Đậm đà món chuối nấu đông ở Nghĩa An (Ninh Giang)

Chuối nấu đông thành phẩm được bày trên mâm cỗ của mỗi gia đình

Từ TP Hải Dương đi dọc theo quốc lộ 37, chúng tôi đến xã Nghĩa An (Ninh Giang) để được cùng người dân ở đây vào bếp nấu món chuối nấu đông dân dã.

Anh Nguyễn Văn Tuyền (39 tuổi) ở thôn Trịnh Xuyên là đầu bếp có tiếng ở địa phương, được đánh giá là "bậc thầy" của món ăn đồng quê này. Từ khi còn nhỏ, hồi thực phẩm còn thiếu thốn, được ăn một bữa chuối nấu đông no nê đã trở thành ký ức đẹp đẽ và chẳng thể nào quên được của anh Tuyền cũng như nhiều người dân Nghĩa An.

Vì thế khi lớn lên, kinh tế đã khá giả, trên mâm cơm ngồn ngộn thức ăn, nhưng anh Tuyền luôn đánh giá "chuối nấu đông Nghĩa An là số 1". Nay có dịp rỗi rãi, anh Tuyền vẫn thường vào bếp trổ tài nấu cho gia đình, bè bạn, nhất là cho con cháu ăn để chúng không quên đi hương vị món ăn dân dã, cổ truyền này.

Anh Tuyền cho biết, nguyên liệu cũng như cách chế biến món này không quá cầu kỳ nhưng cần có "bí quyết" để món ăn trở nên thơm ngon, hấp dẫn.

Nguyên liệu chính của món chuối nấu đông rất dễ tìm

Nguyên liệu của món chuối nấu đông chủ yếu là từ vườn nhà, trừ thịt lợn phải ra ngoài chợ mua về. Chuối phải là chuối tiêu được chọn từ quả chuối không quá chín hoặc còn non vì sẽ bị chát hoặc quá ngọt. Thịt lợn ba chỉ là phần nhân chính của món này. Ở một số địa phương khác có khi là xương lợn hoặc móng giò để nấu.

Ngoài ra, những nguyên liệu không thể thiếu tạo nên hương vị đặc trưng của món ăn là cà chua, tỏi, lá tía tô, hành, lá mùi tàu, tầm bỏi (còn gọi là lá me chua)...

Chuối sau khi được gọt vỏ, thái vát sẽ được ngâm vào nước muối loãng hoặc dấm bỗng chừng 30 phút để loại bỏ bớt nhựa. Sau đó, chuối được rửa sạch rồi đem luộc cùng cà chua cho đến khi chín mềm, loại bỏ hết phần nước rồi giã nhuyễn. Phần thịt ba chỉ được xào cùng lá tầm bỏi, nêm cùng chút gia vị cho đến khi thịt săn lại, ra bớt mỡ.

Chuối đã giã nhuyễn trộn cùng thịt xào, đun nhỏ lửa trong khoảng 10-15 phút cho đến khi chuối bắt đầu sánh lại. Tiếp tục cho rau gia vị vào và đảo đều, sau đó múc chuối ra bát. Bột từ chuối hòa quyện cùng mỡ lợn thơm lừng rồi đông cứng lại phía trên bề mặt. Có phải vì thế món ăn này được gói là chuối nấu đông?

Vào ngày đông, trên mâm cơm mỗi gia đình ở Nghĩa An đều không thể thiếu món ăn này. Đặc biệt, vào dịp quan trọng như cưới hỏi, hội làng, lễ Tết... người dân nơi đây đều nấu món này để chiêu đãi các thực khách gần xa.

Theo các cụ cao niên trong xã, vì món ăn dân dã này đã gắn bó từ bao đời nay với người dân địa phương nên từ người già đến thanh thiếu niên ở đây hầu hết đều biết cách chế biến món ăn này. Bởi thế, món ăn này không chỉ là sự kết hợp của các nguyên liệu đồng quê mà còn là biểu tượng của sự gắn kết tình cảm trong gia đình.

Vị thơm ngon, bùi, sánh mịn của chuối quyện với mỡ lợn béo ngậy được nhiều người dân địa phương yêu thích và thực khách phương xa nhớ mãi. Đặc biệt, món chuối nấu đông sau khi để nguội, chuối sẽ càng đông lại, được ví như bánh đúc. Khéo léo của người đầu bếp là phải nấu được bát chuối đông cứng phía trên, mềm mịn phía dưới, còn cứng quá hoặc loãng là coi như chưa thành công.

Anh Nguyễn Văn Tuyền ở thôn Trịnh Xuyên là đầu bếp có tiếng ở địa phương về nấu món chuối nấu đông

Anh Nguyễn Văn Mạnh, người dân xã Nghĩa An đang làm việc tại Đài Loan cho biết: “Tuy không phải là món gì cao sang nhưng tôi thấy món chuối nấu đông như một món đặc sản của quê mình. Và chắc không chỉ riêng tôi mà nhiều người khi đi xa, mỗi lần nhắc về quê mình đều ít nhiều nhắc đến món ăn này”.

Món chuối nấu đông hiện có mặt ở nhiều địa phương với tên gọi khác nhau như chuối đánh nhuyễn, canh chuối… Gần đây, trên mạng xã hội lan truyền về hình ảnh mâm cỗ ở Hải Dương, đặc biệt món chuối nấu đông được rất nhiều người yêu thích, bình luận. Món ăn gợi nhớ về ký ức tuổi thơ đối với người dân ở Hải Dương khi được ông bà, bố mẹ nấu ăn trong mỗi bữa cơm gia đình.

Khi đời sống nâng cao có nhiều món ăn từ bình dân đến sang trọng nhưng dường như món chuối nấu đông vẫn trở thành món ăn yêu thích của nhiều người, nhất là những người đi xa. Họ thường tìm đến món ăn này như nhớ về ký ức của thời thơ ấu.

NGHĨA AN