Đằng sau thủ đoạn rút tiền của nhà đầu tư trong vụ Shark Bình

Ông Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình) tại cơ quan công an. Ảnh: Công an TP Hà Nội.

Sau khi dự án tiền số AntEx sụp đổ, ông Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình) nhiều lần khẳng định bản thân là nạn nhân, phủ nhận việc liên quan đến hành vi “rút thảm”. Tuy nhiên, những tiết lộ từ người tự nhận là Giám đốc kỹ thuật (CTO) của dự án cùng các dữ liệu giao dịch blockchain được công khai đã khiến câu chuyện trở nên phức tạp, làm dấy lên nhiều tranh cãi trong cộng đồng tài sản mã hóa.

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm dự án ChainTracer cho rằng việc một dự án cho phép cá nhân hoặc tổ chức can thiệp vào bể thanh khoản (liquidity pool), như cách mà nhóm phát triển đội ngũ AntEx rút tiền, không nhất thiết là vi phạm nguyên tắc phi tập trung. Điều này phụ thuộc vào cam kết ban đầu giữa chủ dự án và nhà đầu tư.

Theo đó, nếu dự án công bố lộ trình phát triển (roadmap) rõ ràng nhưng lại dừng giữa chừng, không thực hiện đúng những gì đã hứa, đó là dấu hiệu sử dụng vốn sai mục đích. Ví dụ có một số dự án quy định quyền rút thanh khoản ngay từ ban đầu sau 5 hoặc 10 năm. Khi nhà đầu tư đồng ý với điều kiện này, họ có thể tham gia. Ngược lại, họ có quyền rút khỏi dự án nếu không chấp nhận.

“Nguyên tắc phi tập trung trong blockchain chỉ mang tính tương đối, vấn đề là chủ dự án có làm đúng cam kết với nhà đầu tư hay không. Trong nhiều trường hợp, họ đã không làm được điều đó”, ông Dinh nói.

Theo đại diện của dự án ChainTracer, trong nhiều trường hợp, quyền quản lý bể thanh khoản được chuyển giao cho cộng đồng hoặc vận hành thông qua hợp đồng thông minh (smart contract), cơ chế khóa token (lock token) hay các mô hình quản lý phi tập trung khác, chẳng hạn như DAO.

Về cách nhận biết dự án lừa đảo, ông Dinh cho rằng nhà đầu tư hoàn toàn có thể phát hiện sớm. Đội ngũ nghiên cứu của dự án ChainTracer đã phân tích hơn 200 dự án và nhận thấy phần lớn các vụ lừa đảo đều có đặc điểm chung là hứa hẹn lợi nhuận phi lý, thông tin thiếu minh bạch và mô hình tài chính mập mờ.

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm dự án ChainTracer chia sẻ về chủ đề lừa đảo trong lĩnh vực blockchain. Ảnh: Vân Anh/VBA.

Trong đó, nhiều dự án cam kết lợi nhuận lên tới 10-15%/tháng, con số không thực tế đối với các mô hình đầu tư hợp pháp. Bên cạnh đó, nhiều dự án chỉ xuất hiện thông tin bằng tiếng Việt, mặc dù được quảng bá có nhiều nhà đầu tư nước ngoài hoặc chủ dự án là người nước ngoài, nhà đầu tư cũng cần xem xét cẩn trọng nếu không có dữ liệu trên các nền tảng quốc tế.

Theo báo cáo của Hiệp hội An ninh mạng Việt Nam năm 2023, người Việt bị lừa đảo khoảng 19.000 tỷ đồng, trong đó hơn 60% liên quan đến các mô hình đầu tư. “Tâm lý muốn kiếm lợi nhuận cao, nhanh và an toàn là điểm yếu khiến nhà đầu tư dễ bị tội phạm tài chính lợi dụng”, ông Dinh nhấn mạnh.

Trước khi bị bắt, ông Nguyễn Hòa Bình nhiều lần khẳng định mình là nạn nhân trong vụ sụp đổ của dự án tiền số AntEx, nhấn mạnh đến việc “rút thảm” là do đội ngũ kỹ thuật thực hiện. Tuy nhiên, tài khoản tố cáo "Shark Bình" công khai các địa chỉ ví được cho liên quan đến dự án để cộng đồng có thể kiểm tra giao dịch.

“Khi đó, anh Bình nói rằng nhà đầu tư đang rất quan tâm, đây là thời điểm phù hợp để rút thanh khoản”, người này kể lại.

Chiều ngày 14/10, Công an TP Hà Nội đã khởi tố, bắt tạm giam ông Nguyễn Hòa Bình cùng 9 đồng phạm để điều tra về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” liên quan đến dự án tiền số AntEx. Theo cơ quan điều tra, tổng số tiền bị chiếm đoạt ước tính khoảng 117 tỷ đồng, được quy đổi từ phần vốn góp của khoảng 30.000 địa chỉ ví nhà đầu tư tham gia dự án.

Minh Hoàng