Đằng sau hành trình đưa Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương

Tết Ất Tỵ 2025, hòa trong không khí kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, người Huế vui hơn bội phần khi vừa trở thành thành phố thứ 6 trực thuộc trung ương. Đây là thành phố trực thuộc trung ương đầu tiên của Việt Nam chọn con đường dựa trên nền tảng của văn hóa, di sản để phát triển theo mô hình "đô thị di sản, văn hóa, sinh thái, cảnh quan, thân thiện với môi trường và thông minh".

Tết về trên thành phố trẻ

Tết về tại khu tái định cư Hương Sơ, quận Phú Xuân, TP Huế rực cờ hoa. Những ngôi nhà cao tầng ở đây "mọc" lên ngày càng nhiều, chúng được quy hoạch theo lối đô thị hiện đại. Gia đình ông Nguyễn Văn Chương là hộ dân vừa mới dọn đến ở trong căn nhà mới khang trang chỉ vài ngày trước Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Ông Chương cho biết gia đình ông trước đây ở trên khu Thượng thành thuộc di tích Kinh thành Huế và được nhà nước tạo cơ chế đặc thù trong đền bù, giải phóng mặt bằng để được ra khu tái định cư Hương Sơ ở.

Khu di tích Đại nội Huế được di dời người dân, giải phóng mặt bằng để phục hồi, khai thác giá trị.

Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực 1 hệ thống di tích Kinh thành Huế được triển khai từ năm 2019. Dự án thực hiện tại 11 khu vực di tích, tổng diện tích thu hồi khoảng 61 ha. Có 4.915 hộ phải di dời để trả lại mặt bằng, kinh phí bố trí cho dự án 1.880 tỉ đồng. Để thực hiện đề án di dời, TP Huế triển khai dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phía Bắc Hương Sơ làm nơi tái định cư cho người dân với tổng 3.955 lô đất.

Giờ đây, khu vực di tích thượng thành thuộc Kinh thành Huế không còn những ngôi nhà dân "ổ chuột" với cảnh nhếch nhác; hệ thống di tích này đang được chính quyền địa phương phục hồi để khai thác du lịch.

Đó là một trong những điểm sáng, là nỗ lực của chính quyền thành phố Huế trên chặng đường trở thành thành phố trực thuộc trung ương. Để đi đến đích, hành trình trải qua không hề dễ dàng của Huế. Ngay từ năm 1996, chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế (nay là TP Huế) đã trình Quốc hội xem xét việc thành lập TP Huế trực thuộc Trung ương nhưng do chưa hội tụ đủ các điều kiện nên chưa được thông qua.

Huế đón năm mới 2025 trong niềm vui khi vừa trở thành thành phố thứ 6 trực thuộc trung ương.

Từ đó đến nay, Bộ Chính trị đã 4 lần ban hành các văn bản quan trọng. Đó là, Kết luận số 48 ngày 25-5-2009 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Thừa Thiên - Huế; Thông báo số 175 ngày 1-8-2014 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Kết luận số 48 của Bộ Chính trị khóa X về xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên - Huế và đô thị Huế đến năm 2020; Nghị quyết 54 ngày 10-12-2019 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên - Huế đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; NQ 26 ngày 3-11-2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo đánh giá, Nghị quyết 54 và Nghị quyết 26 có vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt, thể hiện quan điểm nhất quán, xuyên suốt và sự quan tâm sâu sắc của Bộ Chính trị đối với tỉnh Thừa Thiên - Huế nhằm tạo nền tảng, động lực thúc đẩy phát triển Huế lên một tầm cao mới, tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của một thành phố có đặc thù về di sản, bề dày lịch sử văn hóa, thành phố xanh, thông minh và hiện đại.

Ông Nguyễn Văn Phương, Chủ tịch UBND thành phố Huế khẳng định, có thể nói, đề án thành lập TP Huế trực thuộc Trung ương đã được nghiên cứu, xây dựng trên cơ sở những góp ý quý báu của nhân dân, các trí thức, các đồng chí lãnh đạo địa phương qua các thời kỳ; các chuyên gia, các ban, bộ ngành trung ương. Đã đầy đủ những căn cứ pháp lý, chính trị, thực tiễn và điều kiện, tiêu chuẩn, tiêu chí để xây dựng Đề án với phương án mô hình đô thị nhằm sắp xếp, thành lập đơn vị hành chính các cấp một cách hợp lý và đã đạt được sự đồng thuận cao.

Huế sẽ có định hướng gì để phát triển?

Ông Nguyễn Văn Phương cho biết trong thời gian tới, địa phương này đã định hình được những lĩnh vực ưu tiên kêu gọi đầu tư. Trong đó, đối với ngành dịch vụ sẽphát triển các loại hình du lịch với sản phẩm đa dạng, đặc trưng, khác biệt, đẳng cấp như: văn hóa - di sản; sinh thái, nghỉ dưỡng, biển - đầm phá, chú trọng phát triển du lịch chuyên đề với thương hiệu di sản cố đô Huế. Phát triển du lịch thông minh dựa trên nền tảng chuyển đổi số, du lịch xanh, bền vững.

Huyện A Lưới đã thoát khỏi danh sách các huyện nghèo, tạo tiền đề để Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương.

Phát triển công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, công nghiệp điện tử, bán dẫn, thiết bị điện tử - viễn thông, công nghiệp vật liệu mới. Ưu tiên phát triển một số ngành như sản xuất hàng tiêu dùng xuất khẩu; khuyến khích phát triển các sản phẩm đồ uống, công nghiệp luyện kim gắn với cảng biển; sản xuất điện từ nguồn năng lượng xanh như hướng đến phát triển đô thị xanh, không gian khu công nghiệp xanh và bền vững.

Đối với ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản, thành phố Huế ưu tiên phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ. Tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất lúa gạo, các loại rau hoa, cây ăn quả đặc sản của địa phương phục vụ xuất khẩu và du lịch.

Theo ông Phương, thành phố Huế sẽxây dựng kinh tế biển là một trong những trung tâm mạnh của cả nước với hệ thống cảng biển nước sâu Chân Mây đồng bộ, hiện đại gắn với phát triển kinh tế chuỗi khu kinh tế, khu công nghiệp, đô thị biển - đầm phá.

Phát triển kinh tế di sản gắn với du lịch và công nghiệp văn hóa. Xây dựng nền tảng kinh tế của thành phố dựa trên 3 trụ cột là kinh tế du lịch, kinh tế di sản, kinh tế tuần hoàn; phát huy giá trị di sản bằng du lịch văn hóa, cảnh quan, đô thị và sinh thái.

Quang Nhật