Cúm A, bệnh 'quen mặt' nhưng không hề lành tính

Những đối tượng nào thuộc nhóm nguy cơ với bệnh cúm?

Thời điểm này cũng là lúc học sinh, sinh viên trở lại trường học sau kỳ nghỉ hè. Môi trường đông người và ít lưu thông không khí trở thành môi trường thuận lợi để virus dễ lây truyền qua đường hô hấp.

Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) gần đây cũng ghi nhận sự gia tăng ca mắc cúm ở trẻ. Viêm phổi, viêm tai giữa, co giật do sốt cao là những biến chứng nguy hiểm thường gặp ở trẻ em mắc cúm.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính mỗi năm trên toàn cầu có 3-5 triệu ca cúm diễn tiến nặng, trong đó từ 291.000 - 646.000 ca tử vong. Nhóm nguy cơ cao như người già và người có bệnh nền chiếm phần lớn các ca nhập viện và tử vong.

Tại Việt Nam, năm 2024 đã ghi nhận gần 290.000 ca mắc cúm với nhiều ổ dịch bùng phát tại các tỉnh như Thanh Hóa, Thái Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh và Sơn La... Đầu năm, ổ dịch cúm A bùng phát tại trường dân tộc nội trú Bắc Kạn khiến 43 học sinh đồng loạt mắc bệnh.

Theo các chuyên gia y tế, cúm mùa (trong đó có cúm A) là bệnh truyền nhiễm do virus Influenza gây ra, có khả năng lây lan rất nhanh qua đường hô hấp. Dù biểu hiện ban đầu có thể giống cảm lạnh thông thường, như sốt, đau đầu, ho khan, mệt mỏi, đau họng nhưng cúm A có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Ngoài tiêm phòng, người dân cũng nên thực hiện các biện pháp phòng bệnh cúm đơn giản nhưng hiệu quả như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, giữ gìn vệ sinh cá nhân và đảm bảo môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ...

Đặc biệt, cúm mùa có thể gây tử vong trong một số trường hợp nặng, nhất là ở các nhóm đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai và những người có bệnh lý nền (tim mạch, tiểu đường, hen suyễn, bệnh gan thận mạn tính…).

PGS.TS.Nguyễn Thị Thu Hoài, Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo, cúm mùa có thể làm trầm trọng thêm tình trạng của bệnh nhân mắc tim mạch, nhất là suy tim.

Việc sốt cao, mất nước, tăng nhu cầu oxy khiến tim phải hoạt động nhiều hơn, dễ dẫn đến suy tim cấp, rối loạn nhịp tim hoặc phù phổi. Ngay cả những người không có tiền sử tim mạch cũng có thể gặp các biến chứng như viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim cấp, hoặc suy tim tiến triển nhanh.

Bệnh cúm còn đặc biệt nguy hiểm với người cao tuổi, nhóm đối tượng vốn có hệ miễn dịch suy yếu do quá trình lão hóa và trẻ em dưới 2 tuổi, khi hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Phụ nữ mang thai cũng là nhóm có nguy cơ biến chứng nặng do nội tiết tố thay đổi và sức đề kháng giảm, dễ bị tấn công bởi virus.

Ngoài ra, các đối tượng có bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) hoặc bệnh lý về gan thận… nếu mắc cúm có thể nhanh chóng chuyển biến nặng với các biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp, suy đa tạng. Một số trường hợp nghiêm trọng cần can thiệp hồi sức tích cực hoặc sử dụng hệ thống hỗ trợ tuần hoàn và hô hấp ngoài cơ thể (ECMO).

Chủ quan với cúm có thể dẫn đến nhiều hệ lụy về sức khỏe

Các chuyên gia cho hay, dù phần lớn các ca cúm có thể tự khỏi sau vài ngày đến một tuần, việc chủ quan trong điều trị có thể gây nhiều hệ lụy về sức khỏe.

Các bác sĩ khuyến cáo người dân, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao cần cảnh giác nếu có biểu hiện như sốt cao kéo dài, đau tức ngực, khó thở, môi và đầu ngón tay tím tái… Những dấu hiệu này có thể báo động tình trạng viêm phổi tiến triển sau cúm, thường xảy ra trong vòng 7-10 ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng ban đầu.

Giải pháp phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay là tiêm vắc xin cúm mùa hằng năm vào mùa Thu để phòng bệnh vào mùa Đông- Xuân. Theo BS Nguyễn Thị An, vắc xin cúm có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng.

WHO khuyến cáo tiêm phòng cúm định kỳ mỗi năm vì virus cúm liên tục biến đổi kháng nguyên. Các chủng virus cúm lưu hành sẽ thay đổi mỗi năm nên vắc xin cũng cần được cập nhật theo mùa để đảm bảo hiệu quả miễn dịch.

Ngoài tiêm phòng, người dân cũng nên thực hiện các biện pháp phòng bệnh đơn giản nhưng hiệu quả như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, giữ gìn vệ sinh cá nhân và đảm bảo môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ.

Với những người có bệnh nền, việc kiểm soát tốt tình trạng sức khỏe hiện tại cũng đóng vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa biến chứng nếu không may mắc cúm.

Thái Bình