Đặc sản quýt Chiềng Cọ

Vườn quýt ở bản Ngoại.

Quýt là cây ăn quả có múi được trồng ở nhiều địa phương, nhưng quýt ở Chiềng Cọ lại khác biệt ở chỗ đây là giống quýt bản địa được đồng bào dân tộc Thái đưa về trồng trong vườn nhà từ rất lâu. Không giống với quýt đường (da xanh), quýt hồng (quýt tiều), quýt Thái... quýt Chiềng Cọ mang nguồn gen quý hiếm, có thể trồng được ở những nơi có độ dốc lớn, khả năng chịu sâu bệnh tốt. Từ lâu, quýt Chiềng Cọ được mọi người yêu thích bởi hương vị ngọt mát, chua dịu cùng hương thơm đặc trưng khác biệt với các loại quýt khác.

Bà Tòng Thị Bó, Chủ tịch UBND xã Chiềng Cọ, thông tin: Toàn xã hiện có hơn 15 ha quýt, tập trung chủ yếu tại các bản: Ngoại, Muông, Hùn và bản Ót. Trong đó, riêng bản Ngoại có khoảng 12 ha. Xã xác định cây ăn quả có múi, trong đó có cây quýt là một trong những cây trồng giúp người dân làm giàu, xã không mở rộng diện tích mà tập trung vào việc đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật chăm sóc, nâng cao năng suất, chất lượng quýt và xây dựng thương hiệu quýt Chiềng Cọ.

Một góc bản Ngoại.

Trái quýt Chiềng Cọ hình tròn dẹt, phần vỏ khá dày, vì được trồng và chăm sóc theo quy trình hữu cơ, không sử dụng phân bón hóa học, nên vỏ quýt có màu vàng và có những vết nám. Múi quýt có màu vàng rơm và có mùi thơm đặc trưng riêng có. Loại quýt này thường bắt đầu thu hoạch trong khoảng thời gian từ cuối tháng 10 cho đến Tết Nguyên Đán. Tuy nhiên, quýt chính vụ ngon nhất là cuối tháng 11 đến giữa tháng 12 dương lịch, đây là lúc quýt chín mọng, có vị ngọt hơn.

Nông dân Chiềng Cọ thu hoạch quýt niên vụ 2022.

Để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị hiếu của thị trường, nâng cao đời sống vật chất cho các hộ nông dân, từng bước khuyến khích nông dân thâm canh và phát triển vùng sản xuất quýt có chất lượng cao, năm 2021, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Thành phố đã triển khai xây dựng mô hình cải tạo, thâm canh quýt Chiềng Cọ, quy mô 2 ha tại mô hình của ông Tòng Văn Thanh, bản Ngoại.

Quả quýt Chiềng Cọ có hình tròn dẹt.

Bản Ngoại có 12 ha quýt, chiếm tới 90% diện tích quýt cả xã. Dấn chúng tôi đi thăm vườn quýt của gia đình, ông Tòng Văn Thanh cho biết: Trước đây, gia đình không áp dụng biện pháp kỹ thuật vào chăm sóc, nên quả quýt khô, vị chua, quả nhỏ, hiệu quả kinh tế thấp. Năm 2021, được Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Thành phố lựa chọn tham gia mô hình cải tạo, thâm canh quýt Chiềng Cọ, quy mô 2 ha, gia đình được hướng dẫn kỹ thuật trồng, đốn tỉa, chăm sóc, bón phân, phòng trừ dịch hại, sử dụng vật liệu giữ ẩm trên đất dốc... nhờ đó, chất lượng quýt nâng lên. Dự kiến năng suất năm 2022 đạt khoảng 4 tấn, với giá trung bình 20 - 25 nghìn đồng/kg, cho thu nhập gần 100 triệu đồng.

Người dân thu hái quýt.

Còn anh Tòng Văn Đoàn, cho biết: Trước đây gia đình để quýt mọc tự nhiên, trồng xen trong diện tích trồng cà phê và các loại cây ăn quả khác nên sản lượng thấp, mỗi năm thu hoạch đạt vài triệu đồng. Được cán bộ khuyến nông hướng dẫn kỹ thuật đốn tỉa, tạo tán, bón phân vườn quýt đã đậu quả và cho năng suất cao. Với 2.000 m² quýt, trung bình mỗi năm gia đình có thu nhập 40 triệu đồng.

Nhiều gia đình cho con tới tham quan, trải nghiệm hái quýt.

Nhận định về hiệu quả mô hình trồng thâm canh quýt, ông Nguyễn Thế Phương, Phó Chủ tịch UBND Thành phố, cho biết: Mô hình trồng quýt ở Chiềng Cọ đang đem lại hiệu quả kinh tế cao, Thành phố đã chỉ đạo Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp phối hợp với các đơn vị tổ chức hội thảo đầu bờ đánh giá hiệu quả mô hình cải tạo, thâm canh quýt Chiềng Cọ và nhân rộng mô hình, giúp người trồng quýt từng bước tiếp cận và làm chủ các tiến bộ kỹ thuật mới, ứng dụng vào trồng, chăm sóc vườn cây, tăng thu nhập và từng bước làm giàu cho người trồng quýt, góp phần thúc đẩy sự phát triển và bảo vệ thương hiệu quýt Chiềng Cọ.

Các xã, phường có diện tích cây có múi, trong đó có quýt, tăng cường công tác tuyên truyền, vận động bà con duy trì, nhân rộng mô hình, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm tăng năng suất, chất lượng quýt, bảo vệ đặc sản quý của địa phương.

Minh Thu