Đằng sau thỏa thuận tránh vỡ nợ của Mỹ

Ông Biden đang cố gắng tận dụng tối đa thỏa thuận mà ông đàm phán với Chủ tịch Hạ viện đảng Cộng hòa Kevin McCarthy hôm 27/5 nhằm cứu nước Mỹ khỏi cảnh vỡ nợ, theo Financial Times.

“Thỏa thuận này đại diện cho một sự thỏa hiệp, có nghĩa là không phải ai cũng có được những gì họ muốn. Đó là trách nhiệm của chính quyền”, Tổng thống Biden phát biểu.

Thỏa thuận mới sẽ củng cố danh tiếng của ông Biden trong việc đàm phán lưỡng đảng, nhưng nó đi cùng với những cái giá phải trả.

Ông Biden trước đó đã thuyết phục Quốc hội Mỹ nâng trần nợ công lên 31.000 tỷ USD mà không vấp phải sự phản đối nào. Để rồi ông bị cuốn vào những cuộc đàm phán ngân sách căng thẳng, nhiều lúc tuyệt vọng ở Washington, buộc vị tổng thống phải cắt giảm những chuyến công du tới châu Á.

Sức ép từ hai phía

Nhiều đảng viên Dân chủ ngày càng không hài lòng về các điều khoản của thỏa thuận được công bố trong tuần này. Họ lo rằng Tổng thống Biden đã đưa ra quá nhiều nhượng bộ.

“Tôi nghĩ rằng Nhà Trắng đang cố gắng làm tốt nhất có thể và trái tim tổng thống chắc chắn đang ở đúng nơi. Nhưng khi đàm phán với một kẻ cầm lựu đạn trong tay, tình hình có thể trở nên bấp bênh”, Sheldon Whitehouse, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ, nhận định.

Ông Biden và ông McCarthy đạt được thỏa thuận trong cuộc điện đàm tối 27/5. Chủ tịch Hạ viện đã công bố thỏa thuận trước tổng thống Mỹ với một bài đăng trên Twitter ngay sau đó.

“Tôi vừa tắt điện thoại với tổng thống cách đây một lúc. Sau khi ông ấy lãng phí thời gian và từ chối đàm phán trong nhiều tháng, cuối cùng chúng tôi đã đi đến một thỏa thuận về nguyên tắc xứng đáng với người dân Mỹ”, ông McCarthy viết.

Ông Biden đã giành được nhiều lợi thế về chính sách trong thỏa thuận nợ công với đảng Cộng hòa, nhưng cũng nhận lại một số bất lợi.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy nói chuyện với phóng viên sau khi thông báo đạt được thỏa thuận với tổng thống Mỹ. Ảnh: Reuters.

Thỏa thuận về trần nợ sẽ cho phép Bộ Tài chính Mỹ tự do vay trong 2 năm tới trước khi một đợt nâng trần nợ công nữa cần được Quốc hội Mỹ thông qua. Những hạn chế chi tiêu cũng được áp dụng trong một thập kỷ.

Đây là chiến thắng cho đảng Dân chủ và cá nhân ông Biden, bởi nhà lãnh đạo Mỹ sẽ không phải lo lắng về đàm phán trần nợ trước khi tái tranh cử nhiệm kỳ thứ hai.

Các khoản chi tiêu quốc phòng trong năm 2024 được duy trì tương tự năm 2023 và chỉ tăng 1% vào năm 2025, đồng nghĩa với yêu cầu ngân sách quốc phòng của ông Biden vẫn được giữ nguyên.

Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody's Analytics, cho biết thỏa thuận sẽ không ảnh hưởng quá lớn nền kinh tế Mỹ.

“Chúng tôi ước tính thỏa thuận sẽ làm giảm hơn 120.000 việc làm vào đỉnh điểm cuối năm 2024. Đây không phải là thời điểm phù hợp nhất để kiềm chế tài khóa vì nền kinh tế mong manh và rơi vào rủi ro suy thoái cao, nhưng nó có thể kiểm soát được”, ông Zandi nói.

Rào cản từ Quốc hội Mỹ

Hoàn tất thỏa thuận là một chuyện, được Quốc hội Mỹ thông qua hay không lại là chuyện khác. Ông Biden sẽ phải đặt niềm tin vào ông McCarthy, hy vọng rằng vị chủ tịch sẽ huy động được sự ủng hộ cần thiết trên Hạ viện để thông qua dự luật.

Các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa và những nghị sĩ ôn hòa tại Hạ viện có khả năng chấp nhận thỏa thuận này. Nhưng mối đe dọa lớn nhất đến từ những đảng viên bảo thủ khi cho rằng yêu sách của đảng Cộng hòa vẫn chưa được ông McCarthy thỏa mãn.

