Đằng sau quyết định Mỹ rút quân khỏi phía đông bắc Syria

Lập “vùng an toàn” ở khu vực biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria

Khu vực biên giới giữa Thổ Nhĩ Kỳ với vùng Đông Bắc Syria trải dài 480km. Khu vực này hiện bị Các lực lượng dân chủ Syria (SDF) kiểm soát. Từ lâu, Thổ Nhĩ Kỳ muốn thiết lập “vùng an toàn” kéo dài 32km sang khu vực biên giới phía đông bắc Syria. Ankara cho biết, biện pháp này là cần thiết vì hai lý do chính: Tạo điều kiện cho binh lính Thổ Nhĩ Kỳ tiêu diệt Đơn vị Bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG), thành phần chủ chốt của SDF, và tạo điều kiện để những người tị nạn Syria trở về nước.

Theo aljazeera.com, YPG được Mỹ hậu thuẫn, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ lại coi là một nhánh của Đảng Công nhân người Kurd (PKK) mà Ankara liệt vào danh sách khủng bố. Do vậy, Thổ Nhĩ Kỳ muốn đuổi YPG ra khỏi vùng biên giới với Syria. Ankara cũng coi “vùng an toàn” là một không gian bên trong Syria, nơi có khoảng 2 triệu trong số hơn 3,6 triệu người tị nạn đang cư trú tại Thổ Nhĩ Kỳ có thể quay trở về.

Thổ Nhĩ Kỳ hiện chưa tiết lộ quy mô chính xác của kế hoạch tấn công của mình. Trước đây, họ chỉ gợi ý rằng có thể sẽ tiến hành các chiến dịch quân sự ở bờ đông của sông Euphrate, trước khi chấp thuận với kế hoạch “vùng an toàn" với Mỹ hồi đầu tháng 8, mà theo đó các lực lượng người Kurd sẽ bị đánh đuổi khỏi biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria.

Xe tăng của Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào Akcakale, gần biên giới với Syria đêm 8-10. Ảnh: Lemonde.fr.

Hiện nay, các kế hoạch của Ankara có thể sẽ tập trung vào một vùng lãnh thổ trải rộng 100km dọc biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ, giữa các thị trấn Ras al-Ain và Tel Abyad, nơi YPG đã rút quân từ cuối tháng 8-2019. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cũng đã đề cập đến việc tiến vào sâu hơn, qua cả "vùng an toàn” đã được đề xuất để tràn vào các thành phố Ragga và Deir Az Zor của Syria, những thành phố có khả năng tạo điều kiện cho số lượng lớn người tị nạn Syria ở Thổ Nhĩ Kỳ trở về nước.

“Cú đấm sau lưng” SDF?

Đối với SDF-lực lượng dẫn dắt chiến dịch do Mỹ chỉ huy đã đánh bại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Syria hồi đầu năm nay, việc Mỹ quyết định rút khoảng 1.000 binh sĩ đang đồn trú tại Syria đã khiến cho lực lượng gồm 60.000 quân nói trên ngày càng trở nên đơn độc và trong mắt Ankara thì thậm chí còn tê liệt. SDF ngày 7-10 đã gọi động thái này của Washington là một “cú đâm sau lưng”, song họ vẫn thề sẽ “bảo vệ mảnh đất của mình bằng mọi giá”, bất chấp sự ra đi của lực lượng hậu thuẫn một thời.

Yerevan Saeed, chuyên gia phân tích tại Viện Nghiên cứu Trung Đông tại Erbil (Iraq), nhận định, động thái của Washington có thể đẩy SDF xích lại gần các đối thủ của Mỹ là Nga và Iran, hay lực lượng hậu thuẫn quân sự chính của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. “Việc bỏ mặc người Kurd tại thời điểm này là động thái hoàn toàn đối lập với sức ép cực đại mà Washington đang áp đặt với Iran bởi hành động này sẽ đẩy người Kurd vào quỹ đạo của Tehran”, ông Saeed nhấn mạnh.

Chuyên gia Saeed cũng cảnh báo rằng, bất cứ cuộc tấn công nào của Thổ Nhĩ Kỳ đều có thể kéo theo việc người Kurd thả tự do cho các tay súng IS đang bị giam giữ nhằm để lực lượng này “chuyển hướng sang biên giới phía đông bắc, từ đó tấn công và ngăn chặn các lực lượng của Thổ Nhĩ Kỳ”. Theo chuyên gia này, IS vẫn là một mối đe dọa thực thụ không chỉ ở Syria mà cả Iraq. Việc thả tự do cho những tù nhân này có thể tạo điều kiện cho IS quay trở lại cả Iraq, Syria và đảo ngược những gì mà Mỹ đã đạt được trước đó.

Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Syria Faisal Mekdad khẳng định, chính quyền Damascus sẽ bảo vệ toàn bộ lãnh thổ của Syria và sẽ không chấp nhận bất kỳ sự xâm chiếm đất đai nào. Ông Faisal Mekdad nhấn mạnh, Syria sẽ giải quyết mọi vấn đề bằng biện pháp tích cực, tránh xa bạo lực.

BÌNH NGUYÊN