Cuộc đua giành tài sản dầu khí của Nga trước giờ G
Cuộc chạy đua giành quyền kiểm soát tài sản của Lukoil đang trở nên căng thẳng, khi chỉ còn vài ngày nữa là lệnh trừng phạt của Mỹ chính thức có hiệu lực.
Cuộc chạy đua giành quyền kiểm soát tài sản của Lukoil đang trở nên căng thẳng, khi chỉ còn vài ngày nữa là lệnh trừng phạt của Mỹ chính thức có hiệu lực. (Ảnh: Libera)
Các chính phủ khắp châu Âu và Trung Đông đang nỗ lực tìm cách đảm bảo hoạt động của tập đoàn năng lượng Nga Lukoil không bị tê liệt, sau khi Bộ Tài chính Mỹ áp lệnh trừng phạt và chặn một thương vụ quan trọng liên quan đến tài sản của công ty hồi tuần trước.
Lukoil - tập đoàn dầu khí lớn thứ hai của Nga - sở hữu mạng lưới rộng khắp thế giới, từ các mỏ khai thác, nhà máy lọc dầu đến hệ thống bán lẻ xăng dầu. Công ty đã bị Mỹ và Anh đưa vào danh sách trừng phạt từ tháng trước, với hạn chót 21/11 để chấm dứt mọi giao dịch còn tồn đọng.
Trước đó, tưởng như đã có lối thoát khi tập đoàn thương mại năng lượng Gunvor Group đồng ý mua lại phần tài sản quốc tế của Lukoil. Tuy nhiên, thương vụ này đổ bể vào thứ Năm tuần trước, sau khi Bộ Tài chính Mỹ cáo buộc Gunvor là “công cụ của Điện Kremlin”. Gunvor ngay lập tức rút lui, buộc các bên phải gấp rút tìm giải pháp duy trì hoạt động cho các tài sản của Lukoil ở nước ngoài.
“Hiện đang diễn ra một cuộc chạy đua để xử lý khối tài sản quốc tế của Lukoil, đặc biệt sau khi Mỹ từ chối cho Gunvor tiếp quản”, ông Richard Bronze, Giám đốc bộ phận địa chính trị của hãng tư vấn Energy Aspects, nhận định. “Thị trường dầu thô toàn cầu có thể chịu được những gián đoạn nhỏ, nhưng lĩnh vực lọc dầu thì lại nhạy cảm hơn nhiều”, ông nói thêm.
Những ảnh hưởng đầu tiên của lệnh trừng phạt đã bắt đầu lộ rõ trong vài ngày qua.
Lukoil vừa tuyên bố tình trạng “bất khả kháng” tại một mỏ dầu ở Iraq - nơi chiếm khoảng 10% tổng sản lượng dầu của nước này. Hai công ty nhà nước đã phải tiếp quản để đảm bảo hoạt động khai thác không bị gián đoạn.
Tại Bulgaria, Chính phủ đang tiến thêm một bước trong kế hoạch tiếp quản hoàn toàn nhà máy lọc dầu lớn nhất quốc gia, nhằm duy trì khai thác và bảo vệ việc làm. Còn ở Phần Lan, theo truyền thông địa phương, một số trạm xăng đã bắt đầu cạn nhiên liệu, sau khi công ty con của Lukoil ngừng nhập hàng.
Lukoil hiện chưa đưa ra bình luận nào về tình hình này.
Tìm hướng linh hoạt
Một số quốc gia đang vận động để Mỹ cấp phép đặc biệt, cho phép các tài sản của Lukoil tiếp tục hoạt động sau ngày 21/11 - biện pháp từng được chính quyền Trump áp dụng với một số tài sản Nga khác trong quá khứ. Tuy nhiên, nếu không được gia hạn, cú sốc này có thể lan rộng và ảnh hưởng dây chuyền đến thị trường dầu thô, cũng như nhiên liệu toàn cầu.
Tại Bulgaria, giới chức cho biết họ đã làm việc với Bộ Tài chính Mỹ ngay từ khi lệnh trừng phạt được ban hành, để đảm bảo nhà máy lọc dầu Burgas - cơ sở lớn nhất Đông Nam châu Âu với công suất 195.000 thùng/ngày - có thể duy trì hoạt động. Nhà máy này từng nhiều lần tìm đối tác mua lại nhưng chưa thành công.
