Đà Nẵng có tận dụng cơ chế chưa có tiền lệ để bứt phá?

Cơ hội để Đà Nẵng bứt phá

Theo Nghị quyết được thông qua, Quốc hội đồng ý thành lập Khu thương mại tự do (TMTD) Đà Nẵng gắn với cảng biển Liên Chiểu với mục tiêu thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch và dịch vụ chất lượng cao với các khu chức năng như: sản xuất, hậu cần cảng - logistics, thương mại - dịch vụ.

Các khu chức năng thuộc khu TMTD được ngăn cách với khu vực bên ngoài bằng hàng rào cứng, bảo đảm hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan của cơ quan hải quan và hoạt động quản lý nhà nước theo lĩnh vực tương ứng của các cơ quan có liên quan theo quy định của pháp luật. Quan hệ mua bán, trao đổi hàng hóa giữa các khu chức năng thuộc khu TMTD với bên ngoài là quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu theo các quy định của pháp luật Việt Nam về hải quan, thuế và xuất khẩu, nhập khẩu.

Khi hình thành khu TMTD sẽ mới ra chương mới để Đà Nẵng phát triển kinh tế - xã hội

Đà Nẵng là địa phương đầu tiên được thành lập khu TMTD. Đây là mô hình mới ở Việt Nam nhưng đã được các nước trên thế giới triển khai từ hàng chục năm trước. Việc cạnh tranh để thu hút các nhà đầu tư, doanh nghiệp (DN) sẽ là thách thức và khu TMTD của Đà Nẵng vẫn còn nhiều việc phải làm và cần có những chính sách ưu đãi đặc biệt cho nhà đầu tư.

Do đó, khi khu TMTD đi vào hoạt động sẽ có những chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư. Trong đó, thời hạn hoạt động của dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng các khu chức năng thuộc khu TMTD và dự án của nhà đầu tư thuê lại đất tại khu TMTD được áp dụng như dự án đầu tư trong khu kinh tế theo quy định của pháp luật về đầu tư;

Nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế tại khu TMTD không phải có dự án đầu tư và không phải thực hiện thủ tục cấp, điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi thành lập tổ chức kinh tế.

Cùng với đó, khi đầu tư vào khu TMTD, các nhà đầu tư còn được hưởng mức ưu đãi, thời gian miễn, giảm tiền thuê đất đối với dự án đầu tư xây dựng, kinh doanh kết cấu hạ tầng các khu chức năng; hưởng mức ưu đãi, thời hạn áp dụng ưu đãi về thuế thu nhập DN.

Đồng thời, hàng hóa, dịch vụ được mua bán, cung ứng trong các khu chức năng, giữa nội địa và nước ngoài với các khu chức năng thuộc khu TMTD sẽ được áp dụng theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt như khu phi thuế quan trong khu kinh tế.

Có rủi ro vẫn chấp nhận làm

Ngoài các ưu đãi nói trên, dự án đầu tư tại các khu chức năng thuộc khu TMTD được hưởng ưu đãi như ưu đãi đầu tư đối với dự án đầu tư tại khu kinh tế theo quy định của pháp luật về thuế, pháp luật về đất đai, pháp luật về tín dụng, pháp luật về kế toán và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Đối với dự án đầu tư đáp ứng điều kiện hưởng các mức ưu đãi đầu tư khác nhau trong cùng một thời gian thì nhà đầu tư được lựa chọn áp dụng mức ưu đãi cao nhất.

DN có dự án đầu tư trong các khu chức năng thuộc khu TMTD được hưởng chế độ ưu tiên theo quy định của pháp luật về hải quan đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu tại địa bàn khi đáp ứng các điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên theo quy định của pháp luật về hải quan, thuế, tài chính và các pháp luật có liên quan, trừ điều kiện về km ngạch xuất khẩu, nhập khẩu.

Cơ hội để phát triển ngành "công nghiệp không khói" của Đà Nẵng

Theo ông Lê Quang Mạnh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Quốc hội, đây là chính sách mang tính đột phá, quyết tâm chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của Đà Nẵng và Chính phủ trong áp dụng mô hình phát triển tiên tiến của thế giới. Nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Đà Nẵng và của cả vùng miền Trung. Đây cũng là bước thử nghiệm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm để hoàn thiện dần.

