Cuộc chạy đua phút chót của chính quyền Biden

Ông Biden phát biểu về chính sách khí hậu của Mỹ tại bang California, tháng 6/2023. Ảnh: Reuters.

Các cơ quan trong chính quyền Biden đang chạy đua với thời gian để có thể giải ngân hàng trăm triệu USD liên quan tới các dự án về môi trường và hoàn thiện các quy định môi trường trước khi ông Trump nhậm chức, ông John Podesta, cố vấn của ông Biden về khí hậu, nói với New York Times.

“Rõ ràng việc người lãnh đạo chính quyền liên bang cho rằng biến đổi khí hậu là trò lừa sẽ là yếu tố cản trở thúc đẩy hành động”, ông Podesta nói, nhưng cũng bổ sung: “Đây không phải là hồi kết cho cuộc chiến vì hành tinh sạch hơn và an toàn hơn. Cuộc chiến này rộng hơn một cuộc bầu cử hay một chu kỳ chính trị”.

Ông Podesta cũng đang cố gắng thuyết phục các đối tác của Mỹ rằng quá trình chuyển đổi năng lượng sạch sẽ vẫn tiếp diễn và phát thải của Mỹ vẫn sẽ giảm trong nhiệm kỳ của ông Trump.

Bảo vệ chính sách

Ông Biden đặt mục tiêu cắt giảm mức phát thải của Mỹ khoảng 50% (so với mức năm 2005) vào cuối thế kỷ này. Theo các nhà khoa học, đây là điều mọi nền kinh tế lớn cần làm nếu muốn tránh các tác động nặng nề của biến đổi khí hậu.

Dù vậy, ông Trump không có ý định tiếp tục nỗ lực này. Ông mong muốn tăng cường khai thác dầu khí, cũng như giảm thuế để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ứng viên Cộng hòa đã bày tỏ ý định xóa bỏ gần như hoàn toàn chính sách về khí hậu của chính quyền Biden - bao gồm quy định cắt giảm mạnh phát thải carbon từ các nhà máy phát điện, ngành công nghiệp xe hơi và các hoạt động khai thác dầu.

Ông cũng kêu gọi lật ngược Đạo luật Giám lạm phát 2022 - vốn chứa nhiều điều khoản quan trọng về khí hậu. Đạo luật này cung cấp ít nhất 390 tỷ USD trong vòng 10 năm cho ngành điện gió, điện Mặt Trời, pin xe điện và các hình thức năng lượng sạch khác dưới dạng ưu đãi thuế.

Khoảng 80% các khoản tiền được chi trong hai năm đầu đổ vào các khu vực bầu cử có nghị sĩ Cộng hòa làm đại diện. Do đó, kể cả khi đảng Cộng hòa kiểm soát Quốc hội, lật ngược đạo luật này vẫn là điều khó khăn.

Ông Thomas Pyle, Chủ tịch Liên minh Năng lượng Mỹ (AEA) - nhóm nghiên cứu bảo thủ về năng lượng - nhận định dù ông Biden muốn xóa bỏ hoàn toàn chính sách năng lượng của người tiền nhiệm, hiện thực hóa không phải điều dễ dàng.

“Sẽ có các nhóm lợi ích muốn bảo vệ một số khía cạnh của Đạo luật Giảm lạm phát”, ông Pyle nói. “Những gì nhận được sự ủng hộ lớn hơn từ lưỡng đảng sẽ có cơ hội sống sót cao hơn”.

Các nhóm vận động về môi trường cũng cho biết họ đang lên chiến thuật bảo vệ các chính sách chống biến đổi khí hậu.

Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên (NRDC), một nhóm vận động môi trường, đã kiện chính quyền Trump 163 lần. Họ giành thắng lợi trong gần 90% số vụ việc được giải quyết. Giờ đây, NRDC tin tưởng họ sẽ tiếp tục thành công này trong bốn năm tới.

“Những gì chúng tôi đã làm trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump giúp chúng tôi tự tin sẽ có thể giữ lại các chính sách hoặc khiến quá trình đảo ngược chậm lại”, ông Manish Bapna, Chủ tịch NRDC, nói.

Ông Ben Jealous, Giám đốc điều hành tổ chức môi trường Sierra Club, cho biết tổ chức của ông dự định buộc chính quyền Trump phải tiết lộ những dự định của họ. Ông khẳng định các nhóm vận động môi trường sẽ theo dõi sát sao các quan chức mà ông Trump muốn đề cử và sẽ cố gắng ngăn chặn bất cứ ai đi ngược lại mục đích của các nhóm này.

Ông Trump và những người ủng hộ yêu cầu tiếp tục thăm dò, khai thác dầu khí để bảo vệ việc làm của người lao động. Ảnh: New York Times.

Đẩy mạnh giải ngân

Trong khi đó, ông Podesta cũng đã tiết lộ về chiến lược của chính quyền Biden trong hai tháng tới. “Danh sách công việc của chúng tôi tương đối dài”, ông nói.

Theo cố vấn của ông Biden, chính quyền Mỹ đã chi 98 tỷ USD trong lĩnh vực khí hậu và năng lượng sạch trong năm tài khóa 2023-2024, bằng 88% kế hoạch năm. Số tiền còn lại sẽ được giải ngân trước khi ông Biden rời nhiệm sở.

Trong khi đó, Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) cũng dự định giải ngân hết khoản tiền 5 tỷ USD được Quốc hội cấp cho chương trình giảm ô nhiễm khí hậu. 45 bang đã nộp kế hoạch giảm phát thải trong khuôn khổ chương trình này, với Florida, Kentucky, Iowa, South Dakota và Wyoming từ chối tham gia.

“Nhiều khoản tiền nữa sẽ được giải ngân. Chúng tôi muốn chi tiền nhiều nhất có thể để chính quyền sau khó có thể đảo ngược”, ông Podesta cho biết.

Bộ Tài chính Mỹ đã ban hành hướng dẫn thực thi 21 trong số 24 điều khoản liên quan đến thuế trong đạo luật về khí hậu. Trong năm nay, Bộ Tài chính Mỹ sẽ hoàn thiện nốt các văn bản hướng dẫn còn lại.

Một số quy định khác về môi trường cũng sẽ được hoàn thiện. Riêng trong tuần qua, Bộ Nội vụ Mỹ công bố hai điều luật về bảo vệ môi trường tự nhiên vùng Bắc Cực và chim trĩ tại các bang miền Tây. EPA cũng chuẩn bị ban hành các lệnh hạn chế phòng chống ô nhiễm với các nhà máy phát điện từ khí tự nhiên.

Nhiều chính sách kể trên được dự báo sẽ bị ông Trump “khai tử”. Nếu đảng Cộng hòa kiểm soát Quốc hội, họ cũng có thể hủy bỏ một quy định trong vòng 60 ngày lập pháp.

Theo ông Jealous, các nhóm vận động môi trường sẽ cần tăng cường truyền thông để người dân Mỹ hiểu rằng năng lượng sạch có thể tạo ra việc làm.

“Trong bốn năm tới - trước cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo - phong trào xanh sẽ tuyên bố mạnh mẽ và rõ ràng hơn: ‘Chúng tôi đang giải quyết vấn đề y tế trong cộng đồng và sẽ đem tới tương lai với các công việc tốt hơn’”, ông Jealous dự báo.

Hà Thủy