'Đại liên minh' của Đức thành hình: Ý nghĩa đối với nền kinh tế?

Liên minh trung hữu CDU/CSU của ông Friedrich Merz đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử nhưng chỉ với 28,5% số phiếu. Điều này khiến họ phải đối mặt với một bối cảnh chính trị phân mảnh và sẽ phải khôi phục "Đại liên minh" với SPD của ông Olaf Scholz.

Khi cuộc đàm phán liên minh bắt đầu, các nhà đầu tư theo dõi chặt chẽ tín hiệu về đường hướng tài khóa của Đức với quan điểm trái chiều về khả năng chính phủ mới có thể thực hiện các cải cách kinh tế có ý nghĩa hay không.

Một kết quả phân tán nhưng liên minh quen thuộc

Sau một đêm bầu cử kéo dài vào ngày 23/2, trung tâm chính trị của Đức vẫn giữ vững, nhưng chỉ vừa đủ. CDU/CSU của ông Merz giành được 208 ghế, trở thành đảng lớn nhất trong Bundestag, tiếp theo là đảng cực hữu Alternative für Deutschland (AfD) với 152 ghế.

SPD, đảng đã cầm quyền dưới thời ông Scholz từ năm 2021, chịu tổn thất nặng nề, chỉ còn 120 ghế. Đảng Xanh, từng là một phần của liên minh cầm quyền sắp mãn nhiệm, cũng chứng kiến sự suy giảm, trong khi đảng cực tả Die Linke có những bước tiến nhỏ.

Đảng Dân chủ Tự do (FDP) chịu cú sốc lớn khi mất toàn bộ 91 ghế giành được trong cuộc bầu cử năm 2021, do không đạt ngưỡng 5% để vào quốc hội. Lãnh đạo đảng và cựu Bộ trưởng Tài chính Christian Lindner đã từ chức.

"Bối cảnh chính trị Đức đang trở nên phân mảnh hơn bao giờ hết", ông Carsten Brzeski, Giám đốc kinh tế vĩ mô toàn cầu tại ING, nhận định.

"Mặc dù đảng Dân chủ Cơ đốc giáo giành chiến thắng nhưng họ vẫn chưa đạt được mục tiêu cải cách mà ông Friedrich Merz hy vọng", DWS cho biết trong một lưu ý vào hôm thứ Hai

Bất chấp chiến thắng của ông Merz, màn trình diễn của CDU/CSU vẫn chưa thực sự ấn tượng buộc đảng này phải đàm phán liên minh với SPD.

Ông Markus Söder, lãnh đạo CSU (đảng "chị em" của CDU) đã tuyên bố không hợp tác với Đảng Xanh, khiến "Đại liên minh" trở thành lựa chọn khả dĩ duy nhất.

CDU/CSU và SPD đã nhiều lần cầm quyền chung, tạo thành "Đại liên minh" trong các giai đoạn 1966–1969, 2005–2009, 2013–2018 và 2018–2021.

Đức bắt đầu đàm phán liên minh hậu bầu cử (Ảnh: Ralf Hirschberger/AFP/Getty Images)

Tiến thoái lưỡng nan về giới hạn nợ công

Một trong những thách thức lớn nhất đối với chính phủ tiếp theo của Đức là liệu họ có thể cải cách quy định giới hạn nợ trong Hiến pháp hay không, khi quy định này giới hạn nghiêm ngặt việc vay nợ của chính phủ.

Goldman Sachs lưu ý rằng thách thức nằm ở việc đảng AfD và Die Linke cùng nắm giữ 216 ghế - hơn một phần ba số ghế trong Quốc hội Đức (Bundestag) - đủ để phủ quyết bất kỳ sửa đổi hiến pháp nào.

"AfD phản đối việc cải cách giới hạn nợ. Die Linke phản đối việc tăng chi tiêu quốc phòng, dù họ có thể ủng hộ cải cách giới hạn nợ để tăng đầu tư", Niklas Garnadt, nhà kinh tế tại Goldman Sachs, cho biết.

Bất chấp những trở ngại này, vẫn có những cách thay thế để mở rộng không gian tài khóa.

Một giải pháp có thể là sử dụng quỹ chung của châu Âu cho chi tiêu quân sự, vì nợ do EU phát hành sẽ không bị tính vào giới hạn nợ của Đức.

Một lựa chọn khác là cải cách giới hạn nợ, điều mà Die Linke có thể ủng hộ nếu đi kèm với việc tăng đầu tư.

Cuối cùng, chính phủ có thể kích hoạt điều khoản thoát hiểm để ứng phó với một cuộc khủng hoảng bên ngoài, tạm thời nới lỏng các hạn chế về vay nợ. "Điều này sẽ tạo ra một số không gian tài khóa vượt giới hạn nợ trong năm tài chính mà điều khoản thoát hiểm được kích hoạt", ông Garnadt cho biết.

Ông Philip Bokeloh, nhà kinh tế cấp cao tại ABN Amro, lạc quan hơn về khả năng cải cách giới hạn nợ, cho rằng khả năng này là cao nếu có một "Đại Liên minh" mới.

"Nới lỏng giới hạn nợ cũng mở ra cánh cửa để thực hiện các đề xuất trong báo cáo Draghi, kêu gọi hội nhập châu Âu sâu rộng hơn và tăng đầu tư vào chuyển đổi năng lượng, đổi mới và quốc phòng", ông Bokeloh nói.

Không gian hạn chế cho cải cách kinh tế lớn, nhưng có thể có bất ngờ

Ngoài vấn đề giới hạn nợ, các nhà kinh tế hoài nghi về việc chính phủ CDU/CSU-SPD có thể thúc đẩy những cải cách cơ cấu lớn.

"Sự khao khát của nhiều người Đức và châu Âu đối với sự ổn định chính trị và kinh tế của Đức sẽ không kết thúc vào hôm nay, và thật khó để thấy chính phủ tiếp theo có thể mang lại nhiều hơn cho nền kinh tế ngoài một tác động tích cực ngắn hạn từ một số cắt giảm thuế, cải cách nhỏ và một chút đầu tư bổ sung", ông Carsten Brzeski nhận định.

"Một cuộc cải cách hệ thống lương hưu dường như rất khó xảy ra", ông nói thêm.

Theo DWS, điều này sẽ "hơi gây thất vọng cho thị trường chứng khoán trong ngắn hạn. Tuy nhiên, trong trung hạn, tác động thực tế của chính sách sẽ quan trọng hơn kết quả bầu cử".

Bất chấp sự bất ổn chính trị, các nhà phân tích DWS nhận thấy "cảm giác cấp bách rõ ràng hơn trong giới hoạch định chính sách dòng chính, đặc biệt là trước áp lực quốc tế". "Điều này có thể mở đường cho việc hình thành liên minh một cách tương đối suôn sẻ, điều có thể là một bất ngờ tích cực ở mức độ vừa phải đối với thị trường".

Lê Anh (Theo Euronews)