Đại biểu Quốc hội: Tránh thương mại hóa cai nghiện ma túy

Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ chiều 11-11. Ảnh: media.quochoi.vn

Thảo luận tại tổ, Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) nhận được sự quan tâm đặc biệt của các đại biểu Quốc hội.

Theo đại biểu Lê Nhật Thành (Đoàn Hà Nội), thực tiễn cho thấy, Công an cấp xã đang gặp khó khăn trong quản lý do nhiều người cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; người đang điều trị nghiện bằng thuốc thay thế và người đang bị quản lý sau cai nghiện thường thay đổi nơi cư trú, nhất là với người không có nơi cư trú ổn định, không được giám sát chặt chẽ, dẫn đến việc họ tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác. Việc áp dụng các biện pháp quản lý thủ công như hiện nay chưa hiệu quả, không quản lý được 24/24 giờ.

Để hóa giải khó khăn nêu trên, đại biểu Lê Nhật Thành đề xuất bổ sung quy định trong dự thảo Luật về biện pháp giám sát điện tử với các đối tượng: Người cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế và người bị quản lý sau cai nghiện ma túy; đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.

Đại biểu Lê Nhật Thành phát biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: Như Ý

Ở khía cạnh khác, đại biểu Lê Nhật Thành phân tích thêm, theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, trường hợp người đang chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc mà bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị tuyên án phạt tù thì được miễn chấp hành thời gian còn lại của quyết định cai nghiện bắt buộc.

Quy định này đã bộc lộ một số bất cập, khi nhiều trường hợp cố tình vi phạm pháp luật hình sự với mức án tù thấp nhằm được miễn chấp hành phần thời gian cai nghiện, hoặc vi phạm để không chấp hành thời hạn quản lý sau cai còn lại. Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành cũng chưa có quy định về đình chỉ, hủy bỏ quyết định thi hành biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (theo thống kê từ 1-3-2025 đến ngày 31-10-2025, trên toàn quốc có 276 trường hợp phạm tội trong thời gian đang cai nghiện bắt buộc).

Do vậy, đại biểu đề xuất: Bổ sung quy định với người đang cai nghiện ma túy mà bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị tuyên án phạt tù thì sau khi chấp hành án phạt tù vẫn phải tiếp tục thi hành cai nghiện, quản lý sau cai nếu thời gian chấp hành án phạt tù ngắn hơn thời gian cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện còn lại (thời gian tạm giữ, tạm giam, chấp hành án phạt tù được trừ vào thời gian cai nghiện và quản lý sau cai). Trường hợp nếu thời gian chấp hành án phạt tù dài hơn thời gian cai nghiện ma túy và quản lý sau cai thì sẽ được đình chỉ, không tiếp tục thi hành quyết định cai nghiện ma túy và quản lý sau cai.

Đại biểu đề nghị bổ sung quy định về đình chỉ trong trường hợp người đang cai nghiện chết trong thời gian chấp hành án phạt tù hoặc đang cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, trường giáo dưỡng, quy định về hủy bỏ quyết định trong trường hợp ban hành sai thẩm quyền ra quyết định hoặc sai đối tượng áp dụng.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn phát biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: Như Ý

Cũng bàn về Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), đại biểu Bùi Hoài Sơn (Đoàn Hà Nội) cho rằng, việc hoàn thiện chính sách pháp luật về phòng, chống ma túy không chỉ nhằm giảm tội phạm, giảm tệ nạn, mà còn là đầu tư cho tương lai, cho sức mạnh mềm của con người Việt Nam - một nhiệm vụ gắn chặt với văn hóa, giáo dục, gia đình và cộng đồng.

Góp ý về Điều 31 và 32 (cai nghiện tự nguyện tại cộng đồng và tư nhân), để quy định này khả thi, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng, cần bổ sung quy định chi tiết về điều kiện chuyên môn, chuẩn đạo đức, quy chuẩn dịch vụ của tổ chức tư nhân; có cơ chế kiểm định, đánh giá độc lập định kỳ, tránh thương mại hóa cai nghiện.

Về Điều 28 - Thời hạn, quy trình cai nghiện ma túy - quy định, thời hạn cai nghiện 24 và 36 tháng, theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, thời hạn này đang được nhiều địa phương phản ánh khó thực hiện, thời gian dài có thể gây tăng chi phí xã hội, ảnh hưởng cơ hội việc làm của người nghiện, dẫn đến tâm lý né tránh cai nghiện. Vì thế, cần cho phép linh hoạt điều chỉnh theo mức độ lệ thuộc, theo kết quả đánh giá y tế - tâm lý - xã hội. Đại biểu đề nghị xem xét cơ chế “3 mức độ can thiệp” tương tự nhiều nước: Điều trị ngắn hạn, điều trị trung hạn, điều trị dài hạn theo chỉ định.

Cũng băn khoăn về thời hạn và quy trình cai nghiện, đại biểu Nguyễn Hữu Chính (Đoàn Hà Nội) nêu, tại khoản 1 Điều 28 dự thảo Luật quy định thời hạn cai nghiện đối với người nghiện ma túy lần đầu là 24 tháng và đối với người tái nghiện từ lần hai trở lên là 36 tháng.

Đại biểu Nguyễn Hữu Chính phát biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: Như Ý

“Căn cứ nào để đưa ra 24 hay 36 tháng bởi cơ địa và mức độ nghiện của mỗi người là khác nhau. Trong khi mục đích là làm thế nào để người nghiện cai được cơn nghiện, để họ khỏi hẳn. Vậy việc quy định cứng 24 tháng là căn cứ vào đâu và mục đích cụ thể ra sao” - đại biểu Nguyễn Hữu Chính nêu.

Từ đó, đại biểu đề nghị xem xét: Một là, có nên quy định cụ thể thời gian cứng hay không; hai là, chỉ nên quy định đến khi nào người nghiện khỏi hẳn thì chấm dứt.

Minh Thúy