Cuộc chiến tranh giành ngôi vị 'vua ô tô' giữa Tesla và những người khổng lồ

Ô tô điện Volkswagen ID.3 bên trong một tháp giao hàng tại nhà máy của hãng ở Dresden, Đức.

Tesla, hãng đi tiên phong, đã thống trị những giai đoạn đầu của kỷ nguyên năng lượng mới, khai mở trí tưởng tượng của các nhà đầu tư về tầm nhìn một thế hệ xe tiếp theo và nắm bắt thị trường ô tô điện non trẻ.

Phe còn lại là những gã khổng lồ như Volkswagen AG và Toyota Motor. Hai nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới đang “đau đầu” tìm cách làm thế nào để luôn dẫn đầu. Mới đây, những bậc thầy sản xuất ô tô hàng loạt này đã đặt ra kế hoạch chi 170 tỷ USD trong những năm tới để duy trì vị thế của họ trong ngành công nghiệp mà họ đã thống trị nhiều thập kỷ.

Sau một năm tăng trưởng vượt bậc, Tesla ngày càng trở thành nhà sản xuất ô tô có giá trị nhất từ trước đến nay. Câu hỏi nghìn tỷ USD bây giờ là liệu những lợi thế của Musk đối với thế hệ ô tô tiếp theo có vượt qua được những người khổng lồ ô tô truyền thống hay không?

Andy Palmer, cựu giám đốc của Aston Martin và Nissan Motor cho biết: “Khi hai công ty ô tô lớn nhất thế giới quyết định sử dụng toàn bộ điện, thì không còn nghi ngờ gì nữa - xu hướng chủ đạo là xe chạy bằng điện. Andy Palmer thường được gọi là "cha đỡ đầu của xe điện" sau khi có công trong việc phát triển chiếc Nissan Leaf chạy bằng pin của nhà sản xuất ô tô Nhật Bản.

Cách mà VW và Toyota đã thực hiện để bảo vệ nền tảng của họ khác với những gì người ta mong đợi từ những gã khổng lồ công nghiệp đáng tự hào của Đức và Nhật. Một bên đưa Tesla vào tầm ngắm, bên còn lại đầu tư mạnh vào xe điện trong khi tiếp tục đặt cược khi giai đoạn đầu của cuộc cách mạng đã bắt đầu.

Volkswagen dốc lực đấu Tesla

Người khổng lồ đang dốc toàn lực để chiếm lấy Tesla là VW, thương hiệu ô tô đã phát triển hơn 84 năm thành một tập đoàn gồm hàng chục thương hiệu, sản xuất tại khoảng 120 địa điểm trên khắp thế giới và sử dụng nhiều người hơn dân số Detroit. Tập đoàn VW tạo ra khoảng 280 tỷ USD mỗi năm và cho ra đời các mẫu xe khác nhau, từ Tiguan và Passat mang huy hiệu cùng tên của nó, đến siêu xe Lamborghini và xe tải hạng nặng Scania.

Mỗi năm, Giám đốc điều hành Herbert Diess nắm quyền lãnh đạo, VW đã công bố ngân sách vô song cho điện khí hóa. Vào ngày 9/12, ông đưa ra kế hoạch lớn nhất của mình, phân bổ 89 tỷ euro (100 tỷ đô la) cho EV và phát triển phần mềm trong nửa thập kỷ tới.

Diess liên tục sử dụng Musk như một thước đo, đến mức ông thừa nhận rằng đã làm phiền một số người trong hàng ngũ của VW. Vào tháng 10, ông đã chào đón Musk với tư cách là một vị khách bất ngờ tại một hội nghị điều hành với 200 quản lý hàng đầu của nhà sản xuất ô tô.

Bước đột phá ban đầu của VW vào xe điện là các mẫu xe sang như Audi e-tron và Porsche Taycan. Năm ngoái, hãng đã tìm cách gây chú ý với nhiều dịch vụ chủ đạo hơn - mẫu hatchback ID.3 và xe thể thao đa dụng ID.4.

