Đằng sau lối đàm phán của ông Trump để đạt được thỏa thuận hòa bình ở Ukraine

Nghệ thuật đàm phán của ông Trump

Với thông báo ngày 11/3 rằng Washington và Kiev đã nhất trí về đề xuất ngừng bắn cho cuộc xung đột Nga - Ukraine, đã đến lúc đánh giá cách tiếp cận của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với an ninh châu Âu và Ukraine.

Trong vài tuần qua, đảng Dân chủ, các phương tiện truyền thông chính thống và các đồng minh của Mỹ đã liên tục đối mặt với những cú sốc, từ việc Phó Tổng thống Mỹ JD Vance chỉ trích các giá trị châu Âu tại Hội nghị An ninh Munich vào tháng trước đến việc Mỹ bỏ phiếu cùng với Nga và Triều Tiên chống lại các đồng minh truyền thống về một nghị quyết của Liên Hợp Quốc lên án chiến dịch quân sự đặc biệt của Moscow ở Ukraine và kêu gọi Nga trả lại lãnh thổ. Chưa dừng lại ở đó, ngày 28/2, ông Trump đã có cuộc họp gây tranh cãi tại Phòng Bầu dục với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Sau đó, vào tuần trước, chính quyền ông Trump đã tạm dừng viện trợ quân sự cũng như dừng chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp nhau tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters

Những sự kiện này đã khiến không ít nhà quan sát và quan chức kết luận rằng Mỹ đang đứng về phía Nga và từ bỏ châu Âu. Chẳng hạn, tờ Wall Street Journal đã đưa tin rằng "sự đồng thuận mới ở châu Âu" là Mỹ đã chuyển từ việc đứng về phía các nước như Canada, Pháp và Nhật Bản sang đứng về phía Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Tuy nhiên, có một vài điều cần xem xét dựa trên thực tế và kết quả cuối cùng. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, ông đã chỉ trích các đồng minh và sử dụng ngôn ngữ hòa giải với Tổng thống Putin. Khi đó, nhiều người cho rằng ông Trump đã đứng về phía Nga và có thể giải tán NATO. Tuy nhiên, cuối cùng, NATO được củng cố mạnh hơn khi các đồng minh NATO đã chi nhiều tiền hơn cho quốc phòng so với trước khi ông Trump nhậm chức và các quốc gia mới đã gia nhập liên minh. Mỹ đã tăng chi tiêu cho sáng kiến nâng cao năng lực răn đe của châu Âu, triển khai quân đội đến Ba Lan và chế tạo vũ khí hạt nhân chiến thuật để răn đe Nga.

Một số nhà quan sát có thể lập luận rằng kết quả này là do các cố vấn giàu kinh nghiệm đã phục vụ trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump nhưng không ai có thể ép buộc ông Trump làm điều mà ông không muốn. Và cách tiếp cận đàm phán của ông, như ông đã viết trong cuốn "The Art of the Deal", là đưa ra những lời đe dọa và yêu cầu cực đoan với mục đích đạt được một kết quả hợp lý cuối cùng.

Kiểu đàm phán này đang lặp lại. Yêu cầu của Tổng thống Trump về việc các đồng minh tăng chi tiêu quốc phòng nhằm mục đích củng cố NATO đang phát huy tác dụng. Trong những tuần gần đây, Đan Mạch, Litva và Vương quốc Anh đã công bố mức tăng chi tiêu quân sự và EU thiết lập các thủ tục để tạo điều kiện cho sản xuất và chi tiêu vũ khí.

Nỗ lực để đạt được mục tiêu cuối cùng

Tuy nhiên, mục tiêu chính sách đối ngoại quan trọng nhất của ông Trump là chấm dứt xung đột ở Ukraine. Ông đã nhiều lần nói rằng mình là "người gìn giữ hòa bình" và "muốn ngăn chặn giết chóc" ở Ukraine. Ông giải thích rằng mình phải hành động như một "trọng tài" để thành công. Ông Trump đã cho thấy trong chiến dịch tranh cử rằng ông sẽ sử dụng quan hệ của mình với cả ông Zelensky và ông Putin để đàm phán hòa bình. Ông cũng nói rằng ông sẽ đe dọa cả hai bên để đưa họ vào bàn đàm phán nếu cần thiết.

