Đà Nẵng rà soát vận hành hồ chứa, rút kinh nghiệm sau mưa lũ lịch sử

Cần xuồng nhỏ vào tận ngõ

Ngày 11/11, tại Kỳ họp thứ 4 (chuyên đề) HĐND thành phố Đà Nẵng, nhiều ý kiến tại cơ sở đề nghị rà soát vận hành liên hồ chứa, tăng độ chính xác thông tin dự báo và ưu tiên trang bị xuồng, ca nô nhỏ để cứu dân trong hẻm, xóm khi nước lên nhanh, rút kinh nghiệm sau đợt mưa lũ vừa qua.

Ông Nguyễn Hảo, Bí thư Đảng ủy xã Đại Lộc, cho hay, đợt mưa to vừa qua làm mực nước sông dâng nhanh, có lúc vượt báo động 3 khoảng 1,8 m, tiệm cận đỉnh lũ năm 2009. Hạ du ngập sâu, nhiều nơi bị cô lập. Chính quyền đã vào cuộc quyết liệt, được cử tri ghi nhận. Tuy nhiên, còn nhiều vướng mắc cần tháo gỡ.

Ông Nguyễn Hảo, Bí thư Đảng ủy xã Đại Lộc, chỉ ra nhiều vướng mắc cần tháo gỡ sau trận mưa lũ kéo dài vừa qua tại thành phố Đà Nẵng.

Theo ông Hảo, cử tri đặt câu hỏi, các thủy điện có vận hành hồ chứa đúng quy định hay không, và nếu chưa, trách nhiệm, hướng khắc phục thế nào. Ông đề nghị thành phố kiến nghị, làm rõ và hạ mực nước hồ về mức đón lũ thấp nhất trước các đợt mưa lớn để tăng dung tích phòng lũ, giảm xả xuống hạ lưu.

Cùng với đó, ở hạ lưu Vu Gia - Thu Bồn, thông tin dự báo mực nước có lúc lệch so với thực tế, ảnh hưởng quyết định di dời. "Chúng tôi nhận thông tin đỉnh lũ một kiểu, thực tế lại cao hơn, thành ra trở tay không kịp", ông nói và đề nghị cập nhật dự báo sớm, chính xác, thống nhất đến tận xã, thôn.

Một lỗ hổng lớn được cơ sở nhấn mạnh là thiếu phương tiện nhỏ tại chỗ. Khi nước lên xiết, ca nô lớn từ thành phố chỉ chạy được trên sông, khó vào hẻm, xóm vì vướng dây điện, hàng rào; trong khi cứu hộ cấp bách lại nằm ở những ngõ ngách này: người bệnh, phụ nữ sắp sinh, người già neo đơn. Phương tiện tại chỗ phải là xuồng, ca nô nhỏ, cơ động, trực chiến ngay ở thôn, tổ. Lực lượng thành phố tiếp ứng phía ngoài, trung chuyển lên bệnh viện khi cần.

Ông Hảo cũng lưu ý công tác truyền thông thời điểm khẩn cấp: tránh lan truyền tin lệch lạc như "dân thiếu đói, bị bỏ mặc", gây ảnh hưởng tinh thần lực lượng tại chỗ. "Có lúc nước uống chưa kịp, nhưng để dân đói đến chết là điều không có. Kết quả cứu trợ, ứng phó cần được truyền thông đúng và kịp thời", ông nói.

Ông Bhling Mia, cho hay, nhiều thủy điện nhỏ tại thành phố Đà Nẵng không có cửa xả tràn, khi lũ về, nước tràn qua thân đập, buộc mở xả toàn bộ, gây ngập hạ lưu, ảnh hưởng cuộc sống người dân.

Trong khi đó, ông Bhling Mia, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Tây Giang, ghi nhận cả hệ thống chính trị đã vào cuộc, giảm tối đa thiệt hại về người. Nhưng ông bổ sung mối lo, quy trình vận hành liên hồ cần xem lại khi dự báo đã cảnh báo mưa lớn kéo dài, lượng mưa tới 900 mm nhiều ngày, song việc đón lũ ở hồ chứa "có vẻ chưa theo kịp".