Một VW ID.3, bên trái và ID.4 bên trong một tháp giao hàng ở Wolfsburg, Đức.

“Sự chuyển đổi của chúng tôi sẽ nhanh chóng”, Diess nói, “lớn hơn bất cứ thứ gì mà ngành công nghiệp đã chứng kiến trong thế kỷ qua”.

Mười tháng đầu năm 2021, VW đã giao khoảng 322.000 chiếc xe chạy hoàn toàn bằng điện, chỉ bằng hơn một nửa so với mục tiêu doanh số 600.000 chiếc.

Diess không nản lòng. Kiến trúc mà ID.3 và ID.4 chia sẻ sẽ làm nền tảng cho tổng số 27 EV vào cuối năm nay. VW sẽ chuyển từ việc sản xuất các mẫu xe này tại 5 nhà máy - ở Đức, Trung Quốc và Cộng hòa Séc - lên 8 nhà máy, bắt đầu sản xuất từ hai cơ sở nữa ở quê nhà và tại một nhà máy lắp ráp ở Mỹ.

VW cũng đã đạt được kết quả vững chắc với các mẫu xe điện giá trị cao trong tập đoàn. Ví dụ, Taycan đã sẵn sàng bán chạy hơn mẫu xe thể thao 911 mang tính biểu tượng. Sắp có thêm nhiều chiếc Porsche chạy điện, và thương hiệu này dự kiến sẽ giới thiệu phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện của mẫu SUV Macan phổ biến vào năm sau.

Toyota “quay ngoắt” 360 độ, tuyên bố lộ trình ra 30 xe điện mới

Định vị lâu dài về tương lai của Toyota đã được trưng bày cách đây vài tháng tại một trường đua ở vùng đồi phía tây Nhật Bản. Trong khi công ty mang theo chiếc SUV điện bZ4X chạy bằng pin, chiếc xe mà Akio Toyoda sử dụng để quay vòng quanh là chiếc Corolla Sport H2 Concept được trang bị động cơ chạy bằng nhiên liệu hydro.

“Đối mặt với sự không chắc chắn, những gì chúng ta cần là các giải pháp đa dạng”, cháu trai của người sáng lập Toyota cho biết trong một cuộc họp báo ngày 13/11. “Chúng tôi không muốn chỉ bó buộc mình với một lựa chọn”.

Toyoda tiết lộ “phòng trưng bày tương lai” của Toyota vào tháng 12.

Đa dạng là một chuyện; vắng mặt là khác. Người đi trước hệ thống truyền động hybrid được biết đến với Prius đã thừa nhận "hơi muộn" đối với các mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện - và đó là cách đây 4 năm. Xe điện toàn cầu dành cho thị trường đại chúng đầu tiên của Toyota sẽ không ra mắt cho đến giữa năm nay.

Nhưng vài tuần sau khi tham gia những vòng đua nóng bỏng trong một chiếc xe hơi chạy bằng hydro, Toyoda đã đổi chiếc quần yếm đua của mình để lấy một bộ com-lê và cà vạt và cho người ngoài cái nhìn chưa từng thấy về một loạt các sản phẩm trong tương lai. Khi bức màn đầu tiên được vén tại một cuộc họp báo trên một hòn đảo nhân tạo ở Vịnh Tokyo, có năm chiếc xe điện đã được Toyota hé lộ.

Toyoda đưa ra một bản chào bán ngắn gọn cho từng chiếc xe, sau đó giơ lòng bàn tay lên trời trước khi một bức màn khác tiết lộ thêm 11 mẫu xe chạy bằng pin. “Chào mừng bạn đến với phòng trưng bày tương lai của chúng tôi”, ông nói, thông báo về kế hoạch tung ra 30 chiếc EV vào cuối thập kỷ này.