Còn ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhìn nhận, việc thành lập khu TMTD được xem là điều mới đối với Việt Nam nhưng không có gì là mới với thế giới. Do đó, ngoài các chính sách ưu đãi về thuế hay đất đai, lao động, nguồn lực, còn có 2 chính sách cần phải đẩy mạnh là thủ tục hành chính và cho phép các tập đoàn lớn được thành lập văn phòng ở đây mà không cần phải dự án.

Ông Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đặc thù là phải có đột phá, nếu chưa đột phá được thì làm thí điểm. Làm sớm phải có tư duy mới để giải phóng nguồn lực...

Theo PGS. TS Trần Đình Thiên, khi thành lập khu TMTD, chính quyền Đà Nẵng cần được trao một số quyền “vượt trội” nhất định để không bỏ lỡ thời cơ, trở thành một hình mẫu quốc gia tạo động lực cho kinh tế cả nước.

PGS. TS Trần Đình Thiên cho rằng, đây là một nghị quyết quan trọng, mang tầm quốc gia, có giá trị đặc biệt trong việc thúc đẩy Đà Nẵng phát triển. Khu TMTD không còn mới với thế giới. Các nước đã thiết lập, vận hành nó trong nhiều thập kỷ qua và “gặt hái” vô số thành tựu phát triển kinh tế, du lịch, là động lực cho nhiều vùng đất đổi thay ngoạn mục. Thậm chí, các khu TMTD trên thế giới đã phát triển sáng tạo với nhiều cơ chế cao hơn cả “Đặc khu”.

Ví dụ, tại đảo Hải Nam, vượt qua cả những chính sách dành cho Đặc khu Hải Nam đã áp dụng lâu nay, toàn bộ đảo phía Nam Trung Quốc – tỉnh Hải Nam – rộng gần 34.000 km2 với hơn 9 triệu dân - đã trở thành Khu TMTD khổng lồ. Ở nước ta, khu TMTD đầu tiên của Việt Nam bây giờ mới được Quốc hội cho phép thực hiện thí điểm. Vậy là chúng ta đi sau thế giới rất lâu và rất xa. Khu TMTD của ta sẽ phải “đi sau” như thế nào để không trở thành những sản phẩm “lỗi thời, lạc hậu”?

Do đó, điều đầu tiên là cần có tư duy đột phá cải cách, để có cách tiếp cận mạnh dạn với khái niệm khu TMTD “sáng tạo”, để không lạc hậu với thời cuộc. Thứ hai, vì bản chất “cốt lõi” nhất của khu TMTD là “tự do”, nên cần những chính sách thực sự khác biệt, “cởi trói” về thể chế, ít bị giới hạn về quy mô, về diện tích, bởi các hàng rào. Khu TMTD Đà Nẵng cũng cần hội tụ đủ các nguồn lực, lợi thế để phát triển ở một đẳng cấp phát triển cao. Thứ ba là cho phép phát huy những lợi thế riêng của Đà Nẵng.

Theo ông Trần Đình Thiên, ở Đà Nẵng, cần thiết xây dựng khu TMTD thế hệ mới, là một tổ hợp hiện đại gồm cảng biển – sân bay – trung tâm công nghiệp công nghệ cao - logistics, phát triển song song đô thị - du lịch đẳng cấp cao. Điều này sẽ tạo sức hấp dẫn “cộng hưởng” to lớn cho Đà Nẵng. Khu TMTD hiện đại không nên chỉ có – hay chủ yếu có chức năng “Phi Thuế quan” như trước đây...

Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng chia sẻ, khu TMTD là mô hình chưa có tiền lệ, chưa có thực tiễn ở Việt Nam. Đây là một trong những đột phá và cũng là dám nghĩ, dám làm trong thử nghiệm một mô hình đã được thế giới khẳng định.

“Đà Nẵng xác định việc này có rủi ro nhưng vẫn chấp nhận làm. Nếu thành công thì đây sẽ là nền tảng nhân rộng cho cả nước, còn rủi ro thì TP.Đà Nẵng sẽ gánh chịu”, Quảng nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, các nước trên thế giới khi làm khu TMTD cũng làm từng bước rồi rút kinh nghiệm và hoàn thiện từng bước. Việc thành lập khu TMTD chính là cơ hội mới để Đà Nẵng bứt phá vươn lên trong giai đoạn dài đang bị chững lại...

Chí Thiện