“Tôi không thích ‘thỏa thuận’ này, dù tôi biết nó được ủng hộ mạnh mẽ”, Hạ nghị sĩ Chip Roy viết trên Twitter tối 27/5.

Ken Buck, một đảng viên Cộng hòa ở Colorado, cho biết ông “kinh hoàng trước sự đầu hàng trần nợ”.

“Điểm mấu chốt là Mỹ sẽ phải gánh khoản nợ 35.000 tỷ USD vào tháng 1/2025. Điều này hoàn toàn không thể chấp nhận được”, ông khẳng định.

Tổng thống Mỹ Joe Biden chủ trì cuộc đàm phán với Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy tại Phòng Bầu dục. Ảnh: Reuters.

Ông McCarthy cũng cần sự ủng hộ từ các nghị sĩ Dân chủ để thông qua thỏa thuận tại Hạ viện. Điều này đòi hỏi ông Biden đóng một vai trò quan trọng trong những ngày tới.

Cánh tả của đảng Dân chủ không hài lòng với những gì họ coi là sự thỏa hiệp của Tổng thống Biden về chính sách nhập cư và năng lượng.

Cùng giới hạn về chi tiêu, đảng Dân chủ đã sẵn sàng siết chặt tiêu chuẩn nhận trợ cấp cho các chương trình an sinh xã hội, chủ yếu là hỗ trợ lương thực. Nhà Trắng khẳng định đã đạt điều mình muốn khi giành được quyền ngoại lệ cho cựu chiến binh và người vô gia cư, tuy nhiên nhiều đảng viên coi đây là một sự nhượng bộ có hại.

“Thỏa thuận này đại diện cho điều tồi tệ nhất của hệ tư tưởng ngân sách bảo thủ. Nó cắt giảm đầu tư vào người lao động và gia đình, thêm những rào cản mới nặng nề và không cần thiết đối với các gia đình cần hỗ trợ. Nó bảo vệ những người Mỹ giàu có nhất và các tập đoàn lớn nhất khỏi việc nộp phần thuế họ vốn phải nộp”, Lindsay Owens, giám đốc điều hành tổ chức tư vấn kinh tế Groundwork Collaborative, cho biết.

Cách giải quyết duy nhất

Thế nhưng, ông Biden không thể tìm được bất kỳ giải pháp thay thế nào khác cho thỏa thuận này. Nếu không được Quốc hội Mỹ thông qua, thị trường tài chính Mỹ sẽ rơi vào hỗn loạn, đe dọa thị trường lao động và giáng một đòn nặng nề vào vai trò lãnh đạo kinh tế Mỹ trên toàn thế giới.

Tổng thống Biden sẽ không đủ tiềm lực về mặt chính trị để chống lại một cú sốc như vậy.

Trong những cuộc đối đầu trước đây, các chính quyền Dân chủ thường mô tả đảng Cộng hòa là những kẻ cực đoan tài chính. Nhưng các cuộc thăm dò gần đây cho thấy ông Biden không nắm lợi thế rõ ràng trong lần này.

“Nếu có một cuộc suy thoái bắt nguồn từ việc này, người dân sẽ đổ lỗi cho tổng thống cũng như đảng Cộng hòa. Những vấn đề chính trị xảy ra vào thời điểm ấy rất khó đoán”, Jay Campbell, một nhà thăm dò ý kiến tại Hart Research, cho biết.

Ông Biden bị đảng Dân chủ thúc ép bỏ qua trần nợ và tiếp tục vay trên cơ sở hiến pháp, viện dẫn Tu chính án thứ 14, trong đó tuyên bố rằng tính hợp lệ của nợ công Mỹ “sẽ không thể bị nghi ngờ”.

Ông McCarthy phát biểu trước báo chí sau cuộc đàm phán với Tổng thống Biden. Ảnh: Reuters.

Nhưng chính quyền của ông Biden nhấn mạnh rằng giải pháp đơn phương như vậy và các lựa chọn thay thế sẽ không khả thi và có rủi ro pháp lý. Bất chấp cảnh báo, một số nhà phê bình cho rằng ông Biden lẽ ra nên quyết liệt hơn với đảng Cộng hòa để buộc ông McCarthy phải lùi bước.

Ông Biden nói rất ít về các cuộc đàm phán tài chính trong những ngày gần đây, ít hơn nhiều so với ông McCarthy và các nhà đàm phán Cộng hòa. Điều này giúp hạn chế bất kỳ sự xung đột nào trong giai đoạn đàm phán cuối.

Thể hiện sự đối đầu công khai sẽ đi ngược lại quan điểm của ông Biden và làm ảnh hưởng đến triển vọng của thỏa thuận.

“Sự bình thường của ông Biden và không làm cao trào vấn đề chính là chiến lược của chính quyền Mỹ”, một chiến lược gia cấp cao của đảng Dân chủ nói.

Tuấn Đạt