Cuộc Tổng tuyển cử của lòng dân

Những hiện vật liên quan đến sự kiện Tổng tuyển cử năm 1946 được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa.

Dấu ấn Hồ Chí Minh

Trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra một trong 6 nhiệm vụ cấp bách cần phải thực hiện ngay là: “Tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái 18 tuổi đều có quyền bầu cử, ứng cử không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống”... để bầu ra Quốc hội.

Việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị, chỉ đạo tổ chức Tổng tuyển cử là quyết định dũng cảm, đúng đắn và quyết liệt, thể hiện lòng tin tuyệt đối của vị lãnh đạo cao nhất của Đảng và cách mạng Việt Nam vào Nhân dân. Rất nhanh sau đó, gần 10 sắc lệnh về bầu cử đã được ban hành, trong đó Sắc lệnh số 14/SL ký ngày 8/9/1945 về việc tổ chức Tổng tuyển cử để bầu Quốc dân đại hội (Quốc hội).

Để cổ vũ, động viên Nhân dân cả nước tích cực thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhiều bài viết đăng trên các báo nhằm tuyên truyền, hướng dẫn Nhân dân các công việc liên quan đến bầu cử. Trong bài “Ý nghĩa Tổng tuyển cử” (Báo Cứu quốc số 130, ngày 31/12/1945) nêu rõ: “Trong cuộc Tổng tuyển cử, hễ là người muốn lo việc nước thì đều có quyền ra ứng cử, hễ là công dân thì có quyền đi bầu cử... vì lẽ đó cho nên Tổng tuyển cử tức là tự do, bình đẳng tức là dân chủ, đoàn kết...”.

Đặc biệt, một ngày trước khi diễn ra cuộc Tổng tuyển cử, Người đã có “Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu” đăng trên Báo Cứu quốc số 134 ngày 05/1/1946 với lời lẽ rất giản dị và dễ hiểu: "Ngày mai mồng 6 tháng Giêng năm 1946. Ngày mai là một ngày sẽ đưa quốc dân ta lên con đường mới mẻ. Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà Nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình”. Lời kêu gọi toàn dân đi bầu cử của Chủ tịch Hồ Chí Minh giản dị, xúc động, thấm vào trái tim của từng người Việt Nam, khích lệ, động viên toàn thể quốc dân hứng khởi đi thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân của một dân tộc tự do, độc lập.

Sáng 6/1/1946, Tổng tuyển cử đã diễn ra thắng lợi trong cả nước, bất chấp bom đạn của thực dân Pháp và sự phá hoại của các lực lượng phản động. Từ nông thôn đến thành thị, đâu đâu cũng rực rỡ cờ hoa, Nhân dân không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, gái trai nô nức đi bỏ phiếu, sử dụng quyền làm chủ thực sự của mình. Mỗi người tự mình cầm lá phiếu của tự do giành được từ cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài gian khổ bằng cả máu xương và nước mắt.

Tinh thần đó đã mang lại kết quả 89% tổng số cử tri trên cả nước đi bỏ phiếu, nhiều địa phương có số cử tri đi bỏ phiếu đạt hơn 95%. Cử tri cả nước đã bầu được 333 đại biểu vào Quốc hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh trúng cử với 98,4% số phiếu bầu. Điều này chứng tỏ sự tin tưởng tuyệt đối của các tầng lớp Nhân dân đối với Người, đồng thời thể hiện ý thức sâu sắc của Hồ Chí Minh về tầm quan trọng của một Chính phủ dân cử hợp pháp và quyết tâm biến nó thành một chính quyền của Nhân dân vững mạnh.

Và 3 lần Người ứng cử đại biểu Quốc hội

Trong khoảng thời gian 24 năm trên cương vị là người đứng đầu Đảng và Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã 3 lần ứng cử ĐBQH. Đó là cuộc Tổng tuyển cử ngày 6/1/1946 bầu Quốc hội khóa I (1946-1960); bầu cử Quốc hội khóa II (1960-1964) ngày 8/5/1960 và bầu cử Quốc hội khóa III (1964-1971) ngày 26/4/1964. Cả 3 lần, Người đều ứng cử tại thủ đô Hà Nội.

Tại cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội khóa I, Người nói: "Từ trước đến nay, toàn quốc chưa bao giờ tuyển cử vì xưa chưa bao giờ làm chủ mình. Xưa, dân phải nghe lời vua quan, sau phải nghe thực dân Pháp, Nhật. Vừa rồi đây, ta mới giành được độc lập. Ta đã phải hy sinh nhiều mới có cái quyền cầm lá phiếu này...".

Lần bầu cử Quốc hội khóa II, khi tiếp xúc cử tri, Bác nói: "Tôi đến đây để cảm ơn đồng bào đã nhất trí yêu cầu tôi và các vị khác ra ứng cử vào Quốc hội khóa II ở thủ đô yêu quý của chúng ta... Lá phiếu cử tri có một giá trị rất cao quý, nó là dấu hiệu xác nhận rằng Nhân dân thực sự làm chủ nước nhà...".

