Đánh giá, xếp loại học sinh THCS, THPT sẽ bớt nặng nề

Cách đánh giá học sinh hiện nay chứa đựng nhiều hạn chế

Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở (THCS) và học sinh trung học phổ thông (THPT) ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT đang được lấy ý kiến.

Xung quanh dự thảo này, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) – TS Sái Công Hồng đã có những trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận về những điểm mới trong dự thảo lần này.

Cách kiểm tra, đánh giá học sinh như hiện nay đang tồn tại nhiều điểm hạn chế cần thiết phải thay đổi (ảnh minh họa - Minh Triết).

Theo đó, đối với học sinh đang học theo Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT hiện vẫn đang thực hiện việc kiểm tra, đánh giá theo Thông tư số 58 cho đến hết năm học 2023-2024.

Tuy nhiên, với sự phát triển của giáo dục đào tạo, Thông tư 58 sau 9 năm ra đời, đến nay đã có một số hạn chế.

Cụ thể, nhiều môn học chỉ có hình thức đánh giá bằng bài kiểm tra và cho điểm; số lượng đầu điểm nhiều;

Việc kiểm tra chưa tiếp cận đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, chưa đánh giá được sự tiến bộ trong quá trình học tập của người học.

Quan trọng hơn, cách đánh giá cho điểm số hiện nay chưa tạo động lực để tiến bộ cho người học.

Thực hiện Nghị quyết 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong những năm gần đây, Bộ GD&DT đã chỉ đạo các địa phương đổi mới việc dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.

Với việc dạy và học được điều chỉnh như thế, hoạt động kiểm tra, đánh giá cũng cần thiết đổi mới để phù hợp với định hướng trên.

Theo đó, dự thảo giữ lại những nội dung phù hợp với Chương trình GDPT hiện hành và thực tế dạy học. Bãi bỏ hoặc điều chỉnh những nội dung lạc hậu so với thực tế hiện nay.

Một số nội dung mới được bổ sung để tiếp cận việc đánh giá phẩm chất, năng lực của học sinh.

Đánh giá vì sự tiến bộ của người học. Tăng cường và coi trọng kiểm tra, đánh giá quá trình học tập. Coi kiểm tra đánh giá như một hoạt động học tập. Đa dạng hóa các hình thức kiểm tra, đánh giá và khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm tra đánh giá.

Dự thảo đồng thời hướng tới việc khen thưởng toàn diện và khen thưởng các năng lực chuyên biệt của người học.

Bước đầu một số biểu hiện về năng lực, phẩm chất trong chương trình GDPT 2018 được áp dụng trong kiểm tra, đánh giá học sinh.

Việc sửa đổi bổ sung một số điều trong Thông tư 58 là bước đệm, để tiếp cận dần với Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Điều này giúp học sinh của chương trình hiện hành cũng được thụ hưởng những ưu điểm chương trình giáo dục coi học sinh là trung tâm, giáo dục vì sự tiến bộ của học sinh, giáo dục định hướng phát triển phẩm chất năng lực cho người học.

Đồng thời, sự điều chỉnh này giúp giáo viên, cán bộ quản lý chuyển dần từ việc dạy học, kiểm tra, đánh giá theo cách tiếp cận nội dung (kiến thức, kĩ năng), sang định hướng hình thành, phát triển phẩm chất và năng lực người học. Khi áp dụng chương trình GDPT mới, thầy cô sẽ không bỡ ngỡ mà có kinh nghiệm để khi triển khai hiệu quả hoạt động kiểm tra đánh giá này.

Giảm đầu điểm, số lần kiểm tra đánh giá

Những điểm mới đáng chú ý trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh THCS và THPT, thứ nhứ nhất, dự thảo tăng cường kết hợp đánh giá định tính và định lượng, tức kết hợp đánh giá bằng nhận xét và đánh giá bằng điểm số.

Việc này thực hiện ở hầu hết các môn học, trừ Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục. Việc đánh giá bằng nhận xét này không chung chung mà đánh giá bằng những biểu hiện cụ thể về thái độ, hành vi, kết quả sản phẩm học tập của học sinh gắn với từng bài học, theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.

Việc kiểm tra bằng điểm số thì đổi mới cách ra đề theo hướng thay vì kiểm tra sự ghi nhớ kiến thức của học sinh, thì đánh giá học sinh sử dụng kiến thức để giải quyết một nhiệm vụ học tập cụ thể nào đó.

