Cứu tinh hay chiêu trò trấn an?

Mất ngủ – nỗi ám ảnh hiện đại

Trong xã hội luôn căng thẳng, mất ngủ trở thành “đại dịch thầm lặng”. Nhiều người tin rằng chỉ cần uống một viên melatonin hay một tách trà thảo mộc là có thể chìm vào giấc ngủ. Tuy nhiên, Tiến sĩ Michael Grandner, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Giấc ngủ tại Đại học Arizona, khẳng định: “Mất ngủ là một tình trạng y tế. Thực phẩm bổ sung, theo định nghĩa, không phải là thuốc chữa bệnh.”

Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân gốc rễ của mất ngủ không nằm ở thiếu hormone hay khoáng chất, mà ở lo âu và căng thẳng, những yếu tố mà không loại thực phẩm nào có thể xóa bỏ.

Khi “niềm tin” mạnh hơn hoạt chất

Các nghiên cứu nghiêm túc cho thấy sự khác biệt giữa các sản phẩm tự nhiên và giả dược là rất nhỏ, đôi khi không đáng kể. Thế nhưng, nhiều người vẫn cảm thấy “ngủ ngon hơn”, vì hiệu ứng giả dược (placebo).

Bác sĩ thần kinh học Chris Winter lí giải: “Nếu bạn lặp lại một nghi thức mỗi tối, như uống một viên thuốc hay pha trà, bộ não sẽ coi đó là tín hiệu nghỉ ngơi.” Hành động đó giúp bạn thư giãn, còn hoạt chất có thể chưa kịp phát huy. Nói cách khác, thói quen và niềm tin chính là “người ru ngủ” thật sự.

Giải mã các “ngôi sao” hỗ trợ giấc ngủ

Melatonin giúp cơ thể nhận biết khi nào nên ngủ, đặc biệt hữu ích cho người làm ca đêm hoặc lệch múi giờ. Tuy nhiên, nó không làm dịu lo âu, và việc dùng lâu dài có thể khiến cơ thể giảm khả năng sản xuất hormone tự nhiên.

Magie giúp thư giãn cơ bắp và cải thiện tâm trạng, nhưng bằng chứng về tác dụng trực tiếp với giấc ngủ rất yếu. Một số nghiên cứu cho thấy người dùng magie chỉ ngủ nhanh hơn khoảng… 15–20 phút.

Trà hoa cúc có thể giúp thư giãn, nhưng hiệu quả thực sự với chứng mất ngủ vẫn chưa rõ ràng. Rễ cây valerian được xem là “an thần nhẹ”, song kết quả nghiên cứu không thống nhất. Nói cách khác, “hiệu quả” của chúng vẫn nhiều phần cảm tính.

Giải pháp khoa học: chữa từ tâm, không từ lọ thuốc

Nếu bạn đã thử mọi “nghi thức ngủ ngon” mà vẫn thao thức, có lẽ vấn đề nằm ở tâm trí. Giải pháp hiệu quả nhất hiện nay là Trị liệu Hành vi Nhận thức (Cognitive Behavioral Therapy - CBT), phương pháp giúp thay đổi cách bạn nghĩ và phản ứng với giấc ngủ. Tiến sĩ Grandner gọi CBT là “hiệu quả đến mức đáng kinh ngạc”, vì nó giúp khắc phục nguyên nhân sâu xa: lo âu và sợ hãi giấc ngủ.

Trước khi tìm đến bất kỳ “thần dược” nào, hãy hỏi ý kiến bác sĩ, đặc biệt nếu bạn đang mang thai, cho con bú hoặc dùng thuốc điều trị khác. Hãy xây dựng thói quen ngủ lành mạnh: đi ngủ và thức dậy đúng giờ, tắt điện thoại sớm, tránh caffeine buổi tối và học cách thư giãn tự nhiên.

BẢO KHANH