Và ở lần tiếp xúc với Nhân dân thủ đô Hà Nội chuẩn bị cho bầu cử Quốc hội khóa III, Bác cho biết, bản thân đã làm ĐBQH gần 20 năm, nhưng vì nhiệm vụ và yêu cầu của cách mạng nên vẫn chưa thể thảnh thơi vui thú thanh nhàn được. Bác hứa: “Cố gắng phấn đấu và phấn đấu mạnh, phấn đấu cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc; phấn đấu ủng hộ đồng bào miền Nam, phấn đấu cho sự nghiệp hòa bình thống nhất nước nhà”.

Không chỉ có quan điểm đúng đắn về tầm quan trọng của công tác bầu cử, gương mẫu trong việc xây dựng pháp luật bảo đảm quyền tự do dân chủ của Nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là tấm gương mẫu mực, ngời sáng trong việc tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về công tác bầu cử.

Chuẩn bị cho cuộc bầu cử ĐBQH đầu tiên của nước Việt Nam mới, vì kính trọng, suy tôn Người là công dân số một của đất nước, có người đã viết thư đề nghị Bác không phải ra ứng cử, người khác thì đề nghị Bác ra ứng cử ở địa phương mình. Bác Hồ đã trả lời thư rất thân ái: “Tôi rất cảm động trước tình cảm của đồng bào, nhưng tôi là một công dân của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nên tôi không thể vượt ra khỏi thể lệ của tổng tuyển cử đã định. Tôi ra ứng cử ở Hà Nội nên không thể ra ứng cử ở nơi nào nữa. Xin cảm tạ đồng bào đã có lòng yêu tôi và yêu cầu toàn thể đồng bào hãy làm tròn nhiệm vụ của người dân trong cuộc tổng tuyển cử”.

Những lời nói mộc mạc, chân thành mà vô cùng sâu sắc ấy của Bác với cương vị người lãnh đạo cao nhất của Đảng và đất nước qua 80 năm lịch sử đến hôm nay vẫn thực sự lay động chúng ta.

Đáp lại lời kêu gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ngày 6/1/1946, cùng với toàn thể công dân của nước Việt Nam độc lập, cử tri Thanh Hóa đã hăng hái đi bầu cử, lựa chọn người có tài, có đức gánh vác công việc của nước nhà. Tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa, những hình ảnh, hiện vật quý giá về công tác chuẩn bị cho cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên được đặt ở vị trí trang trọng. Ngay dưới bức tranh tuyên truyền với các câu khẩu hiệu dễ hiểu, dễ nhớ như “Đồng bào hãy ủng hộ tổng tuyển cử”; “Vận mệnh của dân của nước là ở đó”; “Hãy ủng hộ Quốc hội bằng mọi phương diện”; “Tổ quốc là trên hết/ Phải thận trọng lá phiếu của mình”... là hình ảnh hòm phiếu bầu cử Quốc hội khóa I của khu phố 6 và 7, thuộc khu vực phố Lớn, nay là đường Trần Phú, phường Hạc Thành. Hòm phiếu này vốn là chiếc rương gỗ của một gia đình trong phố được Ban tuyên truyền bầu cử mượn, sau đó được một thợ giày da đã khéo tay trang trí và viết chữ lên đó. Ngoài ra còn có danh sách ứng cử viên và thống kê kết quả bầu cử Quốc hội khóa I, ngày 6/1/1946 tại đơn vị bầu cử tỉnh Thanh Hóa. Điều đặc biệt là giấy để lập danh sách này được tận dụng từ áp phích tuyên truyền, cổ động bầu cử. Danh sách có 14 đại biểu đã trúng cử Quốc hội khóa I, trong đó có các chiến sĩ cách mạng tiền bối như: đồng chí Lê Tất Đắc, Hoàng Sỹ Oánh... và những nhân vật của chế độ cũ như ông Phạm Thúc Tiêu, nguyên quan tri châu huyện Ngọc Lặc và Nguyễn Vĩnh Thụy (tức Vua Bảo Đại).

Gần 80 năm qua, những hiện vật ấy luôn là sợi dây kết nối giữa quá khứ và hiện tại, là “nhân chứng” kể lại cho thế hệ hôm nay câu chuyện lịch sử về tinh thần yêu nước nồng nàn, luôn khát khao hòa bình, độc lập, tự do. Tư tưởng, ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ những lần bầu cử Quốc hội khóa I, II và III vẫn còn nguyên giá trị đến hôm nay. Lời kêu gọi toàn dân đi bỏ phiếu của Người vẫn thúc giục cử tri sáng suốt lựa chọn những người có tài, có đức để gánh vác công việc nước nhà.

Bài và ảnh: CHI ANH