Đàm phán Israel-Hamas sẽ ra sao khi Tel Aviv không kích nước trung gian Qatar?

Ngày 9-9, Lực lượng Phòng vệ Israel thông báo đã tiến hành một “cuộc tấn công chính xác” nhằm vào “ban lãnh đạo cấp cao của Hamas” tại Doha (Qatar).

Văn phòng Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu nhấn mạnh rằng việc Israel không kích Qatar nhằm vào ban lãnh đạo Hamas là hành động đơn phương, không có sự tham gia của bất kỳ quốc gia nào khác.

“Chiến dịch hôm nay nhằm vào những thủ lĩnh khủng bố hàng đầu của Hamas hoàn toàn do Israel thực hiện. Israel lên kế hoạch, Israel tiến hành, và Israel hoàn toàn chịu trách nhiệm” - thông cáo nêu rõ.

Khói bốc lên sau vụ nổ tại thủ đô Qatar (Doha) vào ngày 9-9 sau vụ Israel không kích Qatar nhằm vào ban lãnh đạo Hamas. Ảnh: AFPTV/AFP

Vụ tấn công chưa từng có tiền lệ của Israel vào lãnh thổ Qatar diễn ra trong bối cảnh Israel chuẩn bị tiến hành chiến dịch quân sự toàn diện nhằm vào TP Gaza (Dải Gaza) và chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang gây sức ép buộc Hamas chấp nhận các điều khoản của Mỹ cho một thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin.

Tổng thống Trump chỉ trích vụ tấn công tại Doha là không có lợi cho các mục tiêu của Mỹ lẫn Israel.

Câu hỏi về tương lai của Hamas

Chuyên gia Steven A. Cook tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Mỹ) cho rằng các cơ quan an ninh Israel đã tìm cách loại bỏ toàn bộ ban lãnh đạo chính trị của Hamas tại Doha. Cuộc tấn công cho thấy Thủ tướng Netanyahu và các cố vấn của ông đã kết luận rõ ràng rằng các cuộc đàm phán về ngừng bắn Gaza không đi đến đâu.

Ông Cook cho rằng việc nhắm vào lãnh đạo Hamas sẽ thúc đẩy mục tiêu chiến đấu của Israel là tiêu diệt Hamas, đưa các con tin Israel trở về và đảm bảo rằng Hamas không bao giờ có thể quản lý Gaza.

Hiện chưa rõ có bao nhiêu lãnh đạo của Hamas đã bị tiêu diệt trong chiến dịch Israel không kích Qatar. Sau đòn tấn công từ Israel, Hamas khẳng định giới lãnh đạo cấp cao của nhóm vũ trang này ở Qatar vẫn sống sót, xác nhận 5 thành viên của nhóm cùng một sĩ quan cảnh sát Qatar đã thiệt mạng.

Những tuyên bố này vẫn chưa được xác minh. Ít nhất thì Israel cũng đã cho thấy họ sẵn sàng đi bất cứ đâu để loại bỏ Hamas. Nhiều khả năng những lãnh đạo còn sống sót của tổ chức này sẽ tiếp tục trở thành mục tiêu trong thời gian tới, ông Cook nhận định.

Israel đã tiêu diệt nhiều lãnh đạo Hamas cả ở Gaza và nước ngoài kể từ ngày 7-10-2023 và điều đó vẫn chưa dẫn đến sự sụp đổ của nhóm này.

Tuy nhiên, nếu toàn bộ ban lãnh đạo Hamas bị tiêu diệt trong một cuộc tấn công trong tương lai, thì dễ đoán được các thành viên còn lại của Hamas sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì sự gắn kết và tinh thần đồng đội. Đó sẽ là một chiến thắng cho Israel, nhưng cũng có thể báo hiệu sự phát triển của các nhóm bạo lực nhỏ hơn ở Gaza, gia tăng nguy cơ hỗn loạn và vô luật pháp nói chung ở dải đất này.

Đàm phán ngừng bắn Gaza sẽ ra sao?

Qatar và Mỹ là hai nhà trung gian đang dẫn dắt kênh ngoại giao nhằm chấm dứt chiến sự ở Gaza và thúc đẩy việc trả tự do cho các con tin Israel bị Hamas giam trong dải đất này.

Qatar đã khẳng định vị thế chiến lược của quốc gia này như một kênh trung gian thiết yếu cho các vấn đề an ninh toàn cầu của Mỹ, chẳng hạn như Iran và Afghanistan. Qatar đã nhiều lần đăng cai các vòng đàm phán giữa Hamas và Israel, củng cố vai trò là một nhân tố ngoại giao then chốt trong việc giải quyết xung đột khu vực.

Một tòa nhà bị hư hại ở Doha, sau khi Israel không kích Qatar nhằm vào các nhà lãnh đạo Hamas ngày 9-9. Ảnh: AL JAZEERA

Qatar là nơi đồn trú của từ 8.000 đến 10.000 quân nhân Mỹ tại căn cứ Al Udeid (căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông), đồng thời cho phép văn phòng chính trị của Hamas hoạt động tại Doha. Qatar khẳng định văn phòng này được thành lập theo yêu cầu của Washington cách đây một thập niên để tạo điều kiện cho các kênh liên lạc gián tiếp, theo đài CNN.

Theo nhà ngoại giao hàng đầu của Qatar - ông Hamad Al-Muftah, việc Israel không kích Qatar nhằm vào ban lãnh đạo Hamas "rõ ràng được thiết kế để phá hoại các cuộc đàm phán hòa bình" về Gaza.

Theo chuyên gia Hasan AlHasan tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), sự kiện này sẽ khiến con đường ngoại giao duy nhất hướng tới một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza có nguy cơ đổ vỡ, đồng thời làm dấy lên lo ngại lớn hơn từ các quốc gia Ả Rập về các cam kết an ninh từ phía Mỹ.

Ông Daniel B. Shapiro - thành viên danh dự của Sáng kiến An ninh Trung Đông Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương và cựu Đại sứ Mỹ tại Israel - cho rằng việc Israel tấn công vào các nhà đàm phán Hamas và chiến dịch sắp diễn ra nhằm vào TP Gaza "là điềm báo không lành" cho những con tin còn lại ở Gaza.

"Chúng ta đang tiến gần hơn bao giờ hết đến việc Israel tái chiếm Gaza, với tất cả những gì có thể xảy ra đối với con tin, thường dân Palestine, binh lính Israel và thách thức trong việc chuyển sang bất kỳ thỏa thuận bền vững nào sau đó” - ông Shapiro nhận định.

Ông Thomas S. Warrick - thành viên cấp cao Sáng kiến An ninh Trung Đông Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương và cựu phó trợ lý Bộ An ninh Nội địa Mỹ - thì nhận định vụ tấn công này “có lẽ sẽ không khiến cuộc chiến ở Gaza sớm kết thúc hơn, nhưng cũng sẽ không làm nó kéo dài thêm".

Lý do là bất kỳ kế hoạch tái thiết Gaza hậu chiến nào “sẽ không thể bắt đầu cho đến khi Hamas bị giải giáp, và điều đó phụ thuộc vào quyết định của các lãnh đạo quân sự của Hamas ở Gaza, chứ không phải các lãnh đạo chính trị của họ ở Doha”, theo ông Warrick.

VĨNH KHANG