Đang xây dựng nghị định 'siết' hàng hóa nhập khẩu qua thương mại điện tử

Buôn lậu, gian lận thương mại lợi dụng thương mại điện tử

Hiện nay, Việt Nam được coi là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử (TMĐT) cao nhất toàn cầu và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Năm 2023 tổng doanh thu từ giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng trên các nền tảng TMĐT đã đăng ký tại Việt Nam đạt khoảng 498,9 nghìn tỷ đồng, trong đó, tổng doanh thu của 5 nền tảng TMĐT lớn: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và Tiktok shop lên đến 233,2 nghìn tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022 (theo Metric).

Còn theo Amazone công bố, doanh thu bán lẻ hàng hóa xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng trên 20% mỗi năm và dự kiến đạt 256,1 nghìn tỷ đồng (11,1 tỷ USD) vào năm 2026. Mặc dù vậy, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã và đang đặt ra nhiều vấn đề, thách thức mới, trong đó, bao gồm cả việc quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới.

Xuất nhập khẩu hàng hóa qua thương mại điện tử đặt ra nhiều thách thức cho cơ quan quản lý

Theo Tổng cục Hải quan, thời gian qua, một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng về chính sách, sự phát triển của TMĐT, dịch vụ chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi hàng hóa, hành lý… để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

Để phòng ngừa và kiểm soát tốt tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên tuyến bưu điện, chuyển phát nhanh, cơ quan Hải quan đã chủ động thu thập thông tin, nắm vững tình hình địa bàn; kết hợp đồng bộ, hiệu quả giữa phương pháp kiểm soát hải quan hiện đại với phương pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan truyền thống, phối hợp, trao đổi thông tin chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng trong và ngoài ngành nhằm chủ động, phòng ngừa từ xa, từ sớm.

Đồng thời, chủ động phối hợp với các lực lượng Công an, Biên phòng, Quản lý thị trường tổ chức đấu tranh, kịp thời ngăn chặn, xử lý kịp thời các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua khu vực cửa khẩu, cảng biển, cảng sông quốc tế, cảng hàng không dân dụng quốc tế và các địa điểm khác thuộc địa bàn hoạt động hải quan.

Bên cạnh đó, phối hợp với cơ quan Hải quan các nước trong công tác chia sẻ thông tin, đảm bảo phát hiện, ngăn chặn, triệt phá các đường dây buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa; giám sát chặt chẽ hoạt động công vụ để phát hiện và phòng ngừa tiêu cực, đảm bảo kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ…

Chưa có quy định riêng đối với hàng hóa nhập khẩu qua TMĐT

Cơ quan Hải quan cũng cho hay, hiện nay, Việt Nam chưa có quy định riêng đối với hàng hóa được giao dịch qua TMĐT.

Tùy từng trường hợp, hàng hóa giao dịch qua TMĐT được gửi về Việt Nam được thực hiện thủ tục hải quan theo các loại hình khác nhau của cơ quan hải quan: hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh thì được thực hiện theo quy định về hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh; hàng hóa gửi qua dịch vụ đường biển, đường bộ, đường không thông thường thì thực hiện thủ tục hải quan như đối với hàng hóa thông thường.

Nhằm tạo cơ sở pháp lý để thực hiện quản lý đối với loại hình giao dịch thương mại điện tử, Tổng cục Hải quan hiện đang xây dựng dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử để trình Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành.

Trong đó, Dự thảo Nghị định xây dựng cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý về chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng, thanh toán đối với giao dịch TMĐT nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động này phát triển đảm bảo sự vận hành thông suốt giữa người mua, sàn giao dịch thương mại điện tử, nhà sản xuất, đơn vị vận chuyển nhưng vẫn đảm bảo được việc quản lý của các cơ quan nhà nước.

Đồng thời, xây dựng một hệ thống để kiểm soát các giao dịch TMĐT đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên nền cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp như: hoàn thiện cơ sở pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản lý rủi ro đối với các đối tượng có tham gia vào hoạt động giao dịch thương mại điện tử…

Ông Đào Duy Tám, Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan:

Cơ quan Hải quan đang được Chính phủ giao xây dựng Nghị định về quản lý đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thông qua giao dịch TMĐT và dự thảo nghị định này thì cũng đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ từ năm 2023.

Nhật Linh