Đạo diễn, nhà báo Nguyễn Bông Mai: Là phụ nữ hãy dám sống một cuộc đời rực rỡ
Tác giả Bông Mai.
Vượt qua hành trình một mình xuyên Việt 99 ngày đêm Bắc - Nam, nữ đạo diễn, nhà báo Nguyễn Bông Mai đã ghi chép, biên soạn lại thành cuốn sách mang tên Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam. Cuốn sách được Nhà nước đặt hàng xuất bản và được UNESCO bảo trợ nhằm giúp lan tỏa niềm tự hào về di sản văn hóa Việt Nam.
Nhân ra mắt cuốn sách với độc giả tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh dịp 8-3 vừa qua, tác giả Bông Mai đã chia sẻ với Đồng Nai cuối tuần nhiều điều thú vị quanh hành trình của mình và những dự định sắp tới để lan tỏa vẻ đẹp văn hóa Việt Nam ra thế giới.
Tôn vinh vẻ đẹp của phụ nữ
* Thưa chị, từ đâu chị có ý tưởng đặt chân đến mọi miền đất nước để ghi lại những hình ảnh, nét đẹp của người phụ nữ?
- Đây là câu hỏi mà tôi được hỏi nhiều về quyết định của mình. Nếu để nói lý do thì có nhiều, nhưng trước hết bản thân tôi là một người phụ nữ. Thực tế, xã hội vẫn có nhiều định kiến với phụ nữ: phụ nữ không thể làm điều này, phụ nữ không nên làm điều kia vì ràng buộc với những trách nhiệm. Từ trải nghiệm bản thân, tôi muốn đi để chứng minh rằng nếu có mong muốn, bản thân mình hay mọi người phụ nữ đều có thể thực hiện được khao khát, ước mơ của họ.
Ngoài ra, tôi cũng là một nhà báo, lâu nay tôi đã dùng hết các kiến thức và trải nghiệm văn hóa của mình. Tôi muốn đi để có một hành trình học hỏi, tìm hiểu, bồi dưỡng thêm các kiến thức về văn hóa Việt Nam. Đấy là những lý do thôi thúc bản thân tôi thực hiện hành trình này.
Bông Mai sinh năm 1977, là con gái của cố nhạc sĩ An Thuyên; là cựu thành viên nhóm nhạc Con gái nổi tiếng những năm 1990. Chị có 12 năm làm việc tại VTV3 và 3 năm làm quản lý Trung tâm Sản xuất nội dung giáo dục và giải trí VTVcab.
* Hơn 3 tháng xuyên Việt, với phụ nữ đã là chuyện không dễ, nhưng chị lại một mình rong ruổi, hẳn là cũng có lúc chị cảm thấy quá khó khăn, muốn dừng lại?
- Trong suốt hành trình ấy, tôi chưa bao giờ có ý nghĩ là mình sẽ dừng lại. Như đã nói, chính bản thân mình muốn đạt được ước nguyện là làm những gì mình mong muốn nên càng khó khăn thì lại càng đi đến cùng để thực hiện được mới thôi. Nếu có khó khăn thì chỉ là thêm một trải nghiệm cho mình, thêm một bài học để học cách vượt qua.
Khi trải qua một hành trình dài, khó khăn cũng là điều tất nhiên nhưng trước khi đi, tôi cũng đã chuẩn bị khá kỹ, kể cả việc tập luyện kỹ năng ứng phó với mọi biến cố. Những chuyện bất trắc hay những chướng ngại trên hành trình chỉ là thử thách, và chúng sẽ giúp mình học thêm nhiều bài học. Điều quan tâm nhất của bản thân là sức khỏe, chỉ khi không có sức khỏe, không thể kham nổi nữa mới là sự lo lắng hơn cả, nhưng rồi cuối cùng như mọi người thấy, tôi đã vượt qua được chính mình.
* Chuyến xuyên Việt ấy đâu phải là một cuộc rong chơi, kết quả là chị đã trình làng được cuốn sách du khảo Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam. Xin chị chia sẻ thêm về điều này?
- Cuốn sách được viết dựa trên hành trình 99 ngày xuyên Việt vào năm 2022, ghi lại những tư liệu quý về trang phục và văn hóa của 35 dân tộc thiểu số Việt Nam. Đây là tâm niệm của bản thân tôi muốn ghi lại những nét đẹp của người phụ nữ, mà trước hết là ở trang phục. Mỗi bộ trang phục dân tộc không chỉ là trang phục mà còn là biểu tượng của bản sắc và tinh thần của từng tộc người, hãy tìm cách để họ được thêm một lần rực rỡ. Riêng bản thân tôi, dù trải qua hành trình một mình nhưng đi đến đâu tôi cũng được sống, được trải nghiệm cùng với mọi người, trò chuyện và lắng nghe những tâm sự của họ. Đến đâu tôi cũng có những người bạn mà mình được làm thân, được gặp gỡ trong suốt hành trình và tôi muốn kể về họ, về vẻ đẹp của người phụ nữ đồng bào trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam.
