Đại đoàn kết toàn dân tộc - nền tảng của giảm nghèo bền vững

Tạo đồng thuận xã hội trong giảm nghèo bền vững

Ngay từ những năm đầu triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, MTTQ Việt Nam các cấp đã xác định rõ vai trò đồng hành, hỗ trợ, kết nối và giám sát là những trụ cột quan trọng trong tham gia thực hiện chương trình. Bám sát các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, công tác tuyên truyền, vận động giảm nghèo bền vững được Mặt trận triển khai đồng bộ, sâu rộng, hướng mạnh về cơ sở, lấy người dân làm trung tâm.

Theo bà Vũ Thị Ngọc Loan, Phó Trưởng ban Tuyên giáo, Ủy ban MTTQ Việt Nam, phong trào thi đua “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau” tiếp tục được MTTQ Việt Nam các cấp tổ chức thực hiện với nhiều hình thức phong phú, thiết thực. Thông qua tuyên truyền, vận động, Mặt trận đã góp phần nâng cao nhận thức của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội về ý nghĩa, tầm quan trọng của giảm nghèo bền vững; đồng thời khơi dậy tinh thần trách nhiệm, lòng nhân ái, truyền thống “tương thân tương ái” trong cộng đồng dân cư.

Khám, chữa bệnh miễn phí cho người dân tại Lạng Sơn bên lề sự kiện. Ảnh: Chu Khôi

Tháng cao điểm “Vì người nghèo” (từ ngày 17-10 đến ngày 18-11 hằng năm) đã trở thành điểm nhấn quan trọng, có sức lan tỏa sâu rộng. Thực hiện Hướng dẫn số 14/HD-MTTW-BTT năm 2025 của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam, Mặt trận các địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch, phối hợp với các tổ chức thành viên, các cơ quan truyền thông, doanh nghiệp để tuyên truyền, vận động ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” và các chương trình an sinh xã hội.

Tại tỉnh Quảng Bình, MTTQ các cấp đã đổi mới nội dung tuyên truyền theo hướng gần dân, sát dân, gắn tuyên truyền giảm nghèo với xây dựng nông thôn mới và phát triển sinh kế vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhờ đó, nhận thức của người nghèo từng bước được nâng lên, từ tư tưởng trông chờ, ỷ lại sang chủ động vươn lên thoát nghèo.

Không chỉ dừng lại ở tuyên truyền, MTTQ Việt Nam còn chỉ đạo các cơ quan báo chí trực thuộc xây dựng chuyên trang, chuyên mục về giảm nghèo; tổ chức các lớp tập huấn, hội nghị nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ Mặt trận, nhất là cán bộ cơ sở – lực lượng trực tiếp đồng hành cùng người nghèo trong quá trình triển khai chính sách.

Một trong những dấu ấn nổi bật thể hiện vai trò đồng hành của MTTQ Việt Nam trong giảm nghèo bền vững là công tác vận động, huy động và phân bổ nguồn lực xã hội. Thông qua Quỹ “Vì người nghèo” và các chương trình an sinh xã hội, Mặt trận đã trở thành “cầu nối” tin cậy giữa các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hảo tâm với người nghèo và cộng đồng khó khăn. Nguồn lực huy động được đã được sử dụng tập trung, đúng mục đích, ưu tiên cho các nội dung thiết yếu như xây dựng và sửa chữa nhà Đại đoàn kết, hỗ trợ sinh kế, khám chữa bệnh, học tập, cứu trợ thiên tai và chăm lo Tết cho hộ nghèo.

Phong trào “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025” là minh chứng sinh động cho vai trò điều phối, kết nối của MTTQ Việt Nam. Hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ với phương châm “Ai có gì góp nấy”, ở cấp Trung ương, MTTQ Việt Nam đã phối hợp vận động được trên 350 tỷ đồng, góp phần giúp hàng chục nghìn hộ nghèo được an cư, ổn định cuộc sống.

