Cuộc sống hiện tại của nữ NSND từng hát tại Hội nghị Paris

Sinh năm 1942 tại Hà Nội, trong một gia đình trí thức và giàu truyền thống nghệ thuật, NSND Thanh Huyền (tên thật Trương Thị Thanh Huyền) sớm bộc lộ niềm đam mê ca hát. Mẹ bà là nghệ sĩ, ông nội là nhà nho, vì vậy tuổi thơ của bà gắn liền với những làn điệu dân ca, hát văn và âm nhạc dân gian Bắc Bộ. Được mẹ trực tiếp dạy dỗ, Thanh Huyền nhanh chóng nắm vững các kỹ thuật hát cổ truyền và sớm ghi dấu tại nhiều cuộc thi thiếu nhi.

NSND Thanh Huyền (bên trái).

Năm 1957, khi mới 15 tuổi, bà có cơ hội đặc biệt: được hát cho Bác Hồ nghe trong dịp Trung thu tại Ấu Trĩ Viên. Tiếng hát trong trẻo, truyền cảm của cô thiếu nữ khiến Bác khen ngợi. Về sau, bà nhiều lần tiếp tục được mời biểu diễn trước Người trong các sự kiện trọng đại. Cuối đời, Bác còn trao tặng bà chiếc Huy hiệu Bác Hồ, một kỷ vật quý giá, minh chứng cho sự ghi nhận đặc biệt.

Không chỉ gắn bó với sân khấu trong nước, NSND Thanh Huyền còn được cử đi biểu diễn ở nhiều quốc gia, như Pháp, Nga, Cuba, Algeria, Trung Quốc… Đặc biệt, bà từng hát tại Hội nghị Paris, sự kiện lịch sử về ngoại giao của dân tộc. Giọng hát của bà vì thế được ví như “cánh chim sứ giả” đưa văn hóa Việt Nam ra thế giới. Nhà báo Nguyễn Hữu Chỉnh khi ấy đã gọi tốp ca của bà tại Đoàn Ca múa Nhân dân Trung ương là “Tên lửa tầm xa”, bởi thường xuyên mang tiếng hát Việt Nam đi khắp năm châu.

Năm 1984, Thanh Huyền trở thành nữ ca sĩ đơn ca đầu tiên được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, trong đợt phong tặng đầu tiên. Thời điểm đó, danh hiệu còn rất mới mẻ và chỉ những nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng lớn mới được vinh danh. Cùng đợt với bà chỉ có bốn nghệ sĩ trong lĩnh vực âm nhạc: nghệ sĩ piano Đặng Thái Sơn, ca sĩ Quốc Hương, nghệ sĩ ngâm thơ Châu Loan. Việc được xướng tên ở hàng ngũ đầu tiên đã khẳng định vị thế đặc biệt của giọng hát Thanh Huyền trong nền âm nhạc cách mạng.

Điều làm nên khác biệt của bà không chỉ ở tài năng thiên bẩm mà còn ở sự sáng tạo trong nghệ thuật. Thanh Huyền sở hữu chất giọng soprano sáng, vang, giàu nội lực. Bà sớm tiếp thu kỹ thuật thanh nhạc cổ điển phương Tây và kết hợp khéo léo với lối hát cổ truyền dân tộc, tạo nên phong cách vừa hàn lâm vừa gần gũi. Chính sự giao thoa ấy giúp dân ca Việt Nam được “khoác áo mới”, vừa đậm bản sắc, vừa tiệm cận tiêu chuẩn quốc tế.

Trong suốt sự nghiệp, NSND Thanh Huyền không chỉ thổi hồn dân ca vào nhạc cách mạng mà còn tạo nên ảnh hưởng sâu rộng cho các thế hệ ca sĩ sau này. Nhiều nhà nghiên cứu đánh giá: muốn hiểu vẻ đẹp dân ca Việt Nam, chỉ cần nghe Thanh Huyền cất tiếng. Giọng hát của bà khi vang to thì lộng lẫy, khi dịu nhẹ lại êm ái như lời ru, khơi dậy trong người nghe tình yêu quê hương đất nước.

Bước sang tuổi 83, nữ nghệ sĩ gạo cội vẫn giữ được giọng hát sáng và đầy sức sống. Sau khi chồng, đạo diễn, NSND Thanh An qua đời, bà sống lặng lẽ, dành nhiều thời gian chăm sóc khu vườn cây cảnh mà ông để lại. Cuộc sống hiện tại tuy giản dị nhưng đủ đầy. Bà có hai người con, trong đó con gái nối nghiệp mẹ trên con đường ca hát.

NSND Thanh Huyền là một chứng nhân nghệ thuật, đồng thời là nhân chứng lịch sử. Bà mang tiếng hát dân tộc ra thế giới, để lại dấu ấn khó phai trong lòng công chúng và đồng nghiệp. Ở tuổi xế chiều, bà chọn sự bình yên sau ánh đèn sân khấu, nhưng tên tuổi và cống hiến vẫn được nhắc nhớ như một di sản quý của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam.

Thanh Phúc