Cựu Tổng thống Peru và bản án 20 năm tù vì tham nhũng

Cựu Tổng thống Peru Alejandro Toledo tại phiên tòa hôm 21-10

Ông Alejandro Toledo (78 tuổi) có bằng tiến sĩ tại Đại học Stanford, giữ chức Tổng thống Cộng hòa Peru giai đoạn 2001 - 2006. Theo các công tố viên Peru, ông Toledo bị kết tội nhận hối lộ 35 triệu USD từ công ty trước đây có tên là Odebrecht (hiện đổi tên thành Novonor), để đổi lấy việc giúp doanh nghiệp này giành được hợp đồng xây dựng 650km đường cao tốc bờ biển phía Nam Peru nối tới khu vực Amazon ở Tây Brazil. Dự án này ban đầu dự kiến tiêu tốn 507 triệu USD, nhưng sau đó đội vốn lên 1,25 tỷ USD. Tuy nhiên, trong suốt quá trình phiên tòa diễn ra (kéo dài 1 năm), ông Toledo đã phủ nhận cáo buộc rửa tiền và thông đồng.

Cáo trạng của tòa án khẳng định, nạn nhân của ông Toledo là hàng triệu người Peru đã tin tưởng bầu ông làm Tổng thống nhiệm kỳ 2001 - 2006. Ông Toledo đáng lẽ phải “chịu trách nhiệm quản lý tài chính công” và “bảo vệ và đảm bảo sử dụng đúng đắn các nguồn lực”, phải “hành động với thái độ trung lập tuyệt đối, bảo vệ và giữ gìn tài sản của nhà nước, tránh lạm dụng hoặc khai thác chúng”, nhưng ông đã không làm như vậy.

Trong khi đó, Công ty Odebrecht từng là trung tâm của vụ bê bối tham nhũng lớn nhất Mỹ Latinh, sau khi thừa nhận vào năm 2016 về việc “mua các hợp đồng, dự án của các chính phủ khắp Mỹ Latinh bằng các khoản hối lộ hậu hĩnh”. Cuộc điều tra của Bộ Tư pháp Mỹ đã mở rộng điều tra ở một số quốc gia, bao gồm Mexico, Guatemala và Ecuador. Lời khai của ông Jorge Barata - cựu Giám đốc điều hành Công ty Odebrecht tại Peru và Josef Maiman - cộng sự của ông Toledo, đã trở thành bằng chứng quan trọng trong việc xác định việc ông Toledo nhận hối lộ. Đáng lưu ý, cựu Tổng thống Toledo đã gọi điện cho ông Jorge Barata tới 3 lần sau khi rời nhiệm sở để yêu cầu phải trả tiền. Dù dự án xây dựng cao tốc được thực hiện trong 2 nhiệm kỳ Tổng thống tiếp theo, nhưng ông Toledo được xác định vai trò là người đã ký hợp đồng thực hiện dự án với Công ty Odebrecht.

Ông Toledo đã chạy trốn sang Mỹ vào cuối năm 2016 và phủ nhận mọi cáo buộc, bất chấp lệnh truy nã đã được ban bố. Tháng 5-2018, cơ quan chức năng Peru đã đề nghị Washington dẫn độ vị cựu Tổng thống này. Đến tháng 7-2019, ông bị cảnh sát Mỹ bắt giữ tại nhà riêng ở California trong khi đang là học giả thỉnh giảng tại Đại học Stanford về nghiên cứu giáo dục ở Mỹ Latin. Ban đầu, ông bị giam giữ biệt lập tại một nhà tù quận ở phía Đông San Francisco, nhưng được thả để quản thúc tại gia vào năm 2020 vì đại dịch Covid-19 và sức khỏe tâm thần ngày càng suy yếu. Ông đã bị dẫn độ đến Peru vào năm 2022 sau khi tòa phúc thẩm bác bỏ kháng cáo về lệnh dẫn độ. Ngày 23-4-2023, ông bị dẫn độ từ Mỹ về nước và bị giam giữ tại nhà tù Barbadillo.

Ông Toledo sẽ thi hành án tại một nhà tù ở ngoại ô Thủ đô Lima. Tuần trước, cựu Tổng thống đã kiến nghị tòa án cho phép ông thụ án tại nhà khi đang chống chọi với căn bệnh ung thư. Cùng bị giam giữ trong nhà tù này còn có cựu Tổng thống Pedro Castillo. Ông Castillo phải đối mặt với cáo buộc “nổi loạn” sau khi cố gắng giải tán Quốc hội vào năm 2022. Hai cựu Tổng thống khác là Pedro Pablo Kuczynski và Ollanta Humala cũng đang bị điều tra trong vụ Odebrecht. Ngoài ra, ông Alan Garcia - người từng giữ chức Tổng thống Peru trong các nhiệm kỳ 1985 - 1990 và 2006 - 2011, đã tự sát bằng súng tại nhà riêng khi bị cảnh sát tới nhà thực hiện lệnh bắt.

Công tố viên sau phiên điều trần đánh giá, bản án đối với ông Alejandro Toledo mang tính lịch sử. Điều này cho người dân Peru thấy rằng “tội phạm và tham nhũng sẽ bị trừng phạt”.

Theo Reuters/AP

Yên Vũ