Cục cũng đang tích cực nghiên cứu, tham khảo những mô hình quản lý hiệu quả từ các quốc gia phát triển và các nước trong khu vực. Từ đó, sẽ tổng hợp và tham mưu vận dụng một cách linh hoạt, căn cứ trên điều kiện thực tế của Việt Nam, nhằm đưa ra những quy định tối ưu, đảm bảo sự phát triển bền vững và phù hợp xu hướng quốc tế.

Lê Chi