Củng cố thương hiệu, gia tăng giá trị sản phẩm nông sản

Sáng ngày 25/5, Quỹ Châu Á phối hợp với Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam tổ chức Hội thảo Khởi động dự án hỗ trợ truy xuất nguồn gốc hàng hóa và phát triển xuất khẩu.

Truy xuất nguồn gốc - vẫn còn khá khiêm tốn

Mở đầu cuộc hội thảo, ông Lê Bá Ngọc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam - đặt câu hỏi: Thế giới đang chuyển động như thế nào? Việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa được triển khai đến đâu? Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong xúc tiến thương mại được triển khai ra sao?

Trả lời cho vấn đề này, ông Lê Bá Ngọc đưa ra những ví dụ cụ thể. Theo đó, dưới chai rượu Johnnie Walker Blue Label có một tem trơn, khi người tiêu dùng mua 1 chai rượu này và sử dụng thì nhà sản xuất hoàn toàn có thể biết được các thông tin như: Người sử dụng ở đâu, thói quen tiêu dùng uống rượu như thế nào…. Việc thu thập thông tin và phân tích hành vi người tiêu dùng giúp nhà sản xuất có thể truy xuất ngược lại thông tin người tiêu dùng và đưa ra được chiến lược tiếp cận khách hàng tốt hơn.

Ở một khía cạnh khác, liên quan đến vấn đề trí tuệ nhân tạo được sử dụng trong hoạt động xúc tiến thương mại như thế nào? Ông Lê Bá Ngọc cho hay, trên nhiều trang web bán hàng túi sách, sản phẩm thủ công mỹ nghệ… có sử dụng lồng ghép trí tuệ nhân tạo, khi người tiêu dùng click chuột vào trang web nhà sản xuất có thể biết được thông tin như: Người tiêu dùng xem sản phẩm này bao nhiêu thời gian, người tiêu dùng đến từ đâu và xem vào thời điểm nào. Từ đó, đưa ra chương trình marketing phù hợp với đối tượng khách hàng phù hợp.

Rõ ràng, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm trên thế giới không chỉ theo chiều hướng thuận 1 chiều, đó là người tiêu dùng biết được tất cả các thông tin liên quan đến sản phẩm từ nhà sản xuất. Mà hiện nay, với việc sử dụng trí tuệ nhân tạo, nhà sản xuất còn nắm bắt ngược lại thông tin của khách hàng từ đó xây dựng kế hoạch marketing phù hợp.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm vẫn còn khá khiêm tốn. Theo đại diện Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, từ lâu các thị trường nhập khẩu khó tính đã có những yêu cầu rất khắt khe về truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh đó, yêu cầu của người tiêu dùng về minh bạch thông tin đối với các sản phẩm là vô cùng lớn. Tuy nhiên, trong lĩnh vực cà phê, vấn đề truy xuất nguồn gốc bước đầu mới nhận được sự quan tâm từ chính quyền và doanh nghiệp trong vài năm gần đây. Hệ thống mã số vùng trồng mới được thí điểm tại 8.500 hộ trồng cà phê tại Di Linh (tỉnh Lâm Đồng) vào giữa năm 2019. Một số công ty đã áp dụng truy xuất nguồn gốc nhưng vẫn ở dạng truyền thống mà chưa ứng dụng cộng nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) và blockchain. Việc này cũng tương tự đối với nhiều nhóm ngành hàng sản phẩm nông sản của Việt Nam.

Để hỗ trợ hàng hóa nông sản của Việt Nam, Chính phủ Australia tài trợ Dự án “Hỗ trợ truy xuất hàng hóa và phát triển xuất khẩu”. Đại diện Quỹ Châu Á cho hay, việc triển khai dự án này trên cơ sở thành công và bài học kinh nghiệm khi tiến hành truy xuất nguồn gốc cho thanh long của Việt Nam, để đáp ứng nhu cầu mở rộng của các doanh nghiệp Việt Nam và để thực hiện tốt Quyết định 100/QĐ-TTg ngày 19/1/2019 của Thủ tướng Chính phủ về triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương mại điện tử cho các sản phẩm thuộc Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), trong đó, trước hết sẽ tập trung vào 5 nhóm ngành hàng có tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam gồm: Cà phê, tiêu, xoài, hàng gốm sứ và hàng mây tre lá.

