Danh tính nhà bác học duy nhất được đặt tên cho 8 ngôi trường chuyên ở Việt Nam
Ông được xem là nhà bác học vĩ đại của Việt Nam trong thời kì phong kiến với kiến thức sâu rộng và những đóng góp to lớn cho đất nước, tên của ông được đặt cho 8 trường chuyên ở Việt Nam.
Lê Quý Đôn (1726–1784) là một trong những danh nhân văn hóa kiệt xuất của Việt Nam thời Lê Trung Hưng. Ông không chỉ là một nhà bác học đa tài mà còn là một nhà sử học, địa lý, và văn học có tầm ảnh hưởng sâu rộng, ông có đóng góp to lớn trong lĩnh vực quản lý nhà nước.
Tranh vẽ Lê Quý Đôn. Ảnh: Bảo tàng lịch sử quốc gia.
Lê Quý Đôn sinh ra trong một gia đình Nho học có bố là ông Lê Phú Thứ là quan hình bộ thượng thư, mẹ xuất thân dòng dõi khoa bảng tại làng Diên Hà, trấn Sơn Nam Hạ nay là thôn Phú Hiếu, xã Độc Lập, huyện Hưng Hà (Thái Bình). Từ nhỏ, ông đã nổi tiếng với trí thông minh vượt trội và khả năng học tập xuất sắc. Ông đỗ đầu trong kỳ thi Hương năm 1743, và sau đó, năm 1752, ông đạt giải Bảng nhãn trong kỳ thi Đình.
Sau khi đỗ đạt, Lê Quý Đôn được bổ nhiệm làm quan và giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đại Lê - Trịnh. Ông có đóng góp quan trọng trong việc cải cách quản lý nhà nước và phát triển văn hóa, đồng thời là một nhà thơ và học giả nổi tiếng. Ông có hàng loạt các tác phẩm nổi tiếng vẫn được lưu truyền đến ngày nay: Đại Việt thông sử - bộ sử biên soạn công phu, cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử Việt Nam từ thời kỳ Hồng Bàng đến thời kỳ Lê Trung Hưng; Kiến văn tiểu lục - tác phẩm ghi chép các kiến thức, quan sát và trải nghiệm của ông về thế giới xung quanh, đặc biệt là các vấn đề văn hóa và xã hội.
Tượng vĩ nhân Lê Quý Đôn.
Với những đóng góp của mình, tên của Lê Quý Đôn được đặt cho nhiều trường chuyên ở Việt Nam như 1 nguồn động lực để các em học sinh cố gắng. Các ngôi trường này đều đạt những thành tích xuất sắc trong nước và quốc tế. Phải kể đến các trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn ở các tỉnh như Bình Định, Điện Biên, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Khánh Hòa, Lai Châu, Ninh Thuận, Quảng Trị.
Trường THPT Lê Quý Đôn Bình Định.
Tại Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, Đà Nẵng có học sinh Võ Văn Dũng trở thành nhà vô địch Olympia năm thứ 4. Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, Ninh Thuận cũng ghi dấu ấn với học sinh Lê Bảo Lộc đạt giải ba chung kết Olympia năm thứ 11.
Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (Bình Định) có 16 năm liền từ 2002 đến 2018 đạt tỷ lệ 100% tốt nghiệp trung học phổ thông. Đặc biệt, trường có hàng trăm học sinh đạt giải Quốc gia, tham dự đội dự tuyển thi quốc tế.
