Đại biểu Quốc hội nói về vấn nạn 'bắt cóc online'

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long. Ảnh: Media Quốc hội.

Tiếp tục kỳ họp thứ 10, sáng 29/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026.

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long bày tỏ quan ngại về tình trạng "bắt cóc online" hiện nay, cho rằng đây không còn là hiện tượng hiếm hoi mà đã trở thành nỗi lo thường trực của nhiều gia đình.

Theo đó, tội phạm công nghệ cao lợi dụng tin nhắn, email hoặc các nền tảng mạng xã hội để điều khiển nạn nhân từ xa. Chúng buộc nạn nhân tự rút tiền, thuê chỗ ở, thậm chí là tự quay video cầu cứu theo kịch bản do kẻ xấu dựng sẵn.

Đại biểu nêu ví dụ các vụ việc gần đây ở Hà Nội, TP HCM và nhiều địa phương cho thấy nạn nhân thường là học sinh, sinh viên. Hậu quả không chỉ là thiệt hại tài chính mà còn gây hoang mang, mất niềm tin vào môi trường mạng, ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh, trật tự xã hội.

"Nguyên nhân của tình trạng này là do công nghệ ngày càng tinh xảo. Trí tuệ nhân tạo làm nhái giọng nói và hình ảnh giả tạo giúp kẻ xấu mạo danh một cách thuyết phục. Các nền tảng xuyên biên giới chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm pháp lý tại Việt Nam và chưa có quy định chặt chẽ về kiểm soát, gỡ nội dung vi phạm," đại biểu phân tích.

Bên cạnh đó, nhận thức cộng đồng còn hạn chế; nhiều phụ huynh, học sinh chưa đủ kỹ năng nhận diện rủi ro, dễ bị mắc lừa qua các chiêu trò tinh vi.

Trước thực trạng đáng báo động này, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi đề nghị Chính phủ chỉ đạo các ngành, các cấp vào cuộc một cách quyết liệt để có những giải pháp phòng ngừa cũng như kịp thời điều tra, xử lý các hành vi vi phạm.

Về giải pháp phòng ngừa, đại biểu đề nghị các ngành chức năng cần chỉ đạo tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục, đẩy mạnh chiến dịch an toàn mạng qua truyền thông, trường học. Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề tại trường học, cộng đồng về nhận diện "bắt cóc online", cách bảo vệ thông tin cá nhân và phản ứng khi gặp dấu hiệu lừa đảo. Sử dụng các kênh truyền thông đại chúng, mạng xã hội để phát hành những video ngắn gọn, dễ hiểu hướng đến đối tượng là thanh niên, học sinh và phụ huynh.

Cần xây dựng một khung pháp lý chặt chẽ về vấn đề này; hoàn thiện Luật An ninh mạng, Luật Tội phạm công nghệ cao, Bộ luật Hình sự nhằm quy định những chế tài thật sự mạnh mẽ cho cho hành vi "bắt cóc online".

Đồng thời, phải yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới ký cam kết, báo cáo gỡ bỏ nội dung vi phạm và công khai số liệu xử lý; đồng thời, áp dụng mức phạt tài chính hoặc bản quyền quảng cáo nếu các nền tảng này không thực hiện đúng quy định, đại biểu đoàn Vĩnh Long kiến nghị.

Một giải pháp nữa được đại biểu Yến Nhi đề cập là tăng cường hợp tác quốc tế, thiết lập cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp điều tra với các quốc gia, tổ chức quốc tế để phá dỡ mạng lưới tội phạm xuyên biên giới; cùng đó là các biện pháp hỗ trợ hồi hương và tái hòa nhập cho nạn nhân.

Liên quan đến giải pháp hợp tác quốc tế, đại biểu Nhi nhắc lại, vừa qua tại Việt Nam, Công ước Hà Nội (Công ước của Liên Hiệp Quốc về chống tội phạm mạng) đã được 72 quốc gia ký kết tính đến ngày 26/10/2025. Điều này sẽ giúp cho các quốc gia có cơ chế hợp tác trong công tác phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm trên không gian mạng, bảo vệ chủ quyền quốc gia, quyền con người và an ninh mạng.

Bên cạnh những giải pháp phòng ngừa, đại biểu Yến Nhi cho rằng cần phải nâng cao hơn nữa năng lực điều tra, truy bắt cho lực lượng chức năng; trang bị cho lực lượng công an, cảnh sát công nghệ cao và các công cụ phân tích dữ liệu, giám sát mạng. Đồng thời, đào tạo chuyên môn sâu về tội phạm công nghệ cao; đẩy mạnh việc thu thập, lưu trữ, phân tích chứng cứ số để hỗ trợ xét xử một cách nhanh chóng và nghiêm minh.

Bên cạnh đó, cần quan tâm hỗ trợ tâm lý, kể cả pháp lý cho nạn nhân và gia đình; cung cấp các dịch vụ tư vấn, bảo đảm quyền lợi trong bồi thường, hỗ trợ tái hòa nhập xã hội, tránh để nạn nhân rơi vào các bẫy mới.

"Bắt cóc online là một thách thức mới của thời đại số, đòi hỏi chúng ta phải hành động đồng bộ từ giáo dục cộng đồng, hoàn thiện pháp luật, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực thực thi," đại biểu nói và đề nghị Chính phủ cần bổ sung vào nhiệm vụ từ nay đến cuối năm 2025 cũng như những giải pháp trọng tâm trong năm 2026 về công tác phòng chống tội phạm trong công nghệ cao, trong đó có "bắt cóc online", nhằm bảo đảm sự tập trung, quyết liệt trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả.

Kiều Chinh