Cuộc tái ngộ của Tổng thống Trump với Tổng thống Putin tiềm ẩn rủi ro

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp ở Alaska, ngày 15/8. (Ảnh: Getty)

Thông báo được Tổng thống Trump đưa ra sau cuộc điện đàm kéo dài 2 giờ đồng hồ với Tổng thống Putin ngày 16/10. Nhà lãnh đạo Mỹ mô tả quyết định này như một “kế hoạch mang lại hòa bình” cho Ukraine.

Kế hoạch gặp gỡ làm giảm bớt áp lực đang dồn lên nhà lãnh đạo Nga trong những tuần gần đây, khi ông Trump nhiều lần thể hiện thất vọng vì ông Putin vẫn chưa chấp nhận tiến tới thỏa thuận với Ukraine.

Cuộc điện đàm diễn ra trước khi ông chủ Nhà Trắng đón tiếp Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky ngày 17/10.

Trong những tuần gần đây, ông Trump tỏ ra thân thiện hơn với ông Zelensky, trái ngược với thái độ lạnh nhạt mà ông thể hiện trước đây, nhất là lần trách móc công khai tại Phòng Bầu dục hồi đầu năm.

Tuy vậy, ông Zelensky có thể đang lo lắng khi ông Trump vừa lấp lửng về khả năng gửi tên lửa tầm xa Tomahawk cho Ukraine, cũng như về gói trừng phạt Nga mà Thượng viện Mỹ thúc đẩy.

“Chúng tôi cũng cần Tomahawk cho nước Mỹ. Tôi không biết liệu chúng ta có thể làm gì về chuyện đó”, ông Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục ngày 16/10.

Về các lệnh trừng phạt, ông nói: “Thời điểm này có thể chưa hoàn hảo, nhưng có thể trong một hai tuần nữa”.

Cả Ukraine và Nga đều muốn tận dụng không khí chính trị sau khi ông Trump dàn xếp xong thỏa thuận ngừng bắn và trao trả con tin giữa Israel và Hamas. Ông Zelensky tin rằng việc ông Trump ngày càng thất vọng với ông Putin có thể khiến nhà lãnh đạo Mỹ thực hiện những hành động mà lâu nay họ lưỡng lự.

Trong cuộc gặp ngày 17/10, ông Zelensky chắc chắn sẽ tiếp tục kêu gọi Mỹ viện trợ phòng không, hỗ trợ nguồn năng lượng thay thế và đặc biệt là cung cấp tên lửa Tomahawk.

Theo thông báo từ Điện Kremlin, Tổng thống Putin cảnh báo Tổng thống Trump trong cuộc điện đàm, rằng việc cung cấp vũ khí như vậy “sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến quan hệ song phương và triển vọng hòa bình”.

Giúp Nga câu giờ

Nhà sử học Sergey Radchenko, công tác tại Trường Nghiên cứu quốc tế Johns Hopkins, cho rằng việc ông Trump đồng ý gặp ông Putin một lần nữa là “liều lĩnh”, sau khi cuộc gặp tại Alaska hồi tháng 8 không đạt được thỏa thuận nào dù được quảng bá rầm rộ.

“Tôi thấy rất nhiều nỗ lực đối thoại, nhưng vẫn chưa thấy sức ép tối đa”, nhà sử học Radchenko nói.

Thay vì gây sức ép, nhà lãnh đạo Mỹ có vẻ đang dùng kế “cây gậy và củ cà rốt” với Nga. Tổng thống Trump tiết lộ ông và nhà lãnh đạo Nga đã trao đổi sâu về cơ hội thương mại sau xung đột Nga - Ukraine. Phía Nga nhấn mạnh “những cơ hội kinh tế khổng lồ”.

Tuy nhiên, theo bà Maria Snegovaya, chuyên gia cấp cao về Nga và Á - Âu tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), các cuộc đối thoại cấp thấp và kế hoạch gặp gỡ thượng đỉnh thực chất chỉ giúp Mátxcơva “câu thêm giờ”, trì hoãn việc Mỹ cung cấp vũ khí cho Ukraine và trừng phạt ngành năng lượng của Nga.

Địa điểm mà ông Trump chọn để gặp ông Putin là Budapest, khiến các đồng minh châu Âu nghi ngờ.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban từ lâu bị Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) chỉ trích vì giữ quan hệ gần gũi với Nga, chống lại các lệnh trừng phạt của EU, ngăn chặn viện trợ vũ khí cho Ukraine và ký hợp đồng khí đốt dài hạn với Mátxcơva.

Ông Trump coi ông Orban là đồng minh thân cận, thuộc nhóm lãnh đạo quốc tế cùng tư tưởng “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Với ông Trump, Budapest có thể là “lãnh thổ thân thiện” cho một cuộc gặp với ông Putin.

Trong thông báo đăng trên mạng xã hội X, Thủ tướng Orban cho biết ông “đang chuẩn bị cho hội nghị hòa bình Mỹ - Nga”, gọi Hungary là “hòn đảo của HÒA BÌNH”.

Theo chuyên gia Celeste Wallander, công tác tại Trung tâm An ninh Mỹ mới (CNAS) và từng phụ trách mảng Nga - châu Âu tại Lầu Năm Góc thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden, việc Tổng thống Trump gặp nhà lãnh đạo Nga lần tới tiềm ẩn rủi ro lớn nếu Nhà Trắng không có kế hoạch song song để gây sức ép với Mátxcơva.

“Nếu cuộc gặp kết thúc mà không đạt được thỏa thuận chấp nhận được, nó sẽ tạo ấn tượng rằng nhà lãnh đạo Nga mới là người kiểm soát tình hình”, bà nói.

Bình Giang