Cuộc khủng hoảng nước chưa từng có

1/4 dân số thế giới hiện đang phải đối mặt với tình trạng căng thẳng về nước. Ảnh: AFP.

Khủng hoảng nghiêm trọng

Báo cáo của Viện Tài nguyên thế giới (WRI) vừa công bố cho thấy, 1/4 dân số thế giới hiện đang phải đối mặt với “tình trạng căng thẳng về nước cực kỳ cao” mỗi năm, với thêm 1 tỷ người dự kiến sẽ bị ảnh hưởng vào năm 2050.

“Tình trạng căng thẳng về nước cực kỳ cao” có nghĩa là các quốc gia đang sử dụng gần như toàn bộ lượng nước họ có - ít nhất là 80% nguồn cung cấp tái tạo được.

Theo báo cáo, 25 quốc gia, chiếm 25% dân số toàn cầu, chịu áp lực về nước cực kỳ cao mỗi năm, trong đó Bahrain, Síp, Kuwait, Lebanon và Oman là 5 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Ngay cả một đợt hạn hán ngắn hạn cũng có thể khiến những nơi này có nguy cơ cạn kiệt nước.

Trên toàn cầu, nhu cầu về nước đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 1960 và báo cáo dự đoán rằng, nhu cầu này sẽ tăng thêm 20 đến 25% vào năm 2050. Nhu cầu nước gia tăng bắt nguồn từ nhiều yếu tố, bao gồm dân số ngày càng tăng và nhu cầu của các ngành như nông nghiệp, cùng với các chính sách sử dụng nước không bền vững và thiếu đầu tư vào cơ sở hạ tầng.

Theo báo cáo, ở Trung Đông và Bắc Phi, những khu vực căng thẳng về nước nhất trên thế giới, toàn bộ dân số sẽ sống trong tình trạng thiếu nước nặng nề vào giữa thế kỷ này, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước uống, gây thiệt hại cho các ngành công nghiệp và có khả năng gây ra xung đột chính trị.

Ở Bắc Mỹ và châu Âu, nhu cầu nước đã ổn định nhờ đầu tư vào các biện pháp sử dụng nước hiệu quả. Nhưng điều đó không có nghĩa là các khu vực này không bị ảnh hưởng.

6 trong số 7 tiểu bang ở lưu vực sông Colorado ở Mỹ, bao gồm Arizona và New Mexico thuộc nhóm căng thẳng về nước nhất ở Mỹ.

Nguyên nhân và hậu quả

Ông Charles Iceland - Giám đốc toàn cầu về nước của Chương trình Thực phẩm, Rừng, nước và đại dương của WRI - cho biết: “Vấn đề về nước là cách biến đổi khí hậu tác động trực tiếp nhất đến con người trên khắp thế giới”.

Các chuyên gia cho rằng, biến đổi khí hậu gây ra hạn hán và sóng nhiệt ngày càng nghiêm trọng và kéo dài, khiến nguồn cung cấp nước trở nên kém tin cậy hơn nhiều. Thiếu nước cũng khiến con người khó sống sót qua những điều kiện khắc nghiệt này.

Ngay cả khi thế giới cố gắng hạn chế sự nóng lên ở mức 1,3 đến 2,4 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp – một kịch bản “lạc quan” theo Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc – thì đến năm 2050, vẫn có thêm 1 tỷ người phải sống trong điều kiện thiếu nước đặc biệt nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, căng thẳng về nước sẽ cướp đi sinh mạng, đe dọa an ninh lương thực và gây mất năng lượng khi 60% các cây trồng cần tưới tiêu đang bị đe dọa do tình trạng căng thẳng “cực kỳ cao” về nước. Mía, lúa mì, gạo và ngô bị ảnh hưởng đặc biệt. Khoảng 31% GDP của thế giới có thể phải chịu hậu quả của tình trạng căng thẳng “cao” về nước hoặc thậm chí “rất cao” vào năm 2050, so với mức 24% vào năm 2010.

Chỉ riêng Ấn Độ, Mexico, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ đã chiếm hơn một nửa số khu vực trên thế giới có nguy cơ chứng kiến nền kinh tế của họ bị xáo trộn nhiều nhất. Ngành công nghiệp khai khoáng cũng phụ thuộc nhiều vào nguồn nước. Do đó, Chile, nhà sản xuất lithium lớn thứ hai thế giới - một kim loại được coi là quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng, thông báo rằng họ muốn tăng mức tiêu thụ nước lên 20 lần vào năm 2050.

Theo các nhà nghiên cứu, chu trình tự nhiên của nước đang thay đổi, gây ra mưa lớn và hạn hán cực kỳ nghiêm trọng. Là một nguồn tài nguyên, nước đang ngày càng khan hiếm hơn trong bối cảnh loài người và hầu hết sinh vật sống trong tự nhiên đều cần nước hơn khi các đợt nắng nóng tấn công mạnh hơn. Do đó, các chuyên gia khẳng định: “thế giới đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nước chưa từng có, càng trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu”.

Tìm kiếm giải pháp

Các chuyên gia đề xuất một số giải pháp dựa vào thiên nhiên, chẳng hạn như bảo tồn và khôi phục vùng đất ngập nước và rừng, nông dân áp dụng các kỹ thuật tưới nước hiệu quả hơn như tưới nhỏ giọt và các nhà hoạch định chính sách tập trung vào các nguồn năng lượng không phụ thuộc nhiều vào nước, chẳng hạn như năng lượng mặt trời và gió.

Các tác giả báo cáo cho biết, những nơi như Las Vegas và Singapore đã cho thấy có thể quản lý nguồn nước rất khan hiếm thông qua các chính sách như xử lý và tái sử dụng nước thải cũng như loại bỏ các nhà máy khát nước. Nhưng trên toàn cầu, hành động đang bị chậm lại.

Ông Dieter Gerten - Trưởng nhóm nghiên cứu tại Viện nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam, người không tham gia vào báo cáo – cho biết, những phát hiện này cho thấy quy mô của thách thức mà thế giới phải đối mặt và sự cần thiết phải khẩn trương thực hiện các biện pháp để giải quyết.

“Báo cáo này một lần nữa nhắc nhở chúng ta rằng, tổng số các triệu chứng căng thẳng về nước cấp tính và mãn tính – hiện đang ảnh hưởng đến phần lớn Trái đất và cuộc sống của hàng tỷ người – đang dẫn chúng ta đến bờ vực của một cuộc khủng hoảng nước toàn cầu”.

Hà Anh