Điểm mới thứ hai là đa dạng hóa các hình thức kiểm tra, đánh giá. Nếu trước đây chúng ta chú trọng kiểm tra đánh giá bằng điểm số thông quá các bài kiểm tra viết, kiểm tra hỏi đáp (miệng).

Ở dự thảo này, có nhiều hình thức kiểm tra đánh giá như: hỏi-đáp, thuyết trình, kiểm tra viết trên giấy hoặc trên máy tính, đặc biệt chú trọng kiểm tra đánh giá thông qua các sản phẩm học tập, sản phẩm thực hành.

Dự thảo khuyến khích việc ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra đánh giá trên máy tính, để tận dụng thế mạnh của công nghệ thông tin nhằm phát triển hoạt động kiểm tra đánh giá vì sự tiến bộ của người học, phát triển năng lực tự học của người học.

Khi đa dạng các hình thức kiểm tra đánh giá, dự thảo thông tư gắn giải pháp tổ chức thực hiện các loại hình kiểm tra đánh giá, nhằm đảm bảo công khai, công bằng, minh bạch, khách quan.

Theo đó, khi áp dụng mỗi hình thức kiểm tra đánh giá, giáo viên phải có hướng dẫn cụ thể và thông báo công khai cho học sinh trước khi thực hiện.

Việc đa dạng hóa các hình thức kiểm tra, đánh giá này hướng tới mục tiêu đổi mới quá trình dạy học và kiểm tra đánh giá của giáo viên trong thực tế dạy học hiện nay.

Số lần sử dụng các hình thức đánh giá thường xuyên không giới hạn bởi số lần lấy điểm.

Thứ ba, dự thảo thống nhất số đầu điểm đánh giá thường xuyên và đánh giá định kỳ cho mỗi môn học, theo hướng giảm số đầu điểm so với quy định hiện hành.

Cụ thể, trong kiểm tra định kỳ sẽ giới hạn một học kỳ chỉ còn 01 điểm kiểm tra giữa kỳ và 01 điểm kiểm tra cuối kỳ, không còn điểm kiểm tra 1 tiết nữa.

Quy định thời gian cho kiểm tra bài giữa kỳ và cuối kỳ cũng được điều chỉnh, phụ thuộc vào từng môn học.

Đối với những môn học có dưới 70 tiết/năm học thì đề kiểm tra giữa kỳ chỉ dưới 45 phút, đề cuối kỳ không vượt quá 60 phút. Những môn nhiều tiết hơn thì đề giữa kỳ không quá 60 phút và cuối kỳ không quá 90 phút.

Đối với kiểm tra đánh giá thường xuyên, môn học có từ 35 tiết trở xuống/năm học sẽ có 2 đầu điểm, môn học từ trên 35 tiết đến 70 tiết/năm có 3 đầu điểm, môn học trên 70 tiết/năm có 4 đầu điểm.

Tuy nhiên, số lần kiểm tra đánh giá thường xuyên không bị giới hạn bởi số đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên.

Ví dụ, môn học có 2 đầu điểm kiểm tra nhưng giáo viên có thể thực hiện đến 3-4 lần kiểm tra đánh giá học sinh để lấy 2 đầu điểm đó.

Mục đích là khuyến khích học sinh nỗ lực học tập hơn để có thể cải thiện điểm số. Đây chính là kiểm tra, đánh giá vì sự tiến bộ của người học, tạo động lực phát triển cho người học.

Như vậy, tổng số đầu điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kỳ một năm học của một môn học, nhiều nhất là 6, giảm rất nhiều so với hiện nay.

Điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên được tính hệ số 1, điểm kiểm tra đánh giá giữa kì được tính hệ số 2, điểm kiểm tra đánh giá cuối kì được tính hệ số 3; trong tính điểm tổng kết cuối năm học.

Điểm mới thứ tư trong dự thảo Thông tư là tăng cường vai trò môn Ngoại ngữ trong xét danh hiệu học sinh giỏi; mở rộng hơn đối tượng khen thưởng.

Quy định tại Dự thảo Thông tư cũng cụ thể, thống nhất với các quy định về đánh giá học sinh khuyết tật.

Dự thảo sử đổi, bổ sung thông tư 58 chi tiết đang được đăng tải trên cổng thông tin điện tử của Bộ GDĐT để xin ý kiến góp ý hoàn thiện, chúng tôi xin tiếp tục tiếp thu các ý kiến đóng góp ý kiến để hoàn thiện thông tư kịp ban hành cho áp dụng cho năm học 2020-2021.

Minh Triết