Cuộc đời và các kiệt tác của Van Gogh

Cuốn sách do nhà xuất bản (NXB) danh tiếng của Pháp Larousse ấn hành, vừa ra mắt độc giả Việt Nam với bản dịch của NXB Thế giới và Omega+ (Hoàng Nhung dịch).

Qua cuốn sách này, công chúng yêu nghệ thuật có thể hiểu được cuộc đời truân chuyên của Van Gogh, một nghệ sĩ bị nguyền rủa, bất hạnh trong thời đại của mình và bị người đời chế nhạo, nhưng được phục hồi danh dự một cách vinh quang sau khi mất.

Sách gồm hai phần, phần đầu điểm lại những nét chính trong cuộc đời của danh họa, còn phần sau giới thiệu chi tiết về từng tác phẩm nổi bật mà họa sĩ để lại.

Những bức ảnh chụp các kiệt tác của Van Gogh được thể hiện với chất lượng tốt, cùng những phân tích, bình luận sâu sắc, sẽ giúp độc giả dễ dàng nắm được các thông tin quan trọng về những di sản này.

Mỗi bức họa được giới thiệu cùng các thông tin quan trọng như hoàn cảnh sáng tác; nơi chốn và ngày tháng thực hiện; những kỹ thuật vẽ mà họa sĩ sử dụng; các chi tiết về kích thước, phương tiện, chất liệu và nơi lưu giữ; những chìa khóa để hiểu điều mà nghệ sĩ muốn thể hiện; những lời trích dẫn gợi ra tầm quan trọng của tác phẩm trong lịch sử nghệ thuật.

Từ những ý này, tác giả lý giải vì sao tác phẩm đó đã trở thành một kiệt tác “không thể chối cãi”.

Sách Vincent van Gogh. Ảnh: OP.

Mỗi tác phẩm còn được đúc kết một phần quan trọng mang tên “Ý tưởng thiên tài”, lý giải sâu hơn nét đặc sắc của bức tranh.

Như trong tranh Chân dung tự họa đội mũ phớt, người viết sách bình luận: “Xoáy quanh khuôn mặt, những vệt đỏ lấp lánh như bao nhiêu thiên thể màu máu, gợi nhớ đến những bức tranh kính màu ở nhà thờ Trung Cổ, nơi những đường nét khổ đau của Chúa bị đày đọa đặt trên nền vũ trụ với những tia sáng màu đỏ son trên màu xanh da trời”.

Với những tác phẩm không có “Ý tưởng thiên tài”, Gérard Denizeau cũng trích ra một đoạn ngắn về “Chi tiết đáng chú ý” để phục vụ độc giả.

Tác giả cho công chúng biết Van Gogh là người phát minh ra một thể loại mới, là tranh vẽ ngoài trời đêm, khi thể hiện thành công hình ảnh những đốm sáng lấp lánh trên bầu trời đêm.

Điển hình cho loại hình này là các tác phẩm Đêm đầy sao trên sông Rhône, Thềm quán cà phê đêm quảng trường Forum ở Arles, hay bức Đêm đầy sao (Cây bách và làng), Con đường với cây bách và bầu trời đầy sau…

Các nhà phê bình cho rằng không họa sĩ phương Tây nào chịu ảnh hưởng từ trường phái Nhật Bản nhiều hơn Van Gogh. Minh chứng cho điều này không chỉ ở một số bức chân dung hay phong cảnh của ông dựa vào nền thẩm mỹ ở đất nước phương Đông xa xôi này, mà có thể thấy nhiều bức tranh của danh họa sao lại trực tiếp các tác phẩm Nhật Bản.

Đó là các bức Japonaiserie: Những cây mận nở hoa, các tranh Nhật ở bối cảnh bức Chân dung Cha Tanguy, hoặc nét phong cảnh quen thuộc của Nhật Bản trong bức Những cây đào nở hoa - Hồi niệm về Mauve…

Tranh Đêm đầy sao trên sông Rhône. Nguồn ảnh: Wikiart.

Theo Gérard Denizeau, họa sĩ có một bộ sưu tập hàng trăm bức tranh khắc của Nhật Bản, trong đó có hơn chục bức thuộc về họa sĩ Hiroshige.

Về những bức chân dung tự họa của Van Gogh, Gérard Denizeau cho rằng: “Tất cả đều mang dấu ấn của việc mổ xẻ không thương tiếc những điểm yếu, những vết thương và những nỗi đau của ông”.

Tác giả nhận định: “Van Gogh đã để lại cho hậu thế diện mạo của nỗi bất hạnh, bằng chính các nét trên khuôn mặt mình”.

Tác giả Gérard Denizeau sinh năm 1953, là nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, nhà nghiên cứu âm nhạc người Pháp. Ông từng là giáo viên trung học, giảng viên đại học và đã dành nhiều năm cống hiến cho sự nghiệp bảo tồn các di sản quý giá của thế giới.

Lê Tiên Long