Đại án VN Pharma khiến Thứ trưởng Trương Quốc Cường bị khởi tố

Trong vụ buôn bán thuốc chữa bệnh giả nhãn mác Health 2000 Canada, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã khởi tố thêm Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Liên quan vụ án này, Nguyễn Việt Hùng (cựu Phó cục trưởng) cùng hàng loạt cựu lãnh đạo, cán bộ của Cục Quản lý Dược Bộ Y tế bị khởi tố để điều tra do thiếu trách nhiệm và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Đây cũng là đại án được Ban chỉ đạo Trung ương phòng chống tham nhũng yêu cầu khẩn trương xét xử sơ thẩm.

Buôn thuốc giả chữa ung thư

Manh mối vụ án xảy ra tại VN Pharma hé lộ vào tháng 8/2014, khi Cục quản lý Dược yêu cầu công ty này tạm dừng lưu hành thuốc H-Capital 500 mg Caplet nguồn gốc Canada, có tác dụng chữa bệnh ung thư. Sau đó, Cục quản lý Dược đề nghị Bộ Công an vào cuộc.

Kết quả điều tra cho thấy Nguyễn Minh Hùng thành lập Công ty VN Pharma năm 2011, sau đó trúng nhiều gói thầu tiền tỷ. Không chỉ chiếm lĩnh thị trường TP.HCM, công ty nhanh chóng mở rộng phạm vi kinh doanh ra toàn quốc.

Chỉ sau 3 năm thành lập, VN Pharma phát triển thần tốc với việc mở hàng loạt chi nhánh và công ty con. Việc trúng các gói thầu tiền tỷ với Sở Y tế TP.HCM và các bệnh viện lớn góp phần đưa công ty này trở thành "đế chế nghìn tỷ" trong ngành dược.

Võ Mạnh Cường (bìa trái) và Nguyễn Minh Hùng. Ảnh: Kỳ Hoa.

Năm 2013, Hùng đặt Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty TNHH H&C) mua lô thuốc tân dược H-Capita 500 mg. Do thiếu hồ sơ tiêu chuẩn để nộp cho Cục Quản lý dược thẩm định, Hùng chỉ đạo cấp dưới tự viết hồ sơ kỹ thuật thuốc H-Capita để hợp thức hồ sơ xin cấp giấy phép nhập khẩu và đăng ký lưu hành.

Hùng còn thuê dược sĩ chỉnh sửa nhiều bộ hồ sơ thuốc, giả con dấu và chữ ký giám đốc, nhân viên Công ty Helix Canada; tạo giả hợp đồng mua bán thuốc với Công ty Austin Hong Kong để làm thủ tục nhập khẩu một số lô thuốc có giá hơn 5 tỷ.

Với những hồ sơ giả trên, ngày 30/12/2013, Cục trưởng Cục quản lý Dược Trương Quốc Cường (sau này là Thứ trưởng Bộ Y tế) ký công văn cho phép VN Pharma nhập 200.000 hộp thuốc H-Capita, trong đó 9.300 hộp về Việt Nam. Quá trình tiêu thụ thuốc, đường dây của Nguyễn Minh Hùng đã nâng khống giá trị hàng hóa lên hơn 12 tỷ, qua đó chiếm đoạt gần 7 tỷ.

Ngày 21-25/8/2017, TAND TP.HCM đưa 9 bị cáo trong vụ VN Pharma ra xét xử tội Buôn lậu và Làm giả con dấu, tài liệu. Tòa tuyên các bị cáo Hùng và Cường 12 năm tù về tội Buôn lậu. Các bị cáo khác trong vụ án lĩnh từ 2 năm tù treo đến 5 năm tù giam. Ba tháng sau, TAND Cấp cao tại TP.HCM hủy án sơ thẩm, đề nghị điều tra lại tội danh.

Tháng 5/2020, sau các lần hủy án sơ thẩm và xét xử phúc thẩm, TAND Cấp cao tại TP.HCM tuyên Nguyễn Minh Hùng 17 năm tù, Võ Mạnh Cường 20 năm tù về tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.

Tiêu thụ lô thuốc giả trị giá 54 tỷ

Ngoài vụ án trên, năm 2007, Nguyễn Lê Xuân Khang (người Việt định cư ở Canada, đang truy nã quốc tế) nói với cháu họ là Võ Mạnh Cường đến gặp Nguyễn Minh Hùng nhờ đứng tên nộp hồ sơ cho Cục Quản lý Dược để đề nghị cấp phép lưu hành 7 loại thuốc mang nhãn Health 2000 Canada.

Khang đã cung cấp các hồ sơ, giấy tờ giả Bộ Dịch vụ công Chính phủ Canada cấp và GMP của nhà máy sản xuất Health 2000 Canada do Bộ Y tế Canada cấp. Năm 2009, Hùng hợp tác mua hơn 830.000 hộp thuốc gắn mác Health 2000 Canada giả từ một công ty ở Hong Kong, tổng trị giá khoảng 54 tỷ đồng, để tuồn vào Việt Nam.

Sau khi chuẩn bị các hồ sơ, tháng 5/2010, nhóm của Nguyễn Minh Hùng nộp cho Cục Quản lý dược để làm thủ tục xin cấp số đăng ký cho các loại thuốc có nhãn mác Health 2000 Canada.

Theo Bộ Công an, quá trình thẩm định hồ sơ, tiểu ban pháp chế của Cục Quản lý Dược được giao đánh giá loại thuốc của Công ty VN Pharma và H&C trình lên. Đây cũng là thời điểm ông Trương Quốc Cường giữ chức vụ Cục trưởng của đơn vị này.

Ông Cường bị Bộ Công an khởi tố hôm 4/11 nhưng cho tại ngoại. Ảnh: Chí Hùng.

Ban đầu, nhóm cựu cán bộ ở Cục Quản lý Dược kết luận loại thuốc này không đạt yêu cầu và đề xuất không cấp số đăng ký. Tuy nhiên, sau khi hồ sơ của thuốc được bổ sung, cơ quan chức năng đã thông qua hồ sơ.

Khi được phê duyệt, Nguyễn Minh Hùng và đồng phạm cấu kết nâng khống giá thuốc, chỉnh sửa logo của Helix thành logo của Health 2000 nhằm thay đổi nguồn gốc, xuất xứ thành thuốc do Health 2000 sản xuất, phù hợp với visa mà Cục Quản lý dược cấp. Lô hàng gần 840.000 hộp thuốc được thông quan, VN Pharma đã bán gần hết thuốc cho nhiều doanh nghiệp, bệnh viện và nhà thuốc, thu lời gần 52 tỷ.

Trong vụ án, Bộ Công an cho rằng ông Trương Quốc Cường đã thiếu trách nhiệm thẩm định, xét duyệt và cấp số đăng ký đối với 7 loại thuốc giả trên. Thứ trưởng Bộ Y tế còn thiếu giám sát, kiểm tra, kiểm soát hoạt động của nhóm chuyên gia thẩm định và bộ phận thường trực đăng ký thuốc.

Sau khi lô thuốc giả được tiêu thụ, ông Cường nhận thông tin phản ánh thuốc Health 2000 Canada nhập nhằng về nguồn gốc, xuất xứ. Tuy nhiên, bị can đã không chỉ đạo đình chỉ lưu hành, thu hồi để tiêu hủy đối với 7 loại thuốc. Hậu quả, nhiều bệnh nhân ở các cơ sở y tế phải sử dụng thuốc giả, gây thiệt hại số tiền lớn.

Hoàng Lam