Đặng Tử Kỳ và Taylor Swift: Hai số phận, chung một câu chuyện về quyền sở hữu âm nhạc

Đặng Tử Kỳ (G.E.M.) - ngôi sao nhạc pop được mệnh danh là "người khổng lồ âm nhạc" châu Á vừa phát hành album I AM GLORIA, đánh dấu một bước ngoặt không chỉ trong sự nghiệp mà còn trong hành trình đòi lại quyền lợi chính đáng sau nhiều năm bị kìm kẹp bởi hợp đồng bất công. Bằng hành động thu âm lại các ca khúc gắn liền với tên tuổi, Đặng Tử Kỳ không chỉ đưa âm nhạc của mình trở lại với khán giả, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về quyền làm chủ sáng tạo của nghệ sĩ - một vấn đề chưa bao giờ cũ trong ngành công nghiệp âm nhạc toàn cầu.

Ra mắt từ năm 15 tuổi, Đặng Tử Kỳ sớm trở thành hiện tượng với loạt hit như Bubble, Light Years Away và My Secret. Tuy nhiên, phía sau ánh hào quang là những ràng buộc ngặt nghèo. Sau khi chấm dứt hợp đồng với Hummingbird Music vào năm 2019, nữ ca sĩ vướng vào cuộc tranh chấp pháp lý kéo dài với công ty này. Trong một chia sẻ gây chấn động gần đây, cô tiết lộ suốt sáu năm qua hoàn toàn không nhận được đồng nào từ tiền bản quyền các ca khúc do chính mình sáng tác. "Một chữ ký khi mới 15 tuổi, dựa trên sự tin tưởng, đã trở thành ổ khóa giam giữ đứa con tinh thần của tôi", Đặng Tử Kỳ viết.

Hành động thu âm lại các bản hit cũ không phải là sự trả thù, mà như chính Đặng Tử Kỳ mô tả, là "sự hồi sinh từ tro tàn". Album I AM GLORIA, gồm 10 ca khúc được tuyển chọn kỹ lưỡng và 2 bản nhạc kinh điển tặng kèm, là cách nữ ca sĩ đòi lại tiếng nói và quyền làm chủ của mình sau nhiều năm im lặng. Cô ví hành trình này như một người mẹ đi tìm lại đứa con thất lạc - những bài hát từng làm nên tên tuổi mình, nhưng lại bị kiểm soát bởi người khác.

Điều đáng chú ý là hành trình của Đặng Tử Kỳ không đơn độc. Ở nửa bên kia địa cầu, Taylor Swift - biểu tượng nhạc pop toàn cầu cũng từng trải qua câu chuyện tương tự. Sau khi rời hãng đĩa Big Machine, Taylor Swift phát hiện bản quyền các bản thu âm gốc của mình đã bị bán cho Scooter Braun - người mà cô từng công khai xung đột và không hề được hỏi ý kiến. Dù vẫn giữ quyền tác giả, nhưng Taylor Swift không còn kiểm soát những bản thu đã đưa cô lên đỉnh cao danh vọng.

Đáp lại, nữ ca sĩ đã khởi động chiến dịch tái thu âm với nhãn Taylor’s Version, từ Fearless đến 1989, như một hành động khẳng định chủ quyền sáng tạo. Các phiên bản mới không chỉ giúp Taylor Swift giành lại doanh thu mà còn định nghĩa lại mối quan hệ giữa nghệ sĩ và sản phẩm âm nhạc. Chưa từng có tiền lệ nào trong nhạc pop đương đại mà một nghệ sĩ có thể kêu gọi thành công hàng triệu người hâm mộ quay lưng với phiên bản gốc như Taylor Swift đã làm.

Dù Đặng Tử Kỳ và Taylor Swift hoạt động trong hai nền âm nhạc khác biệt với hệ thống pháp lý, văn hóa và mức độ ảnh hưởng không giống nhau nhưng họ lại cùng chạm đến một thực tế chung: nghệ sĩ hoàn toàn có thể trở thành "người ngoài cuộc" đối với sản phẩm do chính mình sáng tạo nếu không có sự chuẩn bị về mặt pháp lý và quyền lên tiếng. Cả hai đều là nghệ sĩ kiêm nhạc sĩ - những người không chỉ thể hiện, mà còn viết nên những bài hát làm nên tên tuổi của chính họ. Thế nhưng, trớ trêu thay, họ từng không có quyền sở hữu đối với các bản thu đó. Với Đặng Tử Kỳ, đó là sáu năm không nhận được một đồng bản quyền. Với Taylor Swift, đó là cảm giác bị phản bội khi toàn bộ di sản âm nhạc bị bán đi mà cô không được thông báo.

Điểm chung là họ đều không chọn im lặng. Cả hai nữ nghệ sĩ đã biến tổn thương thành hành động. I AM GLORIA không chỉ là album thu âm lại, mà là tuyên ngôn đòi lại tiếng nói của một nghệ sĩ Đông Á. Taylor’s Version không chỉ là giải pháp pháp lý, mà là biểu tượng cho sự phản kháng và khẳng định quyền làm chủ.

Sự dũng cảm của họ cũng đặt ra câu hỏi cho người nghe trong thời đại số: ta đang nghe ai? Việc lựa chọn phiên bản do chính nghệ sĩ làm chủ thay vì bản cũ không chỉ thể hiện sự ủng hộ, mà còn là hành động tiếp sức cho sự thay đổi trong ngành âm nhạc. Một bài hát có thể hay, nhưng càng giá trị hơn khi người sở hữu nó cũng là người đã thổi hồn vào từng câu chữ, giai điệu.

Trong một thế giới mà nghệ sĩ trẻ vẫn dễ bị bóp nghẹt bởi những hợp đồng bất công, Đặng Tử Kỳ và Taylor Swift đã trở thành biểu tượng của làn sóng nghệ sĩ hiện đại - những người hiểu luật, có tiếng nói và dám đòi lại điều đúng đắn. Và nếu âm nhạc là tài sản tinh thần, thì họ đang chứng minh rằng không ai xứng đáng sở hữu nó hơn người đã viết nên giai điệu ấy.

Hoài Thương