Tại tỉnh Thanh Hóa, MTTQ các cấp đã vận động doanh nghiệp địa phương hỗ trợ xây dựng hàng nghìn căn nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo, hộ cận nghèo vùng miền núi. Nhiều gia đình sau khi có nhà ở ổn định đã yên tâm phát triển kinh tế, từng bước thoát nghèo bền vững. Cùng với hỗ trợ an sinh, MTTQ Việt Nam các cấp còn tích cực tham gia triển khai các dự án, mô hình giảm nghèo gắn với phát triển sinh kế bền vững. Tại Đắk Lắk, MTTQ phối hợp với các tổ chức thành viên triển khai mô hình hỗ trợ bò sinh sản cho hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số; kết hợp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi và liên kết tiêu thụ sản phẩm. Nhiều hộ từ chỗ thiếu tư liệu sản xuất đã từng bước ổn định thu nhập, giảm nguy cơ tái nghèo.

Bà Hoàng Thị Yên, Giám đốc Hợp tác xã Mai Pha từ hộ nghèo đã vươn lên xây dựng hợp tác xã và sản phẩm OCOP giúp nhiều người cùng thoát nghèo. Ảnh: Chu Khôi

Ở Sơn La, các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị nông sản như xoài, nhãn, cà phê được MTTQ phối hợp triển khai đã giúp người nghèo thay đổi phương thức sản xuất manh mún sang sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập.

Giám sát, phản biện xã hội

Bên cạnh vai trò vận động, hỗ trợ, MTTQ Việt Nam còn khẳng định rõ vai trò quan trọng trong công tác giám sát và phản biện xã hội đối với việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Trên cơ sở các quy định của Đảng và Nhà nước, MTTQ Việt Nam các cấp đã chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức giám sát việc triển khai các chính sách, dự án giảm nghèo; giám sát công tác rà soát, bình xét hộ nghèo, hộ cận nghèo; việc quản lý, sử dụng Quỹ “Vì người nghèo” và các nguồn lực hỗ trợ an sinh xã hội tại cơ sở.

Thông qua hoạt động giám sát, Mặt trận kịp thời phát hiện những hạn chế, bất cập trong quá trình tổ chức thực hiện, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh, khắc phục, bảo đảm chính sách giảm nghèo được thực hiện công khai, minh bạch, đúng đối tượng, đúng mục tiêu. Đồng thời, MTTQ Việt Nam đã phát huy vai trò là cầu nối phản ánh tâm tư, nguyện vọng chính đáng của người nghèo và nhân dân, tham gia phản biện đối với các cơ chế, chính sách liên quan, góp phần hoàn thiện chính sách giảm nghèo theo hướng sát thực tiễn, khả thi và bền vững.

Học sinh nghèo ở Lạng Sơn hân hoan nhận xe đạp. Ảnh: Chu Khôi

Thực tiễn cho thấy, ở những địa phương phát huy tốt vai trò giám sát của MTTQ, việc rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo được thực hiện công khai, minh bạch hơn; tình trạng trục lợi chính sách từng bước được hạn chế, tạo niềm tin trong nhân dân.

Để MTTQ Việt Nam tiếp tục đồng hành sâu sắc, thực chất hơn với Chương trình giảm nghèo bền vững trong giai đoạn tiếp theo, các địa phương quan tâm bố trí nguồn lực ngân sách phù hợp cho các nội dung phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới; hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, đặc biệt là các chính sách hỗ trợ hộ nghèo thiếu kinh nghiệm sản xuất tiếp cận vốn, kỹ thuật và thị trường; nghiên cứu xây dựng quỹ dự phòng hoặc chính sách bảo hiểm nông nghiệp phù hợp cho các mô hình sinh kế của người nghèo nhằm giảm thiểu rủi ro do thiên tai, dịch bệnh và biến động thị trường; tăng cường chia sẻ cơ sở dữ liệu về hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo với MTTQ để phục vụ tốt hơn công tác giám sát, huy động nguồn lực và hỗ trợ đúng đối tượng. Ngoài ra, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia Quỹ “Vì người nghèo”, thông qua các hình thức ưu đãi về thuế, tôn vinh, ghi nhận đóng góp xã hội.

Có thể khẳng định, trong hành trình giảm nghèo bền vững, MTTQ Việt Nam không chỉ là lực lượng tham gia mà thực sự là người đồng hành tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Bằng việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, huy động hiệu quả nguồn lực xã hội, triển khai nhiều mô hình phù hợp thực tiễn và tăng cường giám sát, phản biện xã hội, MTTQ Việt Nam đã và đang góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, hướng tới sự phát triển bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Quỳnh Dung