Ông nêu thực tế có thủy điện nhỏ (dưới 100 MW) không có cửa xả tràn; khi lũ về, nước tràn qua thân đập, buộc mở xả toàn bộ, gây ngập hạ lưu, ảnh hưởng hàng trăm người dân. "Cần đánh giá đặc biệt với nhóm thủy điện nhỏ, yêu cầu thiết kế cửa xả tràn và tuân thủ nghiêm quy trình liên hồ", ông kiến nghị.

Một bất cập khác tại miền núi là hạ tầng sau lũ, nhiều tuyến đường nông thôn, hệ thống thoát nước hư hỏng; đường ống nước sinh hoạt bị đất đá vùi lấp, đứt gãy. Ông đề nghị phân nhóm tổ công tác bám địa bàn, có cơ chế đặc thù để xử lý nhanh các điểm sạt lở, cô lập kéo dài, di dời khẩn cấp hộ dân ở vị trí nguy hiểm.

Đừng để nước lên rồi mới chạy cứu dân

Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Trần Nam Hưng cho biết, đợt mưa lũ vừa qua khiến khu vực miền núi Hòa Vang cùng các xã phía Tây, phía Nam thành phố chịu ảnh hưởng nặng, song không có thương vong nhờ sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị và kinh nghiệm qua nhiều mùa bão.

Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Nam Hưng cho rằng, chính quyền cơ sở cần nắm danh sách nhóm dễ tổn thương và kích hoạt di dời sớm khi đạt mốc cảnh báo.

Ông Hưng nêu ba nhóm giải pháp trọng tâm. Thứ nhất, vận hành hồ chứa phải đi trước mưa, rà soát kịch bản liên hồ theo từng cấp mưa và quy định ngưỡng đón lũ bắt buộc. Thành phố sẽ làm rõ trách nhiệm nếu có khâu vận hành chủ quan, đồng thời kết nối dữ liệu thời gian thực giữa hồ, trạm mưa, mực nước sông để chủ động lệnh xả. Với thủy điện nhỏ, ông yêu cầu bổ sung cửa xả tràn, nâng chuẩn an toàn, tránh tình huống "đến lũ mới xả, hạ du ngập dồn".

Thứ hai, chuyển trọng tâm từ "cứu trong nước" sang "di dời trước nước". Chính quyền cơ sở cần nắm danh sách nhóm dễ tổn thương và kích hoạt di dời sớm khi đạt mốc cảnh báo. Đừng để nước đã lên, đường đã bịt rồi mới vào, lúc đó vừa nguy hiểm cho dân vừa rủi ro cho cứu hộ.

Thứ ba, phương tiện cơ động đúng cỡ đến tận ngõ. Thành phố sẽ bổ sung xuồng, ca nô nhỏ, áo phao, dây cứu sinh về từng thôn, lập điểm trung chuyển để phối hợp lực lượng lớn. Lực lượng tại chỗ được huấn luyện thực chiến, chạy xuồng trong ngõ hẹp, sơ cứu, báo cáo hiện trường đúng quy cách.

Khu vực hạ du thành phố Đà Nẵng ngập lũ suốt nhiều ngày.

Ông Hưng cũng đề xuất "gói khẩn cấp sau lũ" cho miền núi, thông tuyến chính trước, khôi phục nước sạch, sửa ống, cống, taluy sạt lở; di dời dân khỏi vùng sạt trượt, bố trí lại dân cư gắn với sinh kế an toàn.

Ngoài ra, ông nhấn mạnh bốn yêu cầu, minh bạch dự báo – vận hành; chuẩn hóa quy trình di dời sớm; bổ sung phương tiện nhỏ và huấn luyện tại chỗ; khôi phục hạ tầng thiết yếu bằng cơ chế linh hoạt, là những điều cần làm ngay.

Nguyễn Duy Cường