Đại chiến lược của Ukraine trong giai đoạn tăng tốc

Bất chấp những nỗ lực của Washington nhằm hạn chế các cuộc phản công đường không của Kiev, Ukraine vẫn đang thực hiện nhiều chiến dịch chiến lược khác nhau. Ảnh: Kyiv Post

Cuộc cách mạng chiến tranh trên không

Theo tờ Kyiv Post, năm 2025, thế giới đã chứng kiến một cuộc cách mạng trong chiến tranh trên không: Lần đầu tiên trong lịch sử, một quốc gia thực hiện một chiến dịch oanh tạc đường không chiến lược phức tạp bằng thiết bị bay không người lái (drone, UAV) nhằm vào quốc gia đối thủ.

Trong một chiến dịch tấn công không ngừng nghỉ bắt đầu từ cuối tháng 7, lực lượng drone của Ukraine đã gây ra những vụ cháy lớn tại các nhà máy lọc dầu của Nga đến mức ngọn lửa có thể nhìn thấy từ trong vũ trụ, phá hủy các mạng lưới phòng không công nghệ cao được thiết lập đặc biệt để ngăn chặn sự xâm nhập vào không phận Nga của UAV Ukraine, lao vào các tàu chở dầu và các nhà ga đang bốc dỡ dầu để xuất khẩu, và vượt qua hàng trăm km lãnh thổ để phá hủy thiết bị bên trong các nhà máy điện trên khắp miền tây và trung nước Nga.

Ngày 19/10, UAV tự sát của Ukraine đã lao xuống thành phố Orenburg ở miền tây Siberia, gây ra nhiều thiệt hại cho Nhà máy xử lý khí Orenburg, nhà sản xuất khí ngưng tụ lớn nhất thế giới. Các UAV Ukraine gây ra hỏa hoạn, phá hủy một đơn vị xử lý và tinh chế, buộc phải tạm dừng tất cả các hoạt động vận chuyển khí đốt tự nhiên từ Kazakhstan sang Liên bang Nga, và chỉ trong vài phút đã làm giảm sản lượng từ mỏ khí Karachaganak lân cận từ 25-30%.

Đến giữa tháng 11, theo Bloomberg và các hãng tin khác, các cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine nhằm vào ngành công nghiệp dầu khí của Nga đã làm giảm sản lượng dầu mỏ trên toàn Liên bang Nga khoảng 1/5. Một số cơ sở chế biến dầu của Nga, như nhà máy lọc dầu Afipsky ở vùng Volgograd, đã bị đốt cháy sáu lần vào giữa tháng 12 này.

Điều đáng lo ngại đối với Nga là tốc độ và quy mô các cuộc tấn công của Ukraine dường như đang tăng tốc. Cuộc tấn công quy mô lớn và tham vọng nhất, diễn ra suốt đêm 11-12/12, chứng kiến hơn 300 UAV mang chất nổ luồn lách qua mạng lưới phòng không của Nga để tấn công, gây ra các vụ nổ và đốt cháy máy bay chiến đấu cùng bốn kho chứa dầu tại 3-4 căn cứ không quân lớn. Lần đầu tiên kể từ đầu xung đột, UAV Ukraine đã bay xa đến tận biển Caspi đêm đó, đốt cháy một giàn khoan dầu ngoài khơi. Những chiếc UAV đã vượt 1.100-1.200 km để làm tê liệt giàn khoan thuộc sở hữu của Lukoil và 20 giếng dầu được kết nối với nó.

Các quan chức Nhà Trắng, cả từ chính quyền Tổng thống Trump hiện tại và chính quyền cựu Tổng thống Biden trước đây, đã sử dụng các mối đe dọa ngoại giao, các điều kiện chính trị gắn liền với vũ khí của Mỹ và châu Âu trong tay Ukraine, và lệnh cấm vận hoàn toàn đối với việc Ukraine sử dụng đạn dược tấn công tầm xa của NATO chống lại Nga.