Chiến lược này đã giải thích cho các sự kiện gần đây. Ông Trump không thể vừa coi ông Putin là đối thủ, vừa đóng vai trò là người hòa giải. Như nhà lãnh đạo Mỹ đã nói trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục với ông Zelensky, "Bạn muốn tôi nói những điều tồi tệ về ông Putin rồi lại nói: 'Xin chào ông Putin, chúng ta đang tiến hành thỏa thuận thế nào' sao? Mọi chuyện không diễn ra theo cách đó".

Chắc chắn, Tổng thống Trump đã có những cuộc trao đổi căng thẳng với ông Zelensky trước đây nhưng cuộc họp tại phòng Bầu dục không phải là một cuộc phục kích được lên kế hoạch trước. Cuộc thảo luận đã diễn ra suôn sẻ trong suốt 40 phút và đi chệch hướng vào đúng thời điểm ông Zelensky thách thức ông Vance về tính khả thi của ngoại giao với Nga. Không có gì ngạc nhiên khi ông Trump và ông Vance giận dữ khi Tổng thống Zelensky công khai đe dọa sẽ trở thành rào cản với ưu tiên chính sách đối ngoại hàng đầu của họ.

Ông Trump đã truyền đạt chính xác cách ông sẽ xử lý tình huống như vậy trong chiến dịch tranh cử. Ông nói: "Tôi sẽ nói với ông Zelensky rằng bạn phải đạt được thỏa thuận". Việc tạm thời dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo được tiến hành để thúc đẩy Ukraine đàm phán một cách thiện chí và nó đã có hiệu quả. Ông Trump giải thích: "Tôi muốn thấy Ukraine muốn giải quyết xung đột và tôi không biết họ có muốn hay không".

Để biết được liệu ông Trump có đang nghiêng về một bên hay không, cần phải xem cách ông ứng xử với Nga. Ngày 7/3, ông Trump đã đăng trên Truth Social rằng: “Các lệnh trừng phạt nhằm vào ngân hàng và thuế quan trên diện rộng với Nga sẽ được thực hiện cho đến khi có một lệnh ngừng bắn và thỏa thuận cuối cùng về hòa bình đạt được". Mỹ để ngỏ khả năng tăng cường đáng kể áp lực lên Nga, bao gồm cả việc tịch thu tài sản bị đóng băng của Moscow nếu Tổng thống Putin không đàm phán một cách thiện chí.

Mục tiêu của tất cả hoạt động này không phải là định hình một trật tự quốc tế. Tổng thống Trump không phải một nhà phân tích về quan hệ quốc tế và mục tiêu của ông chỉ đơn giản là hòa bình ở Ukraine.

Trái ngược với nhận định cho rằng ông Trump muốn "bán đứng" Ukraine, ông đã ưu tiên một thỏa thuận khoáng sản quan trọng sẽ mang lại cho Mỹ lợi ích kinh tế mạnh mẽ trong an ninh và thịnh vượng lâu dài của một Ukraine độc lập. Đối với một doanh nhân hoài nghi về việc triển khai quân đội Mỹ ở nước ngoài, thỏa thuận trên có thể là một tuyên bố thuyết phục hơn về ý định của ông Trump so với cam kết đưa quân vào thực địa.

Một chính trị gia thông thường sẽ không theo đuổi mục tiêu theo cách mà ông Trump đã làm. Tuy nhiên, ông Trump không phải là một chính trị gia thông thường và những phương pháp này có hiệu quả với ông. Thật vậy, chúng ta đang chứng kiến một mô hình mà trong đó ông Trump đưa ra một tuyên bố khiêu khích, những người xung quanh hoang mang và cuối cùng Mỹ sẽ đạt được một vị trí tốt hơn.

Theo nhà phân tích Matthew Kroenig - Phó Chủ tịch và là Giám đốc Cấp cao tại Trung tâm An ninh và Chiến lược Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương nhận định trên Foreign Policy: “Quay trở lại các cuộc đàm phán trong tuần này, các nhà bình luận nên ngừng phản ứng thái quá và tập trung vào mục tiêu của ông Trump. Đó là mang lại hòa bình công bằng cho cuộc xung đột lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II - một kết quả mà tất cả mọi người nên ủng hộ. Ngược lại, ông Biden đã nói những lời xoa dịu, nhưng sau đó xung đột đã nổ ra ở châu Âu và Trung Đông. Riêng tôi, tôi muốn có kết quả tốt hơn là lời lẽ hoa mỹ".

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Foreign Policy