Cuộc chơi AI làm thay đổi bộ mặt không quân Nga

Cuộc đua công nghệ AI quân sự

Trong nỗ lực hiện đại hóa quân đội, cũng như để bắt kịp tiến bộ về công nghệ quân sự của Mỹ và Trung Quốc, không quân Nga đã và đang thử nghiệm trí tuệ nhân tạo trong các hoạt động. Theo các nhà phân tích, AI không chỉ là một xu hướng, mà là một nhu cầu quân sự cần thiết để duy trì sự cân bằng với các cường quốc khác trên thế giới và đây cũng được cho là công cụ duy nhất có khả năng bù đắp cho những thiếu hụt của Nga về nguồn lực, năng lực công nghiệp và nhân sự.

Máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm Su-57 của Nga. Ảnh: TASS

AI là một trong những yếu tố giúp gia tăng sức mạnh quân sự. Đó là lý do lực lượng Không quân Vũ trụ Nga đã tích hợp AI vào máy bay chiến đấu, máy bay không người lái, hệ thống nhắm mục tiêu và hệ thống chỉ huy.

Cho đến thời điểm hiện tại, dự án AI nổi bật nhất của Nga là máy bay không người lái Sukhoi S-70 "Okhotnik" hay "Thợ săn". S-70 là máy bay chiến đấu tàng hình, không người lái (UCAV) được thiết kế như "cánh tay phải đắc lực" cho máy bay chiến đấu Su-57 thế hệ thứ năm của Nga - một kế hoạch tương tự như chương trình Máy bay Chiến đấu Phối hợp (CCA) của Mỹ kết nối với tiêm kích F-35 và máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ sáu F-47 sắp ra mắt.

Về mặt ý tưởng, S-70 sẽ sử dụng AI để bay cùng máy bay có người lái, chia sẻ dữ liệu mục tiêu, tiến hành trinh sát, thậm chí thực hiện các cuộc tấn công với sự giám sát hạn chế của con người. Vẫn chưa rõ Nga có triển khai kế hoạch kết hợp phi đội có người lái với phi đội không người lái hay không. Tuy nhiên, việc máy bay không người lái của Nga có thể tự động tìm kiếm và bắn hạ mục tiêu mà không cần sự giám sát của con người đã khiến các nhà hoạch định quốc phòng Mỹ lo ngại.

S-70 không phải là UCAV tích hợp AI duy nhất của Không quân Vũ trụ Nga. Các kỹ sư Nga cũng đang theo đuổi ý tưởng phát triển UAV hoạt động theo bầy đàn được điều khiển bằng các thuật toán học máy để xuyên thủng hệ thống phòng không của đối phương. Ý tưởng này xuất phát từ thực tế chiến đấu tại Ukraine. Nga đã áp đảo hệ thống phòng không của đối phương bằng cách tung ra số lượng lớn máy bay không người lái tấn công cùng lúc, cho phép tên lửa xâm nhập và đánh trúng mục tiêu. Cuộc chiến ở Ukraine đã giúp Nga tích lũy kinh nghiệm thực tế trong việc điều chỉnh máy bay không người lái bán tự động để thực hiện nhiệm vụ giám sát và tấn công.

Các vũ khí trên không tích hợp AI của Nga khá đa dạng, trong đó phải kể đến UAV V2U và UAV Lancet-3. V2U được trang bị động cơ cánh quạt, sử dụng tầm nhìn máy tính để điều hướng và xác định mục tiêu, đồng thời tránh bị gây nhiễu GPS. UAV này được cho là sử dụng các linh kiện của Trung Quốc và bộ xử lý AI của Mỹ.

Trong khi đó, UAV tấn công Lancet-3, được trang bị mô-đun AI tích hợp để nhận dạng và nhắm mục tiêu. Mặc dù có một số vấn đề về hệ thống dẫn đường tự động nhưng Lancet vẫn là trụ cột trong kho vũ khí máy bay không người lái của Nga.

Sự phối hợp giữa phi công thật và phi công ảo

Hiện, các chuyên gia quân sự Nga cũng đang thử nghiệm AI trong buồng lái của máy bay chiến đấu. Tiêm kích Su-57 thế hệ thứ năm được cho là sẽ có một "phi công phụ" AI, giúp giảm tải khối lượng công việc của phi công chính. "Phi công phụ" này sẽ theo dõi điều kiện bay, đề xuất các thao tác và giúp phi công chính đưa ra quyết định chính xác hơn.

Mặc dù tính năng của “phi công phụ” chưa đạt đến mức độ tự động hoàn toàn, nhưng sự kết hợp này đánh dấu bước ngoặt lớn trong sự phối hợp giữa trực giác của con người với tính toán của máy móc, vốn rất cần thiết với các lực lượng quân sự hàng đầu thế giới.

Bất chấp những lợi thế trên, Nga vẫn phải đối mặt nhiều thách thức trong quá trình tích hợp AI vào phương tiện chiến đấu mà hầu hết quân đội đều gặp phải và cũng như những thách thức của riêng Moscow.

Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã khiến Nga khó tiếp cận với những chất bán dẫn tiên tiến cần thiết cho việc phát triển AI. Hiện, Moscow chỉ có một số ít máy bay Su-57 đang hoạt động, vì thế quá trình tích hợp AI cần rất nhiều thời gian và nỗ lực lớn.

Giới phân tích cho rằng, việc tích hợp AI vào các khí tài quân sự trên không sẽ có ý nghĩa chiến lược lớn đối với Nga. Máy bay không người lái và máy bay chiến đấu được tăng cường AI sẽ giúp Nga giảm sự phụ thuộc vào lực lượng phi công tinh nhuệ đang ngày càng thiếu hụt. AI cũng gây ra nhiều lo ngại cho đối thủ, làm thay đổi tính toán trong việc ứng phó. Đối phương có thể gặp khó khăn vì không rõ liệu một chiếc máy bay đang tấn công do con người hay AI điều khiển, do vậy họ khó đưa ra quyết định kịp thời trong thời gian ngắn.

Trong bối cảnh cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái đang ngày càng phổ biến, đặc biệt tại khu vực Biển Đen, chiến lược tích hợp AI có thể giúp Nga nâng cao năng lực phòng thủ, đối phó với các thách thức an ninh hiện đại, từ kiểm soát không phận đến bảo vệ biên giới.

Hồng Anh/VOV.VN Theo National Interest