Ở Romania, Chính phủ cũng đang xem xét khả năng đề nghị gia hạn thời hạn 21/11, dù chưa có động thái chính thức. Nguồn tin cho biết, phương án quốc hữu hóa tài sản của Lukoil - bao gồm nhà máy lọc dầu Petrotel công suất 50.000 thùng/ngày - chỉ được coi là lựa chọn cuối cùng.
Chính phủ Moldova dự định mua lại kho dự trữ nhiên liệu của Lukoil để đảm bảo hoạt động ổn định cho sân bay quốc tế Chisinau, theo tuyên bố đăng trên Facebook tuần trước của Bộ trưởng Năng lượng Dorin Junghietu. Cùng lúc, nước này cũng đề nghị được miễn trừ khỏi các biện pháp hạn chế sẽ siết chặt sau ngày 21/11.
Trong thông báo hôm thứ Hai 10/11, ông Junghietu cho biết: “Chính phủ đang đàm phán với Lukoil để bảo đảm nguồn cung nhiên liệu không bị gián đoạn. Giờ đây, trách nhiệm thuộc về phía công ty trong việc triển khai ngay các bước cần thiết”.
Nỗi lo thiếu hụt nhiên liệu là có cơ sở. Dù giá dầu thô chuẩn ở châu Âu vẫn quanh mức 60 USD/thùng, nhưng giá dầu diesel đã vọt lên gần 95 USD/thùng.
Giá tăng mạnh sau khi các lệnh trừng phạt nhắm vào Lukoil và Rosneft được công bố, đúng thời điểm nhiều nhà máy lọc dầu trên thế giới bước vào kỳ bảo trì định kỳ, khiến nguồn cung sụt giảm. Tổng Giám đốc TotalEnergies tháng trước nhận định giá dầu hiện vẫn chưa phản ánh đầy đủ ảnh hưởng của các biện pháp trừng phạt.
Một số hoạt động vẫn được miễn trừ. Các giao dịch liên quan đến Hiệp hội Đường ống Caspi của Kazakhstan được cấp phép chung để không bị ảnh hưởng. Lukoil hiện sở hữu cổ phần tại hai mỏ dầu ở Kazakhstan và một phần trong tuyến đường ống xuất khẩu của hiệp hội này.
Dù vậy, quy mô hoạt động của Lukoil vẫn rất lớn.
Bộ phận thương mại của công ty - Litasco, có trụ sở tại Geneva - đã chịu ảnh hưởng nặng khi nhiều ngân hàng và nhà giao dịch hàng hóa ngừng hợp tác sau thông báo trừng phạt.
Lukoil cũng nắm cổ phần thiểu số trong một nhà máy lọc dầu ở Hà Lan. Tại Ý, nơi hãng sở hữu khoảng 50 trạm xăng - chủ yếu ở miền Nam, chính phủ nước này đang theo dõi sát sao diễn biến, theo các nguồn tin am hiểu. Lukoil còn có thỏa thuận nhận một phần sản phẩm từ nhà máy lọc dầu ISAB ở Sicily để cung cấp cho mạng lưới bán lẻ trong nước.
Ngay cả ở Bắc Mỹ, nơi Lukoil không sở hữu mỏ, hay nhà máy lọc dầu lớn, thương hiệu này vẫn hiện diện với khoảng 200 trạm xăng tại New York, New Jersey và Pennsylvania. Trên trang web của công ty hiện còn đăng thông báo mời đấu thầu 5 điểm nhượng quyền mới, với hạn chót nộp hồ sơ trước ngày 1/12 - cho thấy rủi ro về giá nhiên liệu không chỉ quanh Moscow, mà có thể lan tới cả Washington.
“Chính sách của Mỹ là gây sức ép tối đa lên Nga, nhưng vẫn phải bảo vệ người tiêu dùng trong nước”, Bob McNally, Chủ tịch kiêm nhà sáng lập hãng tư vấn Rapidan Energy Advisors, nhận định. “Tôi không cho rằng Washington sẽ tạo điều kiện để Lukoil thích ứng dễ dàng với các lệnh trừng phạt, trừ khi nguy cơ thiếu hụt dầu đủ lớn để đẩy giá toàn cầu tăng mạnh”, ông nói thêm.
