Cuộc sống thường nhật của người Afghanistan qua những gam màu trắng đen
Nhiếp ảnh gia Lorenzo Tugnoli đã ghi lại hình ảnh của các gia đình và chiến binh ở Afghanistan, với mong muốn khắc họa một khía cạnh khác của đất nước này.
Những bức ảnh nằm trong cuốn "It Can Never Be the Same" (tạm dịch: Không thể nào như xưa nữa) được nhiếp ảnh gia Lorenzo Tugnoli chụp tại Afghanistan trong giai đoạn 2019-2023, một thời kỳ đầy biến động và chuyển giao lịch sử. Thay vì theo phong cách phóng sự truyền thống, các hình ảnh trong sách mang tính chiêm nghiệm, như một hành trình phản tư. Trong ảnh là khu chợ Sangin, bị tàn phá nặng nề do các cuộc giao tranh giữa quân đội Mỹ và lực lượng Taliban.
Cô Shakila, 35 tuổi, đứng trong ngôi nhà đất của mình cùng các con tại khu định cư phi chính thức Hewad Wall. Chồng cô nghiện heroin, Shakila phải nuôi cả gia đình bằng việc đi xin ăn ở chợ trung tâm. Tất cả các con gái của cô đều đã được gả hứa, trong đó có Sabrina, mới 7 tuổi (bên phải). Cha của Sabrina đã gả cô bé cho một người bạn để trả món nợ 100.000 Afghani (khoảng 1.520 USD). Sau lễ đính ước, một nửa số tiền được trả cho gia đình, nửa còn lại sẽ được thanh toán khi cô bé đến tuổi kết hôn.
Nhiếp ảnh gia Tugnoli kể lại: “Năm 2019, sau khi bắt đầu các cuộc đàm phán giữa Taliban và chính phủ Mỹ, chúng tôi cuối cùng cũng được các chỉ huy Taliban cho phép tới vùng lãnh thổ do họ kiểm soát. Chuyến đi hiếm hoi này có được là nhờ các lãnh đạo Taliban khi đó muốn thể hiện thiện chí với người Mỹ. Cuộc viếng thăm diễn ra ngắn ngủi nhưng căng thẳng. Các tay súng rất tò mò khi lần đầu gặp chúng tôi – những người nước ngoài. Chiến binh trong ảnh là một trong những người đầu tiên chúng tôi gặp vào buổi sáng hôm ấy, cách chốt kiểm soát cuối cùng của chính phủ vài trăm mét, vượt qua tuyến tiền tiêu”.
Zalmay Adil, 16 tuổi, đi quyên tiền cho trường tôn giáo (madrassa) dọc Quốc lộ 1 gần làng Andar quê em. Trường này dạy thanh niên về thánh chiến (jihad) và chuẩn bị tư tưởng để họ gia nhập Taliban. Trong cuốn sách "It Can Never Be the Same", Lorenzo Tugnoli hợp tác cùng nhà nghiên cứu Francesca Recchia để thể hiện kho ảnh của mình với một góc nhìn mới, nhằm kể một câu chuyện khác với những gì truyền thông vẫn đăng tải.
Gần 2/3 dân số Afghanistan từng sống trong các khu vực bị ảnh hưởng trực tiếp bởi chiến tranh, và nhiều gia đình phải di dời tới các trại tị nạn. “Có quá nhiều tầng lớp hiện thực mà không dễ nhìn thấy hoặc hiểu được. Đặc biệt với chúng tôi, những người phương Tây, rất dễ hiểu sai những gì trước mắt. Liệu tôi có thực sự thấu hiểu những gì đang xảy ra, hay chỉ đang tái hiện lại một hình ảnh quen thuộc nào đó trong đầu mình?”, vị nhiếp ảnh gia tự hỏi.
Trong ảnh là bệnh nhân và người nhà chen chúc trước cửa một phòng khám ở Sangin thuộc tỉnh Helmand ở miền Nam. Nơi đây từng là nơi diễn ra nhiều trận chiến ác liệt. Ngày nay, khu vực nông thôn này an toàn hơn so với thời đỉnh điểm xung đột, nhưng vẫn chìm trong cảnh nghèo đói cùng cực.
“Trong hơn một thập kỷ làm việc ở Afghanistan, những bức ảnh của tôi đã góp phần định hình cách thế giới nhìn nhận đất nước này - cả những hình ảnh được thấy, không được thấy và cách chúng được trình bày. Dần dần, tôi nhận thức rõ hơn về sức mạnh cũng như giới hạn của việc tái hiện hiện thực. Tôi bắt đầu tự vấn vai trò, vị trí và mức độ hiểu biết thực sự của mình”.
Học sinh tham dự một lớp học tại trường tôn giáo. Từ khi chính quyền Taliban cấm nữ sinh đến trường phổ thông, ngày càng nhiều bé gái phải theo học tại các trường này – nơi các em học thuộc lòng và đọc kinh Qur’an.
Một phụ nữ tham gia vụ kiện tranh chấp quyền thừa kế đất đai với anh trai tại tòa án Taliban ở Herat. Kể từ năm 2021, người dân đã mang nhiều vụ kiện cũ đến các tòa án Taliban vì cho rằng lực lượng này ít tham nhũng và dễ tiếp cận hơn. Tuy nhiên, trong hệ thống mới, bị cáo trong các vụ án hình sự không được phép có luật sư, và phụ nữ chỉ được vào tòa nếu có nam thân nhân đi cùng.
Những người qua đường quan sát hiện trường vụ tấn công của Tổ chức nhà nước Hồi giáo (IS) khiến 32 người thiệt mạng và hơn 80 người bị thương tại một khu dân cư người Shia, ngày 6/3/2020. Cuộc tấn công diễn ra chỉ vài ngày sau khi thỏa thuận hòa bình giữa Mỹ và Taliban được ký kết.
Một bé gái đứng trước cửa ngôi nhà đất của gia đình trong khu định cư Hussain Khail. Chú và anh trai của em bị thiệt mạng trong một cuộc không kích vào làng Chardara. Những người sống sót bị kẹt giữa làn đạn của Taliban và quân đội Afghanistan suốt một ngày trước khi được sơ tán về Kabul trong khoảnh khắc giao tranh tạm lắng. Gia đình ấy đã không bao giờ trở lại ngôi nhà cũ.
“Khu vực hồ Qargha, ngoại ô Kabul, là điểm du lịch cuối tuần quen thuộc của các gia đình. Tôi hy vọng cuốn sách sẽ góp phần mở ra một cuộc thảo luận rộng hơn về cách chúng ta nhìn nhận những quốc gia từng trải qua sự chiếm đóng, về đạo đức trong kể chuyện, và những tác động lâu dài của can thiệp nước ngoài đối với các dân tộc như Afghanistan”, nhiếp ảnh gia Lorenzo Tugnoli trăn trở.
