Đánh thức lý tưởng từ những vần thơ thép

NSND Vương Hà và các nghệ sĩ trong tiết mục ngâm-trình diễn thơ. (Ảnh THÀNH DUY)

Từ không gian của Đêm thơ “Những câu thơ viết nên hình đất nước”, vẻ đẹp lý tưởng của thơ ca cách mạng lại vang lên như âm vọng từ lịch sử, khơi dậy niềm tự hào và tình yêu Tổ quốc trong mỗi người.

Hòa chung không khí toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang tưng bừng các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (2/9/1945-2/9/2025), được sự đồng ý của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp Nhà xuất bản Quân đội, Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội và Trung tâm Phát thanh Truyền hình Quân đội tổ chức chương trình nghệ thuật: “Những câu thơ viết nên hình đất nước”. Đây là sự kiện quan trọng góp phần tôn vinh thơ ca cách mạng với những tác phẩm mang đậm dấu ấn người lính, cũng là dịp để tri ân quá khứ, ngợi ca những thành tựu của Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân ta trong hành trình đấu tranh giành độc lập, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

“Những câu thơ viết nên hình đất nước” với những tác phẩm đi vào lịch sử của các nhà thơ: Tố Hữu, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Nguyễn Đình Thi, Chính Hữu, Nguyễn Khoa Điềm, Lê Anh Xuân, Nam Hà, Vương Trọng, Thanh Thảo... và sự góp mặt của những nghệ sĩ có giọng ngâm và đọc thơ truyền cảm, như: NSND Văn Chương, NSND Vương Hà, NSND Tạ Tuấn Minh, NSƯT Khuất Quỳnh Hoa, nghệ sĩ Ngọc Thọ, Thế Anh, Nguyễn Thanh Hường, Tống Minh Tùng, Trương Tuấn Vũ... và các nghệ sĩ của Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội.

Gần 400 khán giả, trong đó có hàng trăm văn nghệ sĩ, đại biểu trong và ngoài quân đội đã cùng hội tụ trong đêm diễn. Những vần thơ vang lên giữa không gian trang trọng, ánh sáng và âm nhạc hòa quyện mở ra khoảnh khắc xúc động đến lạ kỳ, tưởng như ký ức và hiện tại giao thoa, để tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc bừng sáng trong lòng mỗi khán giả.

Giữa khán phòng lặng im, từng câu thơ vang lên đưa người nghe trở về những năm tháng mịt mùng mưa bom bão đạn. Từ những vần thơ kháng chiến chống thực dân Pháp hào sảng, lay động lòng người đến những bài thơ chống giặc Mỹ đầy máu lửa mà thiết tha, cả không gian như hòa nhịp đập cùng với lịch sử. Nhiều khán giả lau vội giọt nước mắt trước bài thơ về những người lính đã ngã xuống giữa tuổi đôi mươi; có người siết chặt tay nhau khi hình ảnh Tổ quốc vùng lên từ bom đạn.

Từ những vần thơ thời “đầu súng trăng treo” dựng nên hình tượng người lính giữa chiến hào vẫn giữ trong tim nghĩa tình, vẻ đẹp quê hương, tuổi trẻ... đến “máu anh phun theo lửa đạn cầu vồng” rực cháy khí phách tuổi đôi mươi... đưa khán giả bước vào hành trình đầy bi tráng của dân tộc. Những câu thơ ấy vừa khắc họa khói lửa chiến trường, vừa chạm sâu vào phần nhân văn nhất của con người qua tình yêu, khát vọng và niềm tin.

NSND Văn Chương, nghệ sĩ chèo với giọng ngâm quen thuộc trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, chia sẻ: “Khi cất giọng thể hiện những vần thơ thép đã theo tôi suốt chặng đường làm nghệ thuật, tôi vô cùng xúc động. Mỗi câu chữ đều thấm đẫm mồ hôi, máu xương và lý tưởng cao đẹp một thời. Thơ ca cho chúng ta cảm nhận sâu hơn lòng biết ơn bao thế hệ đã ngã xuống cho hòa bình, độc lập và cũng thôi thúc ta phải gìn giữ, trao truyền hơi ấm của quá khứ”.

Cùng chung cảm xúc, NSND Tạ Tuấn Minh dù đã nhiều lần trình diễn thơ trên những sân khấu lớn như Ngày thơ Việt Nam, nay vẫn rưng rưng bày tỏ: “Tôi đã đọc thơ ở nhiều nơi, trước hàng nghìn khán giả, nhưng đêm thơ đầy lắng đọng này đã mang lại cảm giác khác hẳn. Có nhiều đoạn, tôi nhận ra giọng mình ngập trong xúc động, như thấy gương mặt những người lính, những bà mẹ, những người vợ năm xưa..., xúc động lắm, khó tả lắm, thêm lần nữa nhắc nhớ chúng ta sống xứng đáng với bao hy sinh vĩ đại của toàn dân tộc”.

Các đơn vị nghệ thuật trong và ngoài quân đội đã cùng hướng về mục tiêu chung là mang đến cho công chúng một chương trình thơ ca giàu ý nghĩa và lắng đọng. Những ngày tập luyện, bên cạnh tiếng đàn, tiếng hát, giọng ngâm còn có cả tiếng cười, những lời góp ý chân tình, động viên khi ai đó mệt mỏi. Đại tá, NSND Nguyễn Thị Bích Hạnh (NSND Hồng Hạnh), Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, luôn sát sao mọi hoạt động, vừa là người chỉ huy kiên định, vừa là người chị, người đồng đội gần gũi. Chính sự đồng lòng, sáng tạo và tinh thần sẻ chia ấy đã giúp chương trình vừa đạt chất lượng nghệ thuật, vừa chạm tới trái tim khán giả.

Không dừng lại ở một đêm thơ, Tạp chí Văn nghệ Quân đội dự kiến tiếp tục hành trình đưa Đêm thơ tới nhiều vùng miền khác của Tổ Quốc, như: Đắk Lắk; Côn Đảo (Thành phố Hồ Chí Minh)… để ngọn lửa thi ca lan tỏa sâu rộng hơn. Mỗi nơi, kịch bản sẽ được điều chỉnh tinh tế, hòa quyện vào hơi thở, nhịp sống và ký ức của chính mảnh đất ấy. Ở Đắk Lắk, tiếng thơ sẽ vang lên giữa rừng và biển, kể câu chuyện của miền đất kiên trung trong kháng chiến. Ở Côn Đảo, từng vần thơ thành lời tri ân với những linh hồn đã ngã xuống cho độc lập, cho những mùa hoa trôi miên man trên sóng biếc.

Trước đây, đã có những đêm thơ xuất hiện rải rác, quy mô nhỏ đặt trong chuỗi hoạt động văn hóa-nghệ thuật, cho nên sức lan tỏa chưa thật sự bền lâu. Đêm thơ "Những câu thơ viết nên hình đất nước" là một gợi ý về việc nên đặt thơ ca ở vị trí trung tâm, được chăm chút từ khâu kịch bản đến trình diễn để có thể tạo nên không gian cảm xúc trọn vẹn. Những sự kiện như vậy còn khơi mở một nhu cầu sâu xa: Cần nhiều hơn những đêm thơ như thế, để thơ ca ngoài hiện hữu qua từng trang sách hay ký ức còn có mặt giữa đời sống hôm nay trong niềm tự hào, tiếp nối lý tưởng cao đẹp của “một thời đạn bom, một thời hòa bình”.

MAI LỮ