Đằng sau đề xuất gây sốc của ông Trump để Mỹ tiếp quản Gaza

Ngày 4-2, khi công bố đề xuất về việc Mỹ tiếp quản Gaza, Tổng thống Mỹ Donald Trump không chỉ khiến các nhà lãnh đạo thế giới mà ngay cả các thành viên cấp cao trong Nhà Trắng và chính phủ Mỹ cũng phải bất ngờ.

Ông Trump đã đọc kế hoạch từ một tờ giấy, cho thấy đây là một kế hoạch trang trọng và được cân nhắc kỹ lưỡng. Tuy nhiên, tờ The New York Times dẫn lời một số thành viên chính phủ Mỹ rằng chính quyền ông Trump thậm chí chưa xem xét cụ thể kế hoạch này trước khi công bố. Chính điều này buộc một số cấp dưới của ông Trump sau đó phải tìm cách giải thích lại một số nội dung trong đề xuất của ông.

Đề xuất này cũng khiến phía Israel bất ngờ không kém. Theo hai quan chức Israel, ngay trước khi họ bước ra ngoài để tham dự cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng, ông Trump đã khiến ông Netanyahu bất ngờ khi nói rằng ông có đề xuất "quyền sở hữu Gaza".

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng hôm 4-2. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Đề xuất đặt ra nhiều câu hỏi

Theo The New York Times, không giống như các thông báo chính sách đối ngoại quan trọng của các tổng thống Mỹ trước đây, đề xuất của ông Trump về việc Mỹ tiếp quản Gaza đã không được chính quyền của ông thảo luận kỹ trước khi công bố.

Các trợ lý của ông Trump cho biết đề xuất Mỹ tiếp quản Gaza đã không được đưa ra trong các cuộc họp riêng giữa ông Trump và các ủy ban liên quan. Trong khi đó, các nội dung như thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza, những thách thức tại Trung Đông vẫn là chủ đề được đưa ra trong các cuộc họp này.

Đến nay, phía Israel cũng chưa đưa ra bình luận về việc ông Trump có thảo luận với phía Israel trước ra đề xuất này hay không. Theo một số quan chức, một trong những động cơ thúc đẩy ông Trump đưa ra thông báo hôm 4-2 là những mô tả về các điều kiện sống xuống cấp ở Gaza từ ông Steve Witkoff – đặc phái viên của tổng thống Mỹ về vấn đề Trung Đông, sau khi ông trở về từ Gaza.

Đề xuất của ông Trump đã vấp phải sự phản đối ngay lập tức từ thế giới Ả Rập, bao gồm Saudia Arabia – đồng minh quan trọng của Mỹ.

Theo The New York Times, bài phát biểu của ông Trump để lại nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời, chẳng hạn: Việc Mỹ tiếp quản Gaza sẽ diễn ra như thế nào? Cần bao nhiêu quân nhân Mỹ để tái thiết Gaza và vô hiệu hóa tất cả các loại vũ khí chưa nổ? Sẽ tốn bao nhiêu tiền để tái thiết Gaza? Làm thế nào để việc Mỹ tiếp quản Gaza phù hợp theo luật pháp quốc tế? Và điều gì sẽ xảy ra với 2 triệu người tị nạn Gaza?

Trong những giờ sau thông báo, các quan chức cấp cao của chính quyền ông Trump cũng đã không đưa ra câu trả lời thực chất cho những câu hỏi này. Trả lời báo chí hôm 5-2, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã tìm cách giải thích một số quan điểm của ông Trump về việc tiếp quản Gaza nhưng theo The New York Times, nhiều người cũng không thỏa mãn những câu trả lời này.

Người dân Gaza quay trở về nhà ở miền bắc dải đất vào hôm 2-2. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Nội bộ đảng Cộng hòa cũng bất đồng

Trả lời đài Al Jazeera về đề xuất của ông Trump cho phép Mỹ tiếp quản Gaza, bà Jasmine el-Gamal – chuyên gia phân tích các vấn đề Trung Đông – nhận định rằng việc "cố gắng phân tích tâm lý ông Donald Trump là điều không dễ vì không ai biết ông ấy đang nghĩ gì trong đầu”.

Trong nhiều lần phát biểu trước khi nhậm chức, ông Trump đã nhiều lần nhấn mạnh giá trị của vị trí ven biển ở Gaza, cho rằng đây là nguồn lực quý giá để phát triển dải đất này.

Trong buổi lễ nhậm chức hôm 20-1, ông Trump cũng đề cập một số ý tưởng đối với Gaza. “Đó là một vị trí tuyệt vời, gần biển, có thời tiết tốt nhất. Mọi thứ đều tốt. [Mọi người] có thể thực hiện một số điều tuyệt đẹp với dải đất này” – ông Trump nói. Sau đó, ông nói rằng ông “có thể” sẵn sàng giúp đỡ tái thiết Gaza.

Do đó, nhiều người đã bất ngờ khi nghe ông Trump trình bày đề xuất tiếp quản Gaza. Ngay cả một số thành viên đảng Cộng hòa cũng không đồng tình với đề xuất. Theo The New York Times, đây là sự phản đối gay gắt nhất từ đảng Cộng hòa đối với ông Trump, kể từ sau khi ông nhậm chức tổng thống Mỹ nhiệm kỳ mới.

Thượng nghị sĩ Rand Paul công khai phản đối ý tưởng này, cho rằng ông Trump đang phá vỡ các lời hứa trong chiến dịch tranh cử trước đây.

"Tôi nghĩ chúng ta đã bỏ phiếu cho Nước Mỹ trước tiên. Chúng ta không nên cân nhắc đến việc chiếm đóng thêm một lần nữa để hủy hoại kho báu của chúng ta và khiến những quân nhân của chúng ta đổ máu”" – ông Paul viết trên mạng xã hội X.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham cho rằng đề xuất này có thể chỉ đơn giản là không khả thi.

Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz. Ảnh: GETTY IMAGES

Tuy nhiên, không phải ai cũng bất ngờ về điều này. Một ngày sau tuyên bố của ông Trump, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz cho biết ý tưởng của ông Trump đã được tính toán trong một thời gian dài.

“Chúng tôi đã xem xét vấn đề này trong những tuần qua và những tháng qua. Thành thật mà nói, Tổng thống Trump đã nghĩ về nó từ ngày 7-10-2023” – ông Waltz trả lời đài CBS.

“Thực tế là không có giải pháp nào khả thi về vấn đề Gaza được đưa ra. Do đó, Tổng thống Trump đưa ra một số ý tưởng táo bạo, mới mẻ. Tôi nghĩ rằng điều đó sẽ khiến toàn bộ khu vực đưa ra giải pháp riêng của họ nếu họ không thích các giải pháp của ông Trump" - ông Waltz nói thêm.

KHOA ĐIỀM