Trong số 8 nghìn tỷ yên (70 tỷ USD) Toyota dành cho điện khí hóa trong khoảng thời gian đó, một nửa sẽ dành cho các mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện. Nhà sản xuất ô tô đang đặt mục tiêu bán được 3,5 triệu chiếc EV mỗi năm vào cuối thập kỷ này, gần gấp đôi so với mục tiêu đặt ra chỉ 7 tháng trước đó.

Phải mất một số động lực để Toyota có được thời điểm này. Trước đây, Toyota từng chống lại cuộc cách mạng xe điện. Tại Brussels vào đầu tháng 12, công ty tuyên bố chỉ sẵn sàng bán những chiếc ô tô không phát thải ở châu Âu vào năm 2035. Ở Bắc Carolina vài ngày sau, hãng đã tổ chức cuộc họp báo cho thống đốc và hàng trăm khách mời khác, công bố tiểu bang sẽ là nơi đặt nhà máy pin đầu tiên của Mỹ - khoản đầu tư 1,29 tỷ USD.

Tesla sẽ tiếp tục cuộc chơi như thế nào?

Tesla đang thực hiện một số hoạt động mở rộng quy mô. Kết thúc năm 2021, Tesla đã giao hơn 936.000 xe - tăng gần 90% - và lên kế hoạch đầu tư lên tới 1,2 tỷ nhân dân tệ (188 triệu USD) vào nhà máy 2 năm tuổi ở Thượng Hải để nâng cấp thiết bị và đưa vào sản xuất.

Hai nhà máy lắp ráp mới - một bên ngoài Berlin và một ở Austin, Texas - cũng đang chuẩn bị sản xuất Model Y.

“Với việc nhu cầu thị trường đối với xe điện vượt xa khả năng sản xuất, thành công trong xe điện không còn nằm ở sổ đơn đặt hàng, mà là về năng lực sản xuất, khả năng đảm bảo nguồn cung và chi phí tốt nhất, và ở đây Tesla cảm thấy họ có vị trí dẫn đầu đáng kể”, Deutsche Bank nhà phân tích Emmanuel Rosner cho biết trong một ghi chú.

Những người khác cho rằng Tesla sẽ bị lật đổ khỏi ngai vàng ô tô điện khi các hãng xe khác tham gia vào thị trường đang phát triển. IHS Markit dự đoán thị phần xe điện của Tesla tại Mỹ sẽ giảm xuống 20% vào năm 2025, từ hơn 50% hiện nay.

Anna-Marie Baisden, trưởng bộ phận nghiên cứu ô tô tại Fitch Solutions, cho biết: “Đầu tư nhiều lớn sẽ giúp Toyota và Volkswagen có vị thế cạnh tranh tốt hơn với Tesla. Chúng tôi từ lâu vẫn giữ quan điểm rằng các nhà sản xuất ô tô truyền thống sẽ có những lợi thế nhất định so với các công ty khởi nghiệp như về quy mô, kinh nghiệm sản xuất và lòng trung thành với thương hiệu”.

Ngoài việc thay đổi dây chuyền lắp ráp và cung cấp mẫu xe, VW và Toyota sẽ phải đuổi theo Tesla trên một mặt trận khác: phần mềm.

Doanh số ban đầu của ID.3 bị cản trở bởi những thách thức mà VW gặp phải trong việc vận hành một số chức năng công nghệ nhất định. Những chiếc xe ban đầu được giao cho khách hàng với những tính năng còn thiếu, bao gồm khả năng kết nối các ứng dụng điện thoại thông minh với màn hình hiển thị của xe. Thay vì đưa ra một bản sửa lỗi từ xa cho chủ sở hữu - như cách Apple làm với iPhone và Tesla làm với các mẫu xe của mình - các tài xế ID.3 đã phải đến gặp đại lý để được bảo dưỡng xe! Phần mềm cũng là một câu chuyện nóng bỏng trên thị trường ô tô trong những năm tới.

Thanh Minh -