Đáp lại Ukraine đã sử dụng vũ khí tự chế và một chiến dịch tấn công tinh vi, khai thác những điểm yếu của Nga.

Chiến tranh đường không và đường biển phong cách Ukraine

Đặc điểm nổi bật của chiến tranh không quân kiểu Ukraine là kế hoạch tác chiến chi tiết, phức tạp, cụ thể theo từng tình huống, đôi khi kéo dài nhiều tháng trước khi thực hiện. Giả định cơ bản là đối phương lớn hơn và mạnh hơn, nhưng hệ thống phòng thủ của họ không thể có ở khắp mọi nơi. Một cuộc tấn công không được coi là một sự kiện đơn lẻ với một mục tiêu duy nhất, mà là một phần của chiến lược lớn hơn.

Ví dụ nổi bật đầu tiên về cách tiếp cận của Ukraine đã trở thành hiện thực vào tháng 4/2022, khi lực lượng Ukraine, sử dụng UAV chiến đấu hạng nặng Bayraktar (UCAV) để đánh lạc hướng, rồi dùng tên lửa chống hạm Neptune tự chế để tấn công, đánh chìm tàu chiến lớn nhất của Nga ở Biển Đen, tàu tuần dương Moskva.

Đến tháng 10/2023, hạm đội Biển Đen của Nga đã phải sơ tán cảng chính của mình ở Crimea do các cuộc tấn công tên lửa liên tiếp của Ukraine khiến nơi này đặc biệt mất an toàn.

Kể từ mùa hè năm 2023, một trong những mục tiêu ưu tiên cao nhất của các đơn vị biệt kích tinh nhuệ thuộc Lực lượng Đặc nhiệm (SSO) của Ukraine, các đơn vị tên lửa tầm xa và các đơn vị UAV thuộc Lực lượng Hệ thống Không người lái (USF), là các hệ thống phòng không của Nga.

Đứng đầu danh sách đó là phi đội máy bay A-50 AEW&C (Máy bay Cảnh báo sớm và Chỉ huy trên không) của Không quân Nga, loại máy bay được thiết kế để phát hiện và theo dõi máy bay, tên lửa hành trình ở khoảng cách hàng trăm km. Vào tháng 1/2024, Lực lượng Vũ trang Ukraine (AFU) đã thực hiện thành công một cuộc "phục kích SAM", bí mật triển khai lại hệ thống tên lửa tầm xa Patriot gần tiền tuyến để bắn hạ một chiếc A-50. Vào tháng 2, họ sử dụng một tên lửa S-200 cổ xưa từ thời Chiến tranh Lạnh bắn hạ một chiếc A-50 ở khoảng cách 150 km.

Vào tháng 3/2024, UAV Ukraine đã oanh tạc nhà máy sửa chữa Beriev ở Taganrog - cơ sở duy nhất của Nga để sửa chữa và nâng cấp máy bay A-50. Tháng 6/2025, trong chiến dịch "Mạng nhện", lực lượng đặc nhiệm Ukraine đã sử dụng UAV tấn công được giấu trong các xe tải chở hàng dân sự để tấn công ồ ạt căn cứ không quân Severny ở miền bắc nước Nga.

Tháng 11 vừa qua, Lực lượng Không quân Ukraine (AFU) đã kết hợp UAV và tên lửa để tấn công nhà máy Beriev một lần nữa, làm cháy ít nhất một máy bay và có thể làm hư hại hai hoặc ba chiếc khác.

Với 6-7 máy bay A-50 AEW&C được báo cáo vẫn đang hoạt động, và không phận lớn nhất thế giới cần giám sát, Điện Kremlin hiện đang đối mặt với mối đe dọa UAV ngày càng gia tăng từ Ukraine, trong khi phi đội A-50 của họ lại bị suy giảm.

Thu Hằng/Báo Tin tức và Dân tộc