Mục tiêu của dự án là hỗ trợ doanh nghiệp truy xuất nguồn gốc hàng hóa theo tiêu chuẩn quốc tế - đây là xu hướng ngày càng được khách hàng trong và ngoài nước yêu cầu. Bên cạnh đó, hỗ trợ doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí để có các chứng chỉ/giấy phép; giúp doanh nghiệp quản lý sản xuất tốt hơn; hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại để tăng doanh số và lợi nhuận bán hàng.

Củng cố, tạo dựng niềm tin với khách hàng

Theo các chuyên gia, việc ứng dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc góp phần củng cố thương hiệu và gia tăng giá trị của sản phẩm OCOP, tạo dựng niềm tin với khách hàng, cũng như tăng tính cạnh tranh của sản phẩm ở thị trường trong nước và quốc tế, đẩy mạnh liên kết giữa các vùng sản xuất trên cả nước với các nước trên thế giới, hình thành mạng lưới toàn cầu cho các sản phẩm OCOP. Đẩy mạnh xuất khẩu dựa trên nền tảng công nghệ còn góp phần gia tăng thu nhập cho người nông dân.

Theo kế hoạch, dự án được triển khai trong 2 năm 2020 và 2021. Trên cơ sở của các nhóm ngành hàng trên, dự án cũng sẽ đề xuất triển khai đến 13 dòng hàng xuất khẩu nông sản chủ lực của Việt Nam và đầy đủ các sản phẩm khác thuộc Chương trình OCOP đang được triển khai ở khắp 63 tỉnh, thành trên cả nước.

Phát triển thị trường cho các sản phẩm đã được truy xuất cũng là một trong những nội dung triển khai của dự án. Theo đó, dự án sẽ kết nối với các chuỗi bán lẻ online và offline. Kết hợp bán hàng với các hãng hàng không trên cơ sở chương trình OCOP quốc gia. Hỗ trợ tham gia hội chợ trong nước và quốc tế. Xây dựng ứng dựng và trang web bán hàng sử dụng thực tế ảo tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI).

Hiệp định EVFTA dự kiến sẽ được Quốc hội họp về việc phê chuẩn trong Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV. EU sẽ bảo hộ 39 chỉ dẫn địa lí của Việt Nam (chủ yếu là nông sản) được coi là “cánh cửa mở” cho xuất khẩu nông sản Việt Nam sang thị trường EU, nhưng điều đó chỉ thành hiện thực khi các doanh nghiệp Việt Nam vượt qua được hàng rào kỹ thuật của một trong những thị trường có tiêu chuẩn chất lượng khắt khe nhất thế giới hiện nay. Một trong các hàng rào kỹ thuật đó là quy tắc xuất xứ.

Theo ông Lê Bá Ngọc, các quy định về truy xuất nguồn gốc của các nước xuất khẩu hàng hóa ngày càng chặt chẽ và khắt khe hơn. Truy xuất nguồn gốc đang là một yêu cầu ngày càng trở nên phổ biến với hàng hóa xuất khẩu sang EU, đặc biệt là các mặt hàng nông sản, thực phẩm. Do đó, các doanh nghiệp, hợp tác xã phải tuân thủ minh bạch thông tin và nguồn gốc xuất xứ sản phẩm. Hiện nay, các phương tiện truy xuất nguồn gốc điện tử như: QRCode, blockchain… sẽ hỗ trợ rất tốt cho hàng hóa Việt tránh bị làm giả, làm nhái. Và khi minh bạch được thông tin, việc bôi nhọ hay cạnh tranh không lành mạnh sẽ ít rủi ro hơn vì hàng hóa Việt đã có bằng chứng cụ thể.

Nguyễn Hạnh