'Đảm bảo người lao động có lựa chọn tốt nhất khi tham gia BHXH'

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Chiều 12/1, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, sau khi nghe báo cáo Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án luật này.

Phát biểu tại tổ, các đại biểu đều nhất trí, sau hơn 7 năm triển khai, Luật Bảo hiểm xã hội đã đi vào cuộc sống, thể hiện tính đúng đắn của chính sách, chế độ bảo hiểm, đáp ứng nguyện vọng người lao động, bảo đảm an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, Luật Bảo hiểm xã hội được ban hành năm 2014 bộc lộ một số tồn tại, hạn chế. Do đó, các đại biểu cho rằng cần thiết sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội để khắc phục những hạn chế, bất cập, bảo đảm an sinh xã hội, mở rộng quyền, lợi ích, thu hút người lao động tham gia bảo hiểm xã hội.

Liên quan đến vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, đại biểu Tạ Thị Yên - Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên cho rằng đây là một nội dung luôn được thảo luận, tranh luận khá gay gắt vì xung đột lợi ích.

Trong đó, người đã đóng BHXH mong muốn được rút tiền ngay khi mất việc để giải quyết những nhu cầu tài chính cấp bách của mình, còn Nhà nước thì lại muốn bảo vệ quyền lợi lâu dài cho người lao động, nhất là khi họ hết tuổi lao động, già yếu, không còn thu nhập nữa, không muốn họ trở thành gánh nặng tài chính cho bản thân gia đình họ, cho xã hội. Mong muốn của cả 2 bên đều rất chính đáng.

Thực tế, tiền đóng BHXH là để dưỡng già và gắn với bảo hiểm y tế, vốn được chi trả như nhau không phụ thuộc vào số năm đóng cũng như mức hưởng BHXH. Do đó, đại biểu Yên cho rằng, phải đảm bảo lâu dài, bền vững an sinh xã hội cho mọi người dân.

Nghị quyết số 28-NQ/TW của Đảng đã chỉ rõ: Có quy định phù hợp để giảm tình trạng hưởng BHXH một lần theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí, giảm quyền lợi nếu hưởng BHXH một lần.

Vì vậy, đại biểu tán thành, các quy định để tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần như trong Dự án Luật là rất cần thiết và hợp lý, nhân văn như: giảm điều kiện hưởng lương hưu xuống 15 năm hay hưởng trợ cấp hằng tháng trong trường hợp không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, hưởng bảo hiểm y tế do NSNN đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng...

Đại biểu Tạ Thị Yên - Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên.

Cũng liên quan đến vấn đề này, đại biểu Võ Mạnh Sơn - Đoàn ĐBQH Thanh Hóa, cho rằng đây là quyền lợi chính đáng của người tham gia BHXH. Các phương án mà dự thảo Luật đang thể hiện cơ bản hướng đến việc hạn chế người lao động hưởng BHXH một lần. Mỗi phương án đều có những ưu điểm và nhược điểm nhất định như tờ trình của Chính phủ đã xác định.

Do đó, cần có các nhóm giải pháp đồng bộ hơn để hỗ trợ người lao động trong giai đoạn khó khăn trước mắt để họ bảo đảm duy trì cuộc sống. Đại biểu nêu ví dụ tín dụng ưu đãi, việc làm, dạy nghề, chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển thị trường lao động…

Ngoài ra, cần nghiên cứu để có lộ trình áp dụng phù hợp để thực hiện các phương án về BHXH một lần, tránh gây "sốc" về chính sách đối với người lao động, có thể khiến người lao động ồ ạt rút BHXH một lần, tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định xã hội.

Đại biểu Võ Mạnh Sơn - Đoàn ĐBQH Thanh Hóa.

Tại phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần là vấn đề người lao động quan tâm nhất. Dự thảo luật mới quy định thời gian đóng tối thiểu để được lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm, hướng đến 10 năm sẽ tác động một phần tới tình trạng này.

Theo Chủ tịch Quốc hội, nhiều nước có chính sách an sinh tốt trên thế giới không cho rút bảo hiểm một lần, thậm chí còn không phải quy định điều đó vì họ không có nhu cầu.

"Tuy nhiên, nước ta thì khác, vì khó khăn nên người lao động mới phải rút để trả nợ, trang trải cuộc sống. Do đó, không nên cấm đoán nhưng phải thiết kế chính sách để lưu người đóng vào hệ thống, hạn chế tình trạng rút bảo hiểm một lần", Chủ tịch Quốc hội nêu.

Do đó, theo Chủ tịch Quốc hội, cần thiết kế chính sách sao cho người lao động có lựa chọn tốt nhất khi tham gia BHXH. Chẳng hạn, người có thời gian đóng mà chưa hưởng lương hưu thì vẫn được trợ cấp hoặc có thể tích hợp bảo hiểm y tế do ngân sách chi trả; hoặc phương án rút một phần, lưu lại một phần rồi sau vẫn có thể quay lại đóng tiếp.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết, những thay đổi lần này là "một cuộc cách mạng", thay đổi căn bản về chính sách BHXH theo hướng hình thành chiến lược đa tầng, một là tiền lương hưu trí, hai là bảo hiểm xã hội bắt buộc, ba là BHXH tự nguyện kết hợp với bảo hiểm thương mại. Qua đó hình thành hệ thống bảo hiểm đa tầng tiến tới bao phủ BHXH toàn dân.

Kiều Chinh