Với 352 trang, sách tái hiện 55 bộ trang phục đặc sắc và những câu chuyện đầy cảm hứng. Điều may mắn cho tôi tuy đây mới là tác phẩm đầu tay nhưng trong quá trình tìm hiểu đơn vị xuất bản, tôi được hợp tác với Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự Thật, lại được lựa chọn là cuốn sách do Nhà nước bảo trợ. Cuốn sách cũng được sự đóng góp, cho ý kiến của các nhà nghiên cứu chuyên môn về lịch sử, văn hóa quả là một vinh hạnh lớn lao của bản thân.
Hiểu để lưu giữ văn hóa là trách nhiệm của mỗi người
* Chị là đạo diễn, nhà báo, công việc làm báo ắt hẳn giúp ích rất nhiều trong hành trình vừa qua?
- Đây có lẽ cũng lại là một điều may mắn, tôi thường nói rằng kinh nghiệm làm nghề mang lại lợi ích rất nhiều cho mình trong cuộc sống. Đó là những yêu cầu của một nhà báo như biết quan sát, tìm hiểu, phân tích và lựa chọn hướng tiếp cận. Trong công việc, tôi cũng đã được du khảo qua nhiều vùng đất, cảm nhận được những sự đa dạng của văn hóa vùng miền nên khi bắt tay vào thực hiện dự án này, mọi việc cứ thế tuần tự tiếp diễn.
Du khách xem triển lãm về cuốn sách Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam tại Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh.
* Như chị đã nói, chị mong muốn được tái hiện vẻ đẹp của trang phục phụ nữ dân tộc thiểu số Việt Nam, nhưng đây cũng là câu chuyện về văn hóa nói chung, vậy thì trách nhiệm của chúng ta trong vấn đề tìm hiểu và lưu truyền văn hóa, lịch sử của dân tộc là thế nào?
- Cuốn sách này không chỉ giới thiệu hình ảnh trang phục mà còn nói về những văn hóa truyền thống đang dần mai một của các dân tộc. Nếu như chúng ta không tìm hiểu, lưu giữ thì nó sẽ bị mai một và đặc biệt tính biến thể của thời trang là chuyện không thể tránh khỏi... Với tôi thì việc nghiên cứu, làm về nó là một trách nhiệm và đó cũng nên là trách nhiệm của mỗi người.
Có một điều đặc biệt nữa là tuy sách về chủ đề trang phục dân tộc, được in ở Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự Thật nhưng sách lại được thiết kế bởi nhóm các bạn trẻ Gen Z. Cuốn sách đưa người đọc vào một không gian đầy màu sắc của những bộ trang phục của phụ nữ dân tộc Mông, Kháng, Dao, Tày, Nùng, Thái… Mỗi trang phục đều mang những nét đặc trưng riêng biệt, được người dân gìn giữ bản sắc qua từng nét hoa văn, kỹ thuật dệt, thêu, nhuộm vải, in, đính cườm...
Tôi muốn gửi gắm tình yêu văn hóa tới các bạn trẻ như cách thể hiện mong ước rằng có những thế hệ tiếp nối bảo tồn văn hóa theo cách nhìn của họ. Ngoài giá trị về văn hóa, tôi tin mình đã góp phần trao cho thế hệ sau một khối lượng kiến thức hữu ích.
“Rực rỡ sắc màu” không đơn thuần là màu sắc của trang phục, mà còn là sự rực rỡ trong văn hóa, trong tâm hồn của những người phụ nữ. Đó cũng là lý do cuốn sách được trình bày bằng hình vẽ thay vì ảnh chụp, vì mỗi nét vẽ không chỉ ghi lại dáng vẻ bên ngoài mà thể hiện cái hồn của trang phục, của con người, của câu chuyện đằng sau đó”.
* Sau Rực rỡ sắc màu trang phục phụ nữ các dân tộc Việt Nam, dự định sắp tới của chị là gì?
- Trong năm nay, tôi sẽ tiếp tục hoàn thành những dự định của mình đã vạch ra từ trước. Dự kiến, tôi sẽ xuất bản 4 cuốn sách cùng dự án âm nhạc dân gian kết hợp với dàn nhạc giao hưởng và nhạc điện tử. Từ năm 2022, tôi đã lên kế hoạch dài hơi làm các dự án về văn hóa, kéo dài 10 năm, chia thành 2 giai đoạn. Hy vọng là từ năm 2027, tôi có thể thực hiện được chuyến đi vòng quanh thế giới 999 ngày đêm, tiếp nối tinh thần “dám sống một cuộc đời rực rỡ” để giới thiệu văn hóa Việt Nam đến với nhiều quốc gia trên thế giới. Miễn là bản thân luôn nhiều năng lượng, không vội vã, từng bước thực hiện các